نامی قرن هفتم هجری قمری است .
مثنوی معنوی در شش دفتر نگارش شده است .
مولوی این کتاب را , با استفاده از حکایات و تفسیر های دینی نگارش کرده است .
مولوی در این کتاب , از مفاهیم قرآن استفاده کرده است .
مثنوی معنوی کتاب حجیم است .
کتاب مثنوی معنوی آهنگ عرفانی دارد .
مثنوی معنوی از منابع عرفان اسلامی است .
شروح عرفانی نیز بر مثنوی معنوی نگارش شده است .
wikiahlb: اسلام است. این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده است که در واقع عنوان کتاب نیز می باشد، اگرچه قبل از مولوی، شاعران دیگر؛ مانند سنائی و عطّار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند؛ ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است. در این کتاب 424 داستان پی در پی به شیوه تمثیل داستان سختی های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می کند. این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام الدین حسن چلبی، در سال های 662 تا 672ق نوشته شده است. مثنوی در میان قالب های
شعر فارسی، جزء قالب های سهل و آسان شعری شمرده می شود. به همین لحاظ نیز شعرایی چون نورالدین عبدالرحمن جامی، عطّار نیشابوری، و ده ها شاعر دیگر، طبع خود را در قالب مثنوی آزموده اند و غالباً در انشاء شعر موفق بوده اند، لذا حجم بالای مثنوی معنوی ظاهراً نباید موجب تعجّب و تحت تأثیر قرار دادن خواننده باشد، لیکن آنچه مثنوی را از سایر مثنوی ها جدا می کند. روانی آن در عین خلاقیّت و نوآوری ادبی و معنی دقیق الفاظ و تعبیرات جدید آن است. انتقال معنی از مطلبی به مطلبی و از حکایتی به مضمونی دیگر و در عین حال پیوستگی و ناگسسته بودن مطالب از بدیعیّات است.
برای شناخت مثنوی، نخست باید به
جهان بینی خاص مولانا توجّه داشت. جهان بینی مولوی، یک جهان بینی عرفانی است و اساس و محور این جهان بینی،
وحدت وجود و وحدت تجلّی است. در این رهیافت تمام هستی یکجا به عنوان جلوه ای از ذات کمال الصّفات حق تعالی است و راز این تجلّی
عشق است. یکی دیگر از بنیان های معرفتی جهان بینی مولانا، بازگشت اشیاء به حق است، اشیاء از همان مبدایی که به وجود آمده اند، به همان مبداء بازمی گردند. چنانچه مولانا در ابیاتی به زیبایی این مساله را ترسیم می کند:
نگاه خاص به انسان و جایگاه ویژه او در جهان بینی عرفانی مساله مهّم دیگری است که در شیوه و روش مولوی در میان حقایق انسانی موثّر بوده است، گرچه از دیدگاه
عرفا هر موجودی مظهر اسمی از اسمای
الهی اند؛ ولی انسان در این جهان بینی عالم کبیر است و جهان عالم صغیر. غربت انسانی از دیگر مسائل مهمّ در جهان بینی عرفانی است، این که انسان در این جهان یک موجود غریب و تنهاست.یک موجودی است که با اشیا، نامتجانس است؛ یعنی احساس عدم تجانس می کند، با هر اشیای دیگر. نمونه اعلای این نگاه در ابیات آغازین مثنوی در بیان فراغ نی آمده است.در جهان بینی مولانا، جریان قوانین در جهان هستی به استمرار حفاظت خداوندی از آنهاست.
در روش و متد عرفانی مولانا، چیزی از جهان و انسان حذف نمی شود و همگی در سیر عرفان مثبت به کار می روند و همه معلوماتی که از شناخت انسان و جهان به دست می آورد. در استخدام یک معرفت عالی درباره دریافت آهنگ ارغنون هستی که خود موجی از آن قرار خواهد گرفت، درمی آورد. مساله دیگر در روش عرفانی مولانا، شور عرفانی است. او شور عرفانی را حالت زودگذری که در وجد و هیجان به وجود می آید، محسوب نمی کند، بلکه این شورگرایی را محکوم کرده، آن را حال پرستی می داند و نه خداپرستی. عرفان مولانا حرکت و تحوّل جهان و انسان را با ذوق ادبی محض، بلکه مستند به ریشه های اساسی نظم عینی جهان و موجودیّت انسان، مطرح می نماید.
به راحتی می توان ادّعا کرد که قرآن بر تمامی مثنوی سایه افکنده است. گذشته از این که
روح قرآن حاکم بر این کتاب است، الفاظ قرآنی نیز در این کتاب موج می زند. طبق شمارش کتاب «آیات مثنوی» نوشته آقای محمود درگاهی، بیش از 1200 آیه، مورد استفاده مولوی قرار گرفته است. البته در مواردی فقط یک کلمه در مصراعی درج شده و گاهی دو و گاه سه و گاهی تمام یک مصراع عیناً یا با اندک اختلافی، که با وزن عروضی مثنوی هماهنگ شود، از
آیه نقل شده است. برای نمونه به موارد ذیل توجّه شود:
wikinoor: عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند؛ ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است. در این کتاب ۴۲۴ داستان پی در پی به شیوه تمثیل داستان سختی های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می کند. این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام الدین حسن چلبی، در سال های ۶۶۲ تا ۶۷۲ ق نوشته شده است. مثنوی در میان قالب های شعر فارسی، جزء قالب های سهل و آسان شعری شمرده می شود. به همین لحاظ نیز شعرایی چون نورالدین عبدالرحمن جامی، عطار نیشابوری، و ده ها شاعر دیگر، طبع خود را در قالب مثنوی آزموده اند و غالبا در انشاء شعر موفق بوده اند، لذا حجم بالای مثنوی معنوی ظاهرا نباید موجب
تعجب و تحت تاثیر قرار دادن خواننده باشد، لیکن آنچه مثنوی را از سایر مثنوی ها جدا می کند. روانی آن در عین خلاقیت و نوآوری ادبی و معنی دقیق الفاظ و تعبیرات جدید آن است. انتقال معنی از مطلبی به مطلبی و از حکایتی به مضمونی دیگر و در عین حال پیوستگی و ناگسسته بودن مطالب از بدیعیات است.
جهان بینی مولوی
برای شناخت مثنوی، نخست باید به جهان بینی خاص مولانا توجه داشت. جهان بینی مولوی، یک جهان بینی عرفانی است و اساس و محور این جهان بینی، وحدت وجود و وحدت تجلی است. در این رهیافت تمام هستی یکجا به عنوان جلوه ای از ذات کمال الصفات حق تعالی است و راز این تجلی عشق است. یکی دیگر از بنیان های معرفتی جهان بینی مولانا، بازگشت اشیاء به حق است، اشیاء از همان مبدایی که به وجود آمده اند، به همان مبداء بازمی گردند. چنانچه مولانا در ابیاتی به زیبایی این مساله را ترسیم می کند:جزءها را روی ها سوی کل است بلبلان را عشق با روی گل استآنچه از دریا به دریا می رود از همانجا کامد، آنجا می رودنگاه خاص به انسان و جایگاه ویژه او در جهان بینی عرفانی مساله مهم دیگری است که در شیوه و روش مولوی در میان حقایق انسانی موثر بوده است، گرچه از دیدگاه عرفا هر موجودی مظهر اسمی از اسمای الهی اند؛ ولی انسان در این جهان بینی عالم کبیر است و جهان عالم صغیر. غربت انسانی از دیگر مسائل مهم در جهان بینی عرفانی است، این که انسان در این جهان یک موجود غریب و تنهاست. یک موجودی است که با اشیا، نامتجانس است؛ یعنی احساس عدم تجانس می کند، با هر اشیای دیگر. نمونه اعلای این نگاه در ابیات آغازین مثنوی در بیان فراغ نی آمده است. در جهان بینی مولانا، جریان قوانین در جهان هستی به استمرار حفاظت خداوندی از آنهاست.
روش عرفانی مولانا در مثنوی
در روش و متد عرفانی مولانا، چیزی از جهان و انسان حذف نمی شود و همگی در سیر عرفان مثبت به کار می روند و همه معلوماتی که از شناخت انسان و جهان به دست می آورد. در استخدام یک معرفت عالی درباره دریافت آهنگ ارغنون هستی که خود موجی از آن قرار خواهد گرفت، درمی آورد. مساله دیگر در روش عرفانی مولانا، شور عرفانی است. او شور عرفانی را حالت زودگذری که در وجد و هیجان به وجود می آید، محسوب نمی کند، بلکه این شورگرایی را محکوم کرده، آن را حال پرستی می داند و نه خداپرستی. عرفان مولانا حرکت و تحول جهان و انسان را با ذوق ادبی محض، بلکه مستند به ریشه های اساسی نظم عینی جهان و موجودیت انسان، مطرح می نماید.
الفاظ قرآن در مثنوی
...
