[ویکی فقه] «منتهی المقال فی احوال الرجال»، اثر محمد بن اسماعیل مازندرانی حائری ، معروف به ابوعلی حائری (م ۱۲۱۶ ق)، از اعقاب و نوادگان ابن سینا ، در موضوع رجال و به زبان عربی است.
این کتاب دارای مقدمه، اصل و خاتمه می باشد. در مقدمه، پنج مقدمه فرعی ذکر می شود: ۱. تاریخ موالید معصومان ـ علیهم السّلام ـ ؛۲. ذکر عده ای که امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ را دیده اند یا بر معجزات آن حضرت آگاهی پیدا کرده اند؛۳. در کنیه های حضرات معصوم ـ علیهم السّلام ـ ؛۴. بیان اسامی افرادی که در صورت اطلاق (بدون قید) اشتباه می شوند؛۵. در فوائد مترتب بر علم رجال و درایه.مؤلف, کتاب را بر اساس حروف الفبا سامان داده و در اول هر فرد مورد بحث اقوال عالمانی چون: میرزا محمد استرآبادی و علامه وحید بهبهانی را نقل کرده و بعد نظر خود را بیان داشته و سپس حدود پنج فایده را ذکر کرده است.در اوایل قرن یازدهم، میرزا محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی (متوفی ۱۰۲۸)، کتاب کبیر رجالی خود موسوم به «منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» را تالیف کرد. این کتاب مورد توجه بسیاری از فقها و دانشمندان رجال قرار گرفت و عده زیادی بر آن شرح یا تعلیقه نوشتند که «تعلیقة منهج المقال» معروف به «التعلیقة البهبهانیة» از آقا محمدباقر بن محمد اکمل وحید بهبهانی (متوفی ۱۲۰۵) معروف ترین آنهاست.ابوعلی محمد بن اسماعیل بن عبد الجبار حائری، مؤلف کتاب حاضر، وقتی عدم مراجعه طلاب به دو کتاب فوق را ملاحظه کرد، تصمیم گرفت کتابی رجالی بنویسد که امتیازات آنها را داشته و در عین حال مختصر بوده و از تشویش و پراکنده کاری جلوگیری کند؛ به همین جهت، کتاب «منتهی المقال فی احوال الرجال» را تالیف کرد که نامش ناظر به کتاب «منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» است.
ساختار
کتاب، در هفت جلد منتشر شده است که در جلد اول، بعد از مقدمه تحقیق، یک دیباچه و ۵ مقدمه از مؤلف و متن کتاب ذکر شده است و در جلد هفتم آن، یک خاتمه که حاوی ۵ فائده است، ذکر گردیده است.کتاب، حاوی تذکره راویانی است که در سلسله سند روایات نامشان ذکر شده است؛ با این توضیح که مؤلف، «مجاهیل» یا افرادی را که در رجال، نامی از آنها نیامده است، اما در سند روایات وجود دارند، ذکر نمی کند؛ با این استدلال که فایده ای در ذکر آنها نیست. مؤلف، کتاب را به سبک معاجم (به ترتیب حروف الفباء) مرتب نموده؛ یعنی کتاب را با حرف الف شروع کرده و با حرف یاء خاتمه داده؛ با این تفاوت که القاب، کنیه ها، کسانی که نامشان با «ابن» شروع می شود و نام زنان راوی را در آخر کتاب آورده است.
گزارش محتوا
در آغاز کتاب، مقدمه مفصلی از محقق آمده که به ضرورت علم رجال در مذهب تشیع پرداخته است و چنین بیان داشته که مذهب تشیع، برخلاف مذاهب اسلامی دیگر، به علم رجال اهمیت ویژه ای می دهد، زیرا مبتلا به وضاعین حدیث و منحرفین شریعت بوده است و به وسیله چند روایت، به اثبات مدعای خود می پردازد. در ادامه، محقق، مهم ترین مصادر رجالی را برمی شمرد و توضیحاتی در باره آنها می دهد، سپس به زندگی نامه مؤلف (شیخ ابوعلی حائری)، و ساختار کتاب، می پردازد و برخی از شروح و تعلیقاتی را که بر این کتاب زده شده است، ذکر می کند. محقق، در پایان مقدمه خویش، روش تحقیق خود را بیان می کند و خاطرنشان می سازد که برای تصحیح کتاب از سه نسخه استفاده کرده و در این باره توضیحاتی را ارائه می نماید. در ادامه، به نوشته مؤلف می رسیم که با دیباچه آغاز می گردد.
← رموز مورد استفاده
...
این کتاب دارای مقدمه، اصل و خاتمه می باشد. در مقدمه، پنج مقدمه فرعی ذکر می شود: ۱. تاریخ موالید معصومان ـ علیهم السّلام ـ ؛۲. ذکر عده ای که امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ را دیده اند یا بر معجزات آن حضرت آگاهی پیدا کرده اند؛۳. در کنیه های حضرات معصوم ـ علیهم السّلام ـ ؛۴. بیان اسامی افرادی که در صورت اطلاق (بدون قید) اشتباه می شوند؛۵. در فوائد مترتب بر علم رجال و درایه.مؤلف, کتاب را بر اساس حروف الفبا سامان داده و در اول هر فرد مورد بحث اقوال عالمانی چون: میرزا محمد استرآبادی و علامه وحید بهبهانی را نقل کرده و بعد نظر خود را بیان داشته و سپس حدود پنج فایده را ذکر کرده است.در اوایل قرن یازدهم، میرزا محمد بن علی بن ابراهیم استرآبادی (متوفی ۱۰۲۸)، کتاب کبیر رجالی خود موسوم به «منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» را تالیف کرد. این کتاب مورد توجه بسیاری از فقها و دانشمندان رجال قرار گرفت و عده زیادی بر آن شرح یا تعلیقه نوشتند که «تعلیقة منهج المقال» معروف به «التعلیقة البهبهانیة» از آقا محمدباقر بن محمد اکمل وحید بهبهانی (متوفی ۱۲۰۵) معروف ترین آنهاست.ابوعلی محمد بن اسماعیل بن عبد الجبار حائری، مؤلف کتاب حاضر، وقتی عدم مراجعه طلاب به دو کتاب فوق را ملاحظه کرد، تصمیم گرفت کتابی رجالی بنویسد که امتیازات آنها را داشته و در عین حال مختصر بوده و از تشویش و پراکنده کاری جلوگیری کند؛ به همین جهت، کتاب «منتهی المقال فی احوال الرجال» را تالیف کرد که نامش ناظر به کتاب «منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» است.
ساختار
کتاب، در هفت جلد منتشر شده است که در جلد اول، بعد از مقدمه تحقیق، یک دیباچه و ۵ مقدمه از مؤلف و متن کتاب ذکر شده است و در جلد هفتم آن، یک خاتمه که حاوی ۵ فائده است، ذکر گردیده است.کتاب، حاوی تذکره راویانی است که در سلسله سند روایات نامشان ذکر شده است؛ با این توضیح که مؤلف، «مجاهیل» یا افرادی را که در رجال، نامی از آنها نیامده است، اما در سند روایات وجود دارند، ذکر نمی کند؛ با این استدلال که فایده ای در ذکر آنها نیست. مؤلف، کتاب را به سبک معاجم (به ترتیب حروف الفباء) مرتب نموده؛ یعنی کتاب را با حرف الف شروع کرده و با حرف یاء خاتمه داده؛ با این تفاوت که القاب، کنیه ها، کسانی که نامشان با «ابن» شروع می شود و نام زنان راوی را در آخر کتاب آورده است.
گزارش محتوا
در آغاز کتاب، مقدمه مفصلی از محقق آمده که به ضرورت علم رجال در مذهب تشیع پرداخته است و چنین بیان داشته که مذهب تشیع، برخلاف مذاهب اسلامی دیگر، به علم رجال اهمیت ویژه ای می دهد، زیرا مبتلا به وضاعین حدیث و منحرفین شریعت بوده است و به وسیله چند روایت، به اثبات مدعای خود می پردازد. در ادامه، محقق، مهم ترین مصادر رجالی را برمی شمرد و توضیحاتی در باره آنها می دهد، سپس به زندگی نامه مؤلف (شیخ ابوعلی حائری)، و ساختار کتاب، می پردازد و برخی از شروح و تعلیقاتی را که بر این کتاب زده شده است، ذکر می کند. محقق، در پایان مقدمه خویش، روش تحقیق خود را بیان می کند و خاطرنشان می سازد که برای تصحیح کتاب از سه نسخه استفاده کرده و در این باره توضیحاتی را ارائه می نماید. در ادامه، به نوشته مؤلف می رسیم که با دیباچه آغاز می گردد.
← رموز مورد استفاده
...
wikifeqh: منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال را تألیف کرد. این کتاب مورد توجه بسیاری از فقها و دانشمندان رجال قرار گرفت و عده زیادی بر آن شرح یا تعلیقه نوشتند که تعلیقة منهج المقال معروف به «التعلیقة البهبهانیة» از آقا محمدباقر بن محمد اکمل وحید بهبهانی (متوفی 1205) معروف ترین آنهاست.
ابوعلی محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار حائری، مؤلف کتاب حاضر، وقتی عدم مراجعه طلاب به دو کتاب فوق را ملاحظه کرد، تصمیم گرفت کتابی رجالی بنویسد که امتیازات آنها را داشته و در عین حال مختصر بوده و از تشویش و پراکنده کاری جلوگیری کند؛ به همین جهت، کتاب «منتهی المقال فی احوال الرجال» را تألیف کرد که نامش ناظر به کتاب منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» است.
کتاب، در هفت جلد منتشر شده است که در جلد اول، بعد از مقدمه تحقیق، یک دیباچه و 5 مقدمه از مؤلف و متن کتاب ذکر شده است و در جلد هفتم آن، یک خاتمه که حاوی 5 فائده است، ذکر گردیده است.
کتاب، حاوی تذکره راویانی است که در سلسله سند روایات نامشان ذکر شده است؛ با این توضیح که مؤلف، «مجاهیل» یا افرادی را که در رجال، نامی از آنها نیامده است، اما در سند روایات وجود دارند، ذکر نمی کند؛ با این استدلال که فایده ای در ذکر آنها نیست.
ابوعلی محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار حائری، مؤلف کتاب حاضر، وقتی عدم مراجعه طلاب به دو کتاب فوق را ملاحظه کرد، تصمیم گرفت کتابی رجالی بنویسد که امتیازات آنها را داشته و در عین حال مختصر بوده و از تشویش و پراکنده کاری جلوگیری کند؛ به همین جهت، کتاب «منتهی المقال فی احوال الرجال» را تألیف کرد که نامش ناظر به کتاب منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال» است.
کتاب، در هفت جلد منتشر شده است که در جلد اول، بعد از مقدمه تحقیق، یک دیباچه و 5 مقدمه از مؤلف و متن کتاب ذکر شده است و در جلد هفتم آن، یک خاتمه که حاوی 5 فائده است، ذکر گردیده است.
کتاب، حاوی تذکره راویانی است که در سلسله سند روایات نامشان ذکر شده است؛ با این توضیح که مؤلف، «مجاهیل» یا افرادی را که در رجال، نامی از آنها نیامده است، اما در سند روایات وجود دارند، ذکر نمی کند؛ با این استدلال که فایده ای در ذکر آنها نیست.
wikinoor: ائمه و فوایدی از علم رجال را یادآور می شود. حائری در این کتاب مجاهیل(افرادی را که در رجال نامی از آن ها نیامده است، اما در سند روایات هستند) ذکر نکرده است. اما بعدها شاگردش، درویش علی حائری رسالۀ «تکلمة رجال أبی علی»، و محمد علی بن قاسم آل کشکول حائری کتاب کمال منتهی المقال را به منظور تکمیل منتهی المقال(ذکر مجاهیل) نوشتند.
مؤسسه آل البیت علیهم السلام در ۱۴۱۶ق منتهی المقال را در ۷ جلد تصحیح و چاپ کرده است.