سلطان محمود غزنوی

ابوالقاسم محمود بن سبکتکین (۳۶۱–۴۲۱ ه‍. ق)، ملقب به سیف الدوله، یمین الدوله، امین الملة، غازی و مشهور به سلطان محمود غزنوی پادشاه سلسله غزنویان بود. سلطان محمود که اولین فرمانروای مستقل و بزرگ ترین فرد خاندان غزنوی است. به جنگاوری و بی باکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام، مخصوصاً غزوات او در هند و غنایمی که از آنجا آورده مشهوراست. وی اولین فرمانروا در قلمرو خلافت اسلامی است که به خود عنوان «سلطان» داد تا استقلال خود را از دستگاه خلافت نشان دهد هر چند خلیفه فقط لقب امیر را برای او پذیرفته بود. وی شهر غزنه را به مرکز امپراتوری خود که شامل افغانستان امروزی، شمال غرب هند، قسمتی از پاکستان و شرق ایران امروزی می شد تبدیل نمود.
تاریخ عمومی ایران، عباس اقبال آشتیانی
او در شب دهم محرم سال ۳۶۱ ه‍.ق (۲ نوامبر ۹۷۱ میلادی) در شهر غزنی متوّلد شد و در روز جمعه ۱۷ ربیع الثانی سال ۴۲۱ ه‍.ق (۳۰ آوریل ۱۰۳۰ میلادی) در همان شهر به مرض سل (دق) درگذشت. پس از مرگ او را امیر ماضی خواندند. محمود بعد از مرگ پدرش سَبُکتَگین به سال ۳۸۷ ه‍.ق پس از غلبه بر برادرش اسماعیل به امارت رسید.
سلطان محمود بر ابوابراهیم اسماعیل بن نوح ملقب به منتصر سامانی چیره گشت. بعد از آن خلف بن احمد باقی ماندهٔ صفاریان را از میان برداشت. سپس با خانیان ترکستان به جنگ پرداخت و بعد از آرام کردن آن نواحی عزم فتح خوارزم و گرگانج را نمود و در سال ۳۹۲ ه‍.ق به عنوان جهاد به هندوستان حمله برد و تا سال ۴۱۶ ه‍.ق در ظرف ۲۴ سال چندین جنگ کرد که ۱۲ غزوهٔ او مهم تر است. از فتوحات دیگر محمود می توان فتح ری و اصفهان و غلبه بر مجدالدولهٔ دیلمی اشاره کرد که به سال ۴۲۰ ه‍.ق اتفاق افتاد.
بزرگترین جنگ سلطان محمود جنگ سومنات است که در (۴۱۶هجری) این جنگ بوقوع پیوست، زیرا سلطان محمود شنیده بود که کلان ترین بت خانه ها در شهر سومنات است لذا سلطان محمود و سیصد هزار مرد جنگی از راه مولتان و اجمیر بعد از طی ریگستان های بی آب رجپوتانه بر سومنات حمله نمودند. با این که راجه های هند جهت حفاظت این معبد جمع شده بودند ولی در نتیجه جنگ خونین تعداد زیادی از ایشان مقتول شدند و به غیر از تسلیم چاره ندیدند. سلطان محمود بتخانه را ویران کرد. در این بتخانه جواهر گرانبها وجود داشت سلطان محمود همه را به غنیمت گرفته به غزنی آورد.

سلطان محمود غزنوی از پادشاهان دودمان غزنوی است.
• «مردم شکست خورده چون درمانده شوند، برای حفظ جان تا پای مرگ می ایستند، با اینان نباید در گیر شد».

[ویکی فقه] سلطان محمود غزنوی در سال ۳۶۰ هجری قمری در «غزنین» یکی از شهرهای افغانستان که در دامنه سلسله کوههای سلیمان واقع شده است، به دنیا آمد او شصت و یک سال عمر کرد و در سال ۴۲۱ هجری قمری در همان بلاد وفات نمود.
یکی از القاب معروف وی «غازی» است، که به جهت زادگاه وی او را بدین نام ملقب کردند. پدر محمود، ابومنصور ناصر الدوله «سبکتکین» نام داشت، که داماد «البتکین» است و مانند او از غلامان ترک نژاد بود. البتکین که اساس حقیقی دولت غزنوی از اوست، سبکتکین را در نیشابور از تجار برده فروش خریداری کرد و سپس او را به دامادی خود درآورد. در سال ۳۶۶ هجری سبکتکین جانشین البتکین گردید. سبکتکین به مدت نوزده سال سلطنت کرد.
رسیدن به سلطنت
پدر سلطان محمود در سال ۳۸۷ در هنگام بازگشت از پایتخت خود (بلخ) به شهر غزنه، در راه فوت کرد و در این زمان محمود در خراسان به ادارۀ امور اشتغال داشت. وقتی جنازه سبکتکین به غزنه رسید، بنابر وصیت او، پسر کوچکش «اسماعیل»، حاکم گردید، لکن محمود این واقعه را نپسندید و با کمک عموی خود «بغراجق» و برادر دیگرش «نصر» به جنگ اسماعیل رفته و بر او ظفر یافت. و به این ترتیب به حکومت رسید.
اقدامات حکومتی
سلطان محمود پس از رسیدن به قدرت، سرداران معروف دولت سامانی را مغلوب کرد، سیستان را از «احمد صفاری» گرفت، سپس چون مردم خوارزم بر ابوالعباس مامون که داماد محمود بود شوریدند و او را کشتند به آنجا لشکر کشید و آن جا را فتح کرد. مردم سیستان که از جنایات «خلف بن احمد» به ستوه آمده بودند از سلطان محمود تقاضای کمک کردند و او هم که مترصد چنین فرصتی بود، به آنجا حمله کرده و خلف را در قلعه طاق سیستان محاصره کرد. خلف پس از چهار ماه مقاومت تسلیم شد و سیستان در ماه صفر سال ۳۹۳ به تصرف محمود درآمد. و اما در مورد خوارزم که همان سرزمین «خبوه» است که در ماوراء النهر قرار دارد، سلطان محمود به بهانه انتقام خون ابوالعباس مامون بن محمد صاحب جرجانیه و نجات خواهر خویش که در تزویج فرزند ابوالعباس بود به آن منطقه حمله کرد و پس از جنگ در محل هزار اسب در نزدیکی جرجانیه سپاهیان خوارزمشاه را شکست سختی داد و در تاریخ پنجم صفر المظفر سال ۴۰۸ وارد آن ناحیه شد.
دین و مذهب
...