ماتریالیسم. [ ت ِرْ ] ( فرانسوی ، اِ ) نظریه و مکتب فلسفی است که دنیای خارج را واقعی و حقیقی و بیرون از شعور انسان می داند. ماتریالیسم معتقد است که ماده مبداء و اساس است و حس و شعور و
تفکر فرع و زائیده ماده است و درک خاصیت ماده
تکامل یافته و عالی و انعکاس خارجی
جهان مادی وقوانین آن در
مغز می باشد. ( از فرهنگ فارسی معین ).
- ماتریالیسم تاریخی ؛ ماتریالیسم تاریخی عبارت است از بسط و
توسعه اصول ماتریالیسم دیالکتیک به بررسی زندگی اجتماعی. تطبیق اصول ماتریالیسم دیالکتیک بر پدیده های زندگی اجتماعی وبررسی
جامعه و
تاریخ آن. ( فرهنگ فارسی معین ).
- ماتریالیسم دیالکتیک ؛ ماتریالیسم دیالکتیک برخلاف ماتریالیسم مکانیست ،
روح و طبیعت را یک مجموع اصلی می شمارد و تفکر و درک را نتیجه تکامل تدریجی و جهش کیفی ماده و محصول ماده تکامل یافته یعنی مغز می داند. ( فرهنگ فارسی معین ).
- ماتریالیسم مکانیست ؛ مکتبهای گوناگون فلسفه ماتریالیسم تا دوران
مارکس و
انگلس را ماتریالیسم مکانیست می نامند زیرا آنها حرکت پدیده ها را ساده و مکانیستی می پنداشتند و
تغییرات جهشی و کیفی پدیده ها و روابط و تأثیرات متقابل آنها را در نظر نمی گرفتند چون مارکس و انگلس ماتریالیسم را از شکل مکانیستی درآورده و آن را به قالب دیالکتیکی ریختند از اینرو ماتریالیسم مارکس و انگلس و پیروان آنها را ماتریالیسم دیالکتیک می خوانند. ( از فرهنگ فارسی معین ).