کلمه جو
صفحه اصلی

محمدولی قرنی

دانشنامه عمومی

سید محمدولی قرنی (متولد ۱۲۹۲–درگذشت ۳ اردیبهشت ۱۳۵۸، مدفون در قم) نخستین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران بود. او در سال ۱۳۰۹ وارد دانشکده افسری شد و پس از کودتای ۲۸ مرداد به ریاست رکن دوم ارتش شاهنشاهی رسید. در مهرماه سال ۱۳۳۶ موفق به اخذ درجه سرلشکری شد، ولی کمتر از یکسال بعد در تیرماه ۱۳۳۷ در پی کشف طرح کودتا علیه رژیم پادشاهی دستگیر و پس از محاکمه و سه سال زندان از ارتش اخراج گردید.
فهرست فرماندهان ارتش ایران
قرنی حدود دو دهه بعد در اوج انقلاب بار دیگر وارد کارزار شد و به اردوی روح الله خمینی پیوست و پس از انقلاب فرمانده ارتش شد ولی به سرعت از کار برکنار شد.
سرلشکر محمد هادی شادمهر که در دوران ریاست شهید سپهبد قرنی بر ستاد کل ارتش، قائم مقامی او را بر عهده داشت دربارهٔ چگونگی استعفا یا برکناری شهید قرنی می گوید:
«یک روز به من گفت استعفای من را بنویس. من که موقعیت او را درک می کردم برایش نوشتم. استعفای خود را به قم نزد امام راحل (ره) برد. امام استعفای او را گرفت و گفت خیر شما بفرمایید سرکارتان. چند روز بعد بازرگان ایشان را به دفتر خود دعوت کرد و گفت می خواهم شما را به عنوان سفیر به اسپانیا بفرستم. سرلشکر قرنی در پاسخ گفته بود اتفاقاً زمان شاه هم همین مسئولیت و همین کشور را برای من در نظر گرفته بودند که من نپذیرفتم. بازرگان گفته بود اگر بگویم استعفایت را قبول کرده ام چه فرمایش داری؟ گفته بود من که به شما استعفا ندادم؛ من به امام استعفا دادم؛ بازرگان گفته بود اگر بگویم که امام استعفای شما را پذیرفته است چه فرمایش داری که سرلشکر قرنی با شنیدن این حرف از همان دفتر بازرگان به من تلفن کرد و گفت من رفتم منزل دیگر نمی آیم؛ من هم بلند شدم از ستاد بیرون آمدم. می خواستند برای من ماشین بیاورند گفتم نمی خواهم و با تاکسی به منزل رفتم.»

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] محمدولی قرنی در سال ۱۳۰۹ وارد دانشکده افسری شد. او در سال ۱۳۳۶ موفق به اخذ درجه سرلشکری شده و پس از کودتای ۲۸ مرداد به ریاست رکن دوم ارتش شاهنشاهی رسید ولی کمتر از یک سال بعد دستگیر و پس از محاکمه و سه سال زندان از ارتش اخراج گردید. قرنی پس از انقلاب اسلامی ایران فرمانده ستاد ارتش شد اما پس از مدتی از کار کناره گیری کرد. او چند ماه پس از استعفا به ضرب گلوله فردی از گروه فرقان ترور شد.
محمدولی قرنی در سال ۱۹۱۱م یا ۱۹۱۲م در تهران متولد شد، پدرش از صاحب منصبان اداره پست ایران بود. قرنی پس از طی دوره متوسطه به ارتش ایران پیوست و دوره دانشکده افسری را با رتبه بالا به پایان رساند و در واحد توپخانه شروع به خدمت کرد. در سال ۱۹۴۳ یا ۱۹۴۴ پس از طی دوره ستاد و فرماندهی به ریاست ستاد لشکر دوم ارتش در تهران منصوب شد و در سال ۱۳۲۹هـ ش به درجه سرهنگی نائل آمد و فرماندهی پادگان رشت، در مرکز گیلان را عهده دار گردید.
قرنی در صحنه سیاست ایران
قرنی در مرداد ۱۳۳۲ش ضمن همکاری با نیروهای سلطنت طلب در سازماندهی و عملیات ضد دولت مصدق در رشت شرکت داشت، پس از کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ قرنی نیز مانند شماری از افسران که علیه مصدق فعالیت کرده بودند، ترفیع یافت و به درجه سرتیپی نائل شد و به ریاست رکن دوم ستاد ارتش منصوب شد. او در این مقام نه تنها مسئول امور اطلاعات نظامی بود، بلکه به دستور شاه اخبار و اطلاعات مربوط به امور سیاسی کشور را در اختیار شاه می گذاشت. گزارشات او جزء منابع مهم اطلاعاتی کشور به شمار می رفت و در سرنوشت مقامات مملکتی خیلی تاثیر داشت. بدین ترتیب قرنی با عهده دار شدن این گونه مسئولیت ها در زمره مهم ترین مقام نظامی و امنیتی که با شاه ارتباط نزدیک داشت، در آمد و مورد توجه و اعتماد او قرار گرفت.
کشف فساد در دولت کودتا
هر چند او از کودتای سلطنت طلبان پشتیبانی کرده بود، ولی فساد و سرکوب پس از کودتا و ناتوانی دولت در انجام اصلاحات، او را نگران ساخته بود و نگران این بود که وضع موجود در نهایت به یک رژیم سلطنتی دیکتاتوری تبدیل شود و سرانجام به این نتیجه رسید که تنها راه حل برای رفع این مشکل ایجاد یک دولت توانا برای پایان دادن به حاکمیت طبقه سنتی و وادار ساختن شاه به قبول نظام پادشاهی مشروطه و انجام اصلاحات گسترده است. برای ایجاد چنین حکومتی، قرنی با ارسنجانی و اسفندیار بزرگمهر که شخصی فرصت طلب و بی پروا بود، ولی با آمریکاییها ارتباط گسترده ارزشمندی داشت، با دقت و هوشمندانه به فعالیت پرداخت. رئیس دولت مورد نظر «دکتر علی امینی» بود. وی در اواسط دهه ۱۹۵۰م شهرت زیادی کسب کرده بود، نظریات سیاسی او با نقطه نظرهای قرنی و ارسنجانی بسیار نزدیک بود، در دولت جدید قرنی اداره وزارت کشور یا وزارت جنگ را عهده می گرفت و ارسنجانی معاون نخست وزیر و بزرگمهر وزیر تبلیغات بود.
تلاش قرنی برای اصلاحات
...


کلمات دیگر: