فرشته وحی

[ویکی فقه] جبرئیل از فرشتگان بزرگ الهی و نقش آفرینان در قیام جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) می باشد و یکی از چهار فرشته مقرب (علاوه بر میکائیل، اسرافیل و عزرائیل) است. او رابط میان خداوند سبحانه و تعالی و پیامبران است. و در کتاب های دینی یهودیت، مسیحیت و اسلام از نقش جبرئیل بسیار یاد شده است.
قرآن کریم، افزون بر این که جبرئیل را پیک و واسطه نزول معرفی می کند، صفاتی نیز برای وی بر می شمارد، از جمله:۱. روح الامین، چنان که فرمود: «انه لتنزیل رب العالمین نزل به الروح الامین علی قلبک» این واسطه نزول، فردی امین و درستکار است و این خود، گواهی بر صیانت قرآن از دگرگونی در مسیر نزول و حراست از دستبرد شیاطین است. روح القدس، چنان که در جای دیگر از قرآن فرمود: «قل نزّله روح القدس من ربک بالحق لیثبت الذین آمنوا و هدی و بشری للمسلمین». یعنی واسطه روحی، پاک و طاهر از آلودگی های مادی و منزه از اشتباه است.۲. شدید القوی، چنان که می فرماید: «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی علمه شدید القوی» . ضمیر «هو» که درحقیقت بر می گردد به گفتار و نطق پیامبر(ص) ، در این جا، مبتدا و وحی، خبر آن است. یعنی خداوند، قرآن را به وسیله نیروی عظیم -جبرئیل امین- بر قلب پیامبر(ص) نازل کرده است.۳. رسول۴. کریم۵. مکین۶. عند ذی العرش۷. مطاع۸. امینچنان که می فرماید:«انه لقول رسول کریم ذی قوة عند ذی العرش مکین مطاع ثم امین» . یعنی این پیک وحی و واسطه نزول، خود رسولی است بزرگوار، نیرومند، دارای مقام و جایگاه، مورد اطاعت و پیروی و امین.۹. مقری، این صفت از آیه شریفه «اقرا باسم ربک الذی... اقرا و ربک الاکرم» و آیه «سنقرئک فلا تنسی» مأخوذ است چرا که جبرئیل، قرآن را بر [[پیامبر (ص) قرائت نمود.
دستیاران فرشته وحی
با تأمل در برخی از آیات قرآن کریم، می توان دریافت که جبرئیل در نزول وحی تنها نبوده است، بلکه همراهانی نیز داشته است و بسا مقام و وصف مطاع، اشارت به این حقیقت داشته باشد که این فرشته با عظمت الهی، فرمانروای فرشتگان تحت امرش می باشد. علامه طباطبایی در تفسیر آیه: «ینزل الملائکه بالروح من امره...» ، می نویسد: باء در آیه برای مصاحبت است و منظور از ملائکه، فرشتگان وحی هستند که یاران جبرئیل می باشند.
واسطه یا وسائط
چنان که پیش از این نیز گفته شد؛ واسطه نزول قرآن بر پیامبر(ص) به نص خود قرآن، حضرت جبرئیل است. در این مطلب و در این که وی از خدا دریافت می کند تا به پیامبر(ص) برساند، تردیدی نیست، زیرا می فرماید: «... لجبریل فانه نزله علی قلبک باذن الله » ، و نیز فرمود: «قل نَزَّلَهُ روح القدس من ربک» . بسا بتوان از جمله «من ربک» دریافت مستقیم جبرئیل از مبدأ ربوبی را برداشت نمود.اما با تأمل بیشتر در آیات قرآن، چنین استفاده می شود که جمله «من ربک» و «باذن الله» منشا و مبدا وحی است و از جهت وجود واسطه ای غیر از جبرئیل ، ساکت است، بنابراین، واسطه ای بین جبرئیل و خدا، بعید نمی نماید. آن گونه که برخی از مفسران نیز احتمال آن را داده اند.فخررازی، معتقد است ممکن است بین جبرئیل و خدا وسائطی وجود داشته باشند. و ممکن است، این نظریه را به روایتی که مجلسی در بحار الانوار از پیامبر (ص) نقل می کند، تائید نمود که آن حضرت، خطاب به ابن سلام می فرماید: آیا این آیه را نشنیدی که می گوید: «و السماء بنیناها باید و انا لموسعون» . وی در پاسخ گفت: آری. پرسید چه کسی این آیه را آورده است؟ فرمود جبرئیل. گفت از چه کسی؟ فرمود: از میکائیل. گفت: او از چه کسی؟ فرمود: از اسرافیل. گفت: او از چه کجا آورد؟ فرمود: از لوح محفوظ. گفت: لوح از کجا دریافت نمود؟ فرمود از قلم. گفت: قلم از کجا گرفته است؟ فرمود: «عن رب العالمین»
جبرئیل در سنت اسلامی
...