فشار روانی

[ویکی فقه] فشار روانی یکی از رایج‏ ترین بیماری های زمان معاصر است، به‏ گونه‏ ای که طبق برآورد کارشناسان سازمان بهداشت جهانی حدود شش درصد کلّ جمعیّت جهان از بیماری های روانی رنج می ‏برند و شروع هشتاد درصد از بیماری های جسمی با فشار روانی همراه بوده است.
روان‏شناسان راهکارهایی را برای مقابله با فشار روانی مطرح نموده‏اند و اسلام نیز در طی قرون متمادی موفّق شده است میلیون ها نفر را در مناطق مختلف جغرافیایی و از نژادهای گوناگون به خود جذب کند و با تغییر سبک زندگی آن ها، برای زندگی اجتماعی و فردی آنان قوانین مطلوبی وضع نماید. بی‏ شک دین مبین اسلام از روش هایی تبعیّت نموده که حتّی اگر عنوان سازمان و نظام روان‏شناسی بدان ندهیم، دارای یک دستگاه روان‏شناسی مخصوص به خود است که خاستگاه نخستین آن قرآن کریم است. لذا توجّه به قرآن در ریشه‏ کنی این نوع بیماری ها می ‏تواند به عنوان مؤثرترین شیوه به شمار آید و این خود بُعدی فراگیر از عظمت قرآن کریم، اعجاز و اثرگذاری آن در امور خدماتی و درمانی را نمایان می ‏سازد.
امید است راهکارها و شیوه ‏های بررسی شده در این مقاله زمینه ‏ساز تحقیقات بیشتری در این مسائل بوده، باعث اُنس بیش تر با قرآن کریم گردد.

بازگشت به فطرت
اوّلین مسئله و نخستین شیوه مقابله با فشارهای روانی از نظر قرآن کریم، بازگشت به فطرت است که اساس آرامش روانی می ‏باشد. فطرت، اصلی واقعی، طبیعی و جهانشمول است که مربوط به انسان و زمان و مکانی خاص نیست، بلکه مرتبط به همه انسانهاست. از دیدگاه قرآن، انحرافات روانی ریشه در انحراف از فطرت دارد؛ از این رو بازگشت به فطرت در بهداشت روانی از نظر اسلام مورد عنایت قرار گرفته است و در آن مباحث ذیل قابل بررسی است:
مدار فطرت و شهوت؛ جریان فطرت؛ فطرت راه انحصاری آرامش روانی؛ پیامدهای خروج از فطرت؛ جهاد اکبر (کنترل شهوات).
در این نوشتار به بررسی برخی از مسائل یاد شده که ارتباط بیشتری با موضوع دارند می ‏پردازیم.

← مدار فطرت و شهوت
برای تحلیل فشار روانی به وسیله خود در قرآن کریم راهکارهایی مطرح گردیده است:
خداوند بر انسان ناظر است و رویدادها تصادفی نیستند. در اسلام مبدأ حرکت و انرژی از آنِ خداست. مبدأ ربوبیت جهان و جهانیان اوست. تفهیم این نکته که اموال و اولاد، خیر و شرّ، و حیات و مرگ همه ابزار آزمون الهی هستند.
با این زمینه‏ هاست که مؤمن در برابر مصیبت اظهار می ‏دارد: «اِنَّا لِلَّهِ و اِنَّا اِلَیهِ رَاجِعُونَ» و می ‏داند هر کجا که باشد خداوند با اوست و از رگ گردن آدمی به او نزدیک ‏تر است.
همچنین درست است که آمی اختیار دارد، ولی مشیت الهی بر جهان حاکم است «قُلْ لَنْ یُصیبَنَآ اِلاَّ مَا کَتَبَ اللّهُ لَنَا هُوَ مَوْلینَا وَعَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ». پس مؤمنان باید به جای اضطراب و فشار روانی، به خداوند توکل کنند و بدانند تصمیم های بشری تا به تقدیر الهی نرسد عملی نخواهد شد «وَ لاَ تَقُولَنَّ لِشَایْ‏ءٍ اِنّی فَاعِلٌ ذلِکَ غَدًا • اِلاَّآ اَنْ یَشَآءَ اللّهُ...».

نتیجه
...