نیر

زرده تخم مرغ , محتويات نطفه

تابناک، تابنده، روشن، روشنی‌بخش، منور، منیر، نورانی

نیر. (اِخ ) نام یکی از دهستانهای حومه ٔ شهرستان اردبیل . از شمال به دهستان ایردموسی و از جنوب به دهستان ملایعقوب ، از مشرق به دهستان کورائیم و از مغرب به دهستان آغمیون محدود می باشد. این دهستان در قسمت شرق اردبیل در منطقه ای کوهستانی واقع است و از 33 آبادی تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 19424 نفر است . مرکز این دهستان قصبه نیر و قراء مهم آن عبارت است از: متفرچی ، بامچی بالا، نیلات نجیق ، ویرسه ، بیجه میر، قره تپه ، ایرنجی ، ماری ، قیه . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4).

نیر. (ع اِ) نی و رشته چون مجتمع گردد. (منتهی الارب ). قصب و خیوط چون با هم آیند. (از اقرب الموارد) (از متن اللغة). || نگار جامه . (منتهی الارب ). طراز جامه . (فرهنگ خطی ). عَلَم . (دهار) (منتهی الارب ). علم جامه . (مهذب الاسماء) (از اقرب الموارد) (از متن اللغة). || پود جامه . (منتهی الارب ). رجوع به معنی بعدی شود. || ریشه و پرزه ٔ جامه . (منتهی الارب ). هدب و لحمه ٔ جامه . (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || یوغ . (دهار). یوغ آماج . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). چوبی که بر گردن دو گاو نهند. یوغ . (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || چوب جولاهگان که بر وی بافند. (منتهی الارب ). ج ، انیار. نیران . || کرانه ٔ راه یا صدر آن یا نشان روشن راه و شکاف آن . (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (از متن اللغة).

نیر. [ ن َ ] (ع مص ) نگارین کردن جامه را. (از منتهی الارب ).نیر و علم بر جامه به کار بردن . (از اقرب الموارد). علم کردن جامه . (از تاج المصادر بیهقی ). || روشن گردیدن . (از ناظم الاطباء). رجوع به نور شود.

نیر. [ ن َی ْ ی ِ ] (ع ص ) بسیار نورکننده . (غیاث اللغات ) (از آنندراج ). نوردهنده . روشن کننده . (ناظم الاطباء). روشن . (دستورالاخوان ). منیر. (اقرب الموارد) (المنجد) (متن اللغة). خوشرنگ . تابناک . (از متن اللغة). روشن . تابدار. (ناظم الاطباء). تابان . درخشان . درفشان . رخشان . درخشنده . درفشنده . مضی ٔ. رخشنده . مشرق . (یادداشت مؤلف ). || (اِ) کوکب . نجم . (یادداشت مؤلف ). به مناسبت کثرت نور آفتاب را گویند. (غیاث اللغات ).
- نیر اصغر ؛ ماه . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). قمر. مقابل نیر اعظم و نیر اکبر.
- نیر اعظم ؛آفتاب . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). خورشید. شمس .
- نیر اکبر ؛ خورشید. شمس .
- نیرالزورق ؛ ستاره ای است . (از اقرب الموارد).
- نیرالفکة ؛ ستاره ای است از قدر سوم در صورت فَکَّه . (یادداشت مؤلف ) (از اقرب الموارد).

نیر. [ ن ِ ی َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان درجزین بخش رزن شهرستان همدان . در 10هزارگزی جنوب قصبه ٔ رزن ، 5هزارگزی خاور شوسه ٔ رزن به همدان و در جلگه ٔ سردسیر مالاریائی واقع است و 1500 تن سکنه دارد. آبش از قنات ، محصولش غلات وحبوبات و صیفی و لبنیات و شغل اهالی زراعت و گله داری و قالی بافی است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).

نیر. (اِخ ) دهی است از دهستان نیر بخش مرکزی شهرستان اردبیل . در 36هزارگزی غرب اردبیل در مسیر جاده ٔ اردبیل به تبریز در منطقه ٔ کوهستانی معتدل هوایی واقع است و 2320 تن سکنه دارد. آبش از چشمه و رود، محصولش غلات و حبوبات ، شغل اهالی زراعت وگله داری است . لبنیات و گوسفند و چرم و روده از صادرات این ده می باشد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4).

نیر. (اِخ ) قصبه ٔ مرکزی بخش نیر شهرستان نیر. در 57هزارگزی جنوب غربی یزد متصل به راه فرعی نیر به ابرقو. مختصات جغرافیایی آن به شرح زیر است : طول 54 درجه و 17 دقیقه و 20 ثانیه ٔ شرقی از نصف النهار گرینویچ . عرض 31 درجه و 32 دقیقه و 30 ثانیه ٔ شمالی . ارتفاع از سطح دریا 1515 متر. کوهستانی است . دارای هوایی معتدل است و 3280 تن سکنه دارد. آبش از قنات آبکوهی ،محصولش غلات ، حبوبات ، بادام ، گردو، توت و انگور و شغل مردمش زراعت ، صنایع دستی زنان کرباس بافی است . راه ماشین رو دارد. یک باب دبستان و پاسگاه ژاندارمری و دو زیارتگاه دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 10).

نیر. (اِخ ) یکی از بخشهای یازده گانه ٔ شهرستان یزد و در جنوب این شهرستان واقع است . از شمال به بخش مهریز و تفت ، از جنوب به بخش شهربابک و کویر ابرقو، از مشرق به بخش مهریز از مغرب به بخش اردکان و ابرقو محدود است . منطقه ٔ این بخش کوهستانی بوده ، هوای آن معتدل و آب زراعتی قراء از چشمه و قنات تأمین می شود. محصولش گندم و جو و مختصری میوجات است . شغل عمده ٔ اهالی زراعت ، صنایع دستی محلی و کرباس بافی است . آبادیهای این بخش به وسیله ٔ راههای اتومبیل رو فرعی به یکدیگر مربوط می شوند و راه اتومبیل رو ابرقو از وسط این بخش و قصبه ٔ نیر گذشته در سریزد به شوسه ٔ یزد می رسد. معادن سنگ مرمر در اوران پشت ، گل سفید، فخرآباد و سفیدآب اشکوئید و معدن سنگ آسیا در اردان وجود دارد. این بخش از 30 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 23850 نفر است . مذهب اهالی مسلمان شیعه و زبان مادری آنها فارسی است . قراء مهم این بخش عبارتند از نیر (مرکز بخش )، چنار، بنادکوک ، سخوئیه . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 10).

نیر. [ ن ِ ی َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان ژاوه رود بخش رزاب شهرستان سنندج . در 40هزارگزی جنوب شرقی رزاب و 15 هزارگزی شمال شرقی بالنگان ، در منطقه ٔ کوهستانی سردسیری واقع و 771 تن سکنه دارد. آبش از چشمه ، محصولش غلات و لبنیات و میوه و شغل اهالی زراعت و گله داری است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).

۱. روشنایی‌دهنده؛ درخشان؛ نوردهنده.
۲. (اسم) [قدیمی] ستاره.
⟨ نیر اعظم: [قدیمی، مجاز] خورشید.

نگیر

نور، قوه بینایى tiam nir nâra>:چشمم کم‏سو شده، قدرت بینایى‏ام کم شده> .