تحجیر

تَحْجیر
در فقه اسلامی، سنگ چیدن پیرامونِ قطعه ای از زمین های مباح که سابقۀ مالکیت بر آن ها وجود ندارد، به منظور احیای آن زمین. این امر که در قانون مدنی ایران نیز آمده است، سبب اولویت تحجیرکننده در به دست آوردن قطعه زمین تحجیرشده می شود. تحجیر در واقع، نشان کردن و علامت گذاری زمین است به قصد آن که بعدها آن را احیا کنند. ثمرۀ تحجیر فقط اولویت است، و چنانچه کسی پس از تحجیر اقدامی برای حیازت و احیا نکند، حاکم او را وامی دارد که یا به احیا بپردازد و یا آن جا را تخلیه کند.

[ویکی فقه] تحجیر، اصطلاحی فقهی و حقوقی، درباره احیای زمین موات است. انجام دادن کاری مانند سنگ چینی و دیوارکشی در زمین موات را تحجیر می گویند.
عنوان تحجیر نه عنوانی تعبدی است که برای تعریف و توضیح آن به شرع رجوع شود و نه از موضوعات عرفی محدود به حد و مقیّد به قید خاص؛ از این رو، مفهوم آن بر حسب زمانها و مکانها و عادات مختلف است و مراد از آن به طور کلّی عبارت است از هر اقدامی که بیانگر قصد احیا باشد ، در زمین موات و معادن و مانند آن از آنچه ملحق به زمین موات است، مانند سنگ چینی اطراف آن، پی کنی، گود برداری، نصب میله و سیم کشی.شروع به احیا قبل از تحقّق آن نیز تحجیر به شمار می رود، مانند کندن چاهی از چاههای قنات متروکی که حفر کننده قصد احیای آن را دارد. این اقدام نسبت به دیگر چاههای قنات و نیز زمین مواتی که پس از جریان آب قنات، با آن آبیاری می شود تحجیر محسوب می گردد.قطع آب از نیزاری که آب و نی آن را فرا گرفته است و نیز اقدام به خاک برداری معدن پیش از پیدایی جوهر معدنی آن به قصد احیا، تحجیر محسوب می شود البتّه در تحقّق تحجیر، شرط است علاوه بر گویا بودن عمل بر قصد احیا، از نظر گستره نیز مورد احیا را دربر گیرد؛ به عنوان مثال در سنگ چینی، همه اطراف زمین، سنگ چینی شود ولی در مثل حفر یکی از چاههای قنات متروک ـ همان گونه که یادآور شدیم ـ این عمل به نظر عرف نشانه قصد احیای تمامی چاههای قنات و زمینهای مربوط به آن است. از عنوان تحجیر در باب احیاء موات بحث شده است.
تعریف تحجیر
تحجیر از ریشه حَجَر و به معنای بسته شدن هاله به دور ماه ، داغ کردن دور چشم شتر با آهن گرد، سخت و محکم شدن و چیزی را در تنگنا قرار دادن آمده است. واژه تحجیر در قرآن کریم نیامده، ولی در احادیث به معانی مذکور به کار رفته است.
تحجیر در اصطلاح فقهی
در اصطلاح فقهی تحجیر عبارت است از ایجاد اثری در زمین موات اما نه به حد احیای آن؛ در واقع تحجیر مرحله آغازین احیای زمین به شمار می رود و معمولا با سنگچین کردن یاکندن خندقی کوچک یا کشیدن دیواری کوتاه به دور زمین و شروع حفر چاه یا کندن نهر پیش از رسیدن آب صورت می گیرد. از دیدگاه فقها نوع و حدود تحجیر در هر مورد به تشخیص عرف است. به همین دلیل هر کاری که عرف آن را آغازِ عملیات عمران و احیای زمین بداند، تحجیر محسوب می شود.
حکم تحجیر
...