بختیار دیلمی (فرمانروایی از ۳۵۶ ه. ق/ ۹۶۷ م تا ۳۶۷ ه.ق / ۹۷۸ م) ملقب به عزالدوله و مُکَنّیٰ به ابومنصور، فرزند معزالدوله دیلمی از فرمانروایان آل بویه عراق بوده است. در ۳۳۱ یا ۳۳۲ ه.ق در اهواز متولد شد. در ۳۵۶ ه. ق، از خلیفه المطیع لله لقب عزالدوله گرفت و در همان سال جانشین پدرش شد و تا سال ۳۶۷ ه. ق، بر بیشتر قلمرو پدرش —بجز عمان و کرمان که عضدالدوله دیلمی تصرف کرده بود— حکومت کرد. نواحی حکمرانی او شامل آذربایجان، جزیره، میانرودان و خوزستان بوده است. دوران حکومت او بیشتر یا صرف کشمکش با همسایگان شامل حمدانیان موصل و حلب، فاطمیان دمشق و شام، بیزانس در شمال و عضدالدوله در شرق شد، یا شاهد درگیری قومی - مذهبی در داخل، که شامل ترکان سنی و دیلمیان شیعی بود. از مشکلات اصلی عزالدوله می توان به ضعف اقتصادی و تهی بودن خزانه اشاره کرد که سبب ساز همیشگی شورش سپاهیان می شد. عزالدوله از نظر جسمانی قدرتی عجیب داشت ولی سیاستمدار با درایتی نبود. به شکار و بزم بسیار علاقه داشت، در عین حال، به علم وعلما و برگزاری مجالس علمی نیز علاقه مند بود، به طوری که در زمان وکالت ابن بقیه، سالانه ده هزار درهم به او می داد تا نویسندگان را یاری دهد و کتاب تهیه کند.
عضدالدوله دیلمی
آل بویه
معزالدوله، پدر عزالدوله، هنگام مرگ، وصیت کرد که لقب امیرالامرایی بغداد را به بختیار دهند و از عزالدوله خواست تا از عمویش رکن الدوله، که بزرگ خاندان بویه بود، و پسر عمویش، عضدالدوله، اطاعت کند و با ترکان سپاه، خصوصاً فرمانده آنان، سبکتکینِ حاجب، مدارا نماید. به گفته ابن مسکویه، پس از درگذشتن معزالدوله، سه روز باران شدیدی بارید، به طوری که رفت وآمد دشوار شد و دولتمردان و درباریان نتوانستند خارج شوند و همین امر به بختیار امکان داد که، بدون درگیری، بر تخت نشیند.
لقب امیرالامرا به خودی خود نشان از هیچ برتریی نداشت و امتیازی محسوب نمی شد، کما اینکه خلیفه این عنوان را به ضعیف ترین و جوانترین برادر آل بویه داده بود، اما هنگامی که جاه طلبی قویترین امیران آل بویه برای یکپارچه کردن کل سرزمین تحت فرمان بویه ها را در نظر بگیریم، این لقب محملی برای برتری جویی سیاسی محسوب می شد. در مورد عضدالدوله، که امیری قدرتمند بود، نمود این داستان به صورت ادعای دروغین عضدالدوله درآمد که خلیفه پدرش رکن الدوله را امیرالامرا نموده است؛ در صورتی که عزالدوله این لقب را داشت.
اخشیدیان مصر وآل بویه (شیعه های) عراق، همیشه بر سر حکومت بر مکه جنگ داشتند؛ به نحوی که یک بار در ۳۴۳ ه.ق و دیگربار در ۳۵۶، در حج، امیرحاجیان بویه ها، حاجیان مصری را غارت کرد و امیر ایشان را به قتل رساند. در آن تاریخ به نام بختیار در مکّه خطبه خوانده شد و امیری حج بر عهده ابواحمد موسوی پدر شریف رضی و علم الهدی گذاشته شد و برخلافت المطیع للّه نیز تأکید شد.
عضدالدوله دیلمی
آل بویه
معزالدوله، پدر عزالدوله، هنگام مرگ، وصیت کرد که لقب امیرالامرایی بغداد را به بختیار دهند و از عزالدوله خواست تا از عمویش رکن الدوله، که بزرگ خاندان بویه بود، و پسر عمویش، عضدالدوله، اطاعت کند و با ترکان سپاه، خصوصاً فرمانده آنان، سبکتکینِ حاجب، مدارا نماید. به گفته ابن مسکویه، پس از درگذشتن معزالدوله، سه روز باران شدیدی بارید، به طوری که رفت وآمد دشوار شد و دولتمردان و درباریان نتوانستند خارج شوند و همین امر به بختیار امکان داد که، بدون درگیری، بر تخت نشیند.
لقب امیرالامرا به خودی خود نشان از هیچ برتریی نداشت و امتیازی محسوب نمی شد، کما اینکه خلیفه این عنوان را به ضعیف ترین و جوانترین برادر آل بویه داده بود، اما هنگامی که جاه طلبی قویترین امیران آل بویه برای یکپارچه کردن کل سرزمین تحت فرمان بویه ها را در نظر بگیریم، این لقب محملی برای برتری جویی سیاسی محسوب می شد. در مورد عضدالدوله، که امیری قدرتمند بود، نمود این داستان به صورت ادعای دروغین عضدالدوله درآمد که خلیفه پدرش رکن الدوله را امیرالامرا نموده است؛ در صورتی که عزالدوله این لقب را داشت.
اخشیدیان مصر وآل بویه (شیعه های) عراق، همیشه بر سر حکومت بر مکه جنگ داشتند؛ به نحوی که یک بار در ۳۴۳ ه.ق و دیگربار در ۳۵۶، در حج، امیرحاجیان بویه ها، حاجیان مصری را غارت کرد و امیر ایشان را به قتل رساند. در آن تاریخ به نام بختیار در مکّه خطبه خوانده شد و امیری حج بر عهده ابواحمد موسوی پدر شریف رضی و علم الهدی گذاشته شد و برخلافت المطیع للّه نیز تأکید شد.
wiki: عزالدوله بختیار