تعقیبات

[ویکی فقه] تعقیبات، عنوانی در فقه و آداب دینی ناظر به مجموعه ای از اعمال مستحب که به دنبال نماز انجام می گیرد.
نماز به مثابه مهم ترین فریضه ای که در دین اسلام به اقامه آن امر شده است، مبنایی برای شکل گرفتن طیفی از آداب دینی است که پیشاپیش نماز یا پس از آن، انجام می گیرد و به گونه اخیر تعقیبات گفته می شود.تعبیر تعقیب، در اخباری از زبان امام صادق (علیه السلام) به کار رفته، و در سده های متمادی همواره رایج بوده است. برخی در تفسیر آیه های «فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ، وَ اِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ؛ پس هنگامی که از کار مهمی فارغ می شوی به مهم دیگری پرداز! • و به سوی پروردگارت توجه کن»، این دو آیه را ناظر به تعقیبات دانسته اند. درباره آیه شریفه «... فَسَبِّحْهُ وَ اَدْبارَ السُّجودِ؛ او را تسبیح کن، و بعد از سجده ها!»، در حالی که برخی مفسران چون ابن عباس آن را به تسبیح پس از نماز یا تعقیبات بازگردانده اند، شماری از مفسران اهل سنت، آن را اشاره به نماز نافله پس از فریضه دانسته اند. گفتنی است همین معنای نماز تطوع پس از نماز دیگر، از مهم ترین موارد کاربرد اصطلاح تعقیب در متون فقهی اهل سنت بوده است.
توصیه و تاکید بر تعقیبات
]] سوره یس یا آیة الکرسی پس از نماز فریضه توصیه شده است. در روایات و کتب فقهی، بر دعا و ذکر پس از نماز تأکید شده است. در این باره ادعیه مأثوری نیز وارد شده که از مشهورترین آن ها در منابع امامیه، دعای «لا الٰه الا الله وحده وحده...» است همچنین می توان از دعای «اللهم انی اسألک من کلِ خیرٍ احاط بِه علمک...» یاد کرد که در روایات توصیه شده است. افزون بر ادعیه مشترک، برای هر یک از نمازهای روزانه، دعای مخصوصی نیز آمده است. این در حالی است که بارها گوشزد شده است که نمازگزار باید هر آنچه را خواهش دارد، از خداوند بخواهد و دعا کند. در روایات گفته شده است که دعا پس از نماز فریضه، بر نماز نافله رجحان دارد. بر پایه روایات، دعا پس از نمازهای فریضه به خصوص فجر، ظهر و مغرب، مستجاب است. برخی منابع فقهی بر این نکته تأکید دارند که اذکار و ادعیه مأثور بر غیر آن فضیلت دارند.
مشهورترین تعقیب
گفتن اذکار مکرر پس از نماز، به اشکال گوناگون مطرح شده است، اما مشهورترین و مؤکدترین آن ها در تعقیب هر نماز، تسبیحات حضرت زهرا (علیهاالسلام) است که مشتمل بر ۳۴ تکبیر، ۳۳ الحمد لله و ۳۳ سبحان الله است. در عین حال، به طور کلی به اذکار گوناگون از تمجید و حمد و تسبیح و تهلیل و صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) امر شده است.
تعقیبات در منابع اهل سنت
...