تدوین حدیث

[ویکی فقه] تدوین حدیث، اصطلاحی در علوم حدیثی است و اصطلاحا به معنای ثبت احادیث و روایات متفرق در کنار هم به منظور حفظ آن ها از نابودی می باشد.
بی گمان، کتابت، در گسترش دانش و جاودانه سازی ابعاد فرهنگ، نقش شگرفی دارد. نگارش و ثبت و ضبط، هماره نشانه والایی و بالایی تمدّن ها بوده و از مظاهر گران ارج تمدن و دانش به شمار می رفته است.کتابت، هماره مهم ترین وسیله ثبت افکار، آگاهی ها و انتقال معارف و اخبار بوده است. دکتر نورالدین عتر می نویسد کتابت، یکی از مهم ترین وسایل حفظ معلومات و انتقال آن به نسل ها بوده است. یکی از عوامل مهم حفظ حدیث نیز ـ با همه گفتگوهایی که در چگونگی آن هست ـ کتابت بوده است. محقّقی دیگر نوشته است: خط و نگارش، یکی از نمودهای تمدّن و نشانه ای از آثار اجتماع و فرهنگ است؛ این است که هماره امّت های متمدّن و فرهنگ دوست، بدان همّت می ورزیده اند. و به تعبیر پژوهشگری دیگر: بی گمان، کتابت، اگر نگوییم مهم ترین عامل، قطعاً از مهم ترین عوامل حفظ و حراست از حدیث بوده است. نگاهی گذرا به تمدّن های گونه گون، نشانگر آن است که جامعه های متمدّن، به کتابت و نگارش ارج می نهادند و انسان هماره آن را وسیله ای برای گسترش و انتقال فرهنگ ها و ثبت و ضبط حوادث تلقّی کرده و از آن بهره جسته است. قرآن کریم و سنّت قویم نبوی، این عرف عقلا و شیوه پسندیده انسان ها را ارج نهاده و بر آن تأکید ورزیده است.
← قرآن و کتابت
سخن از حدیث و چگونگی گزارش آن و انتقالش به نسل های بعد و کیفیت تدوین و ثبت و ضبط آن، از جمله پژوهش های مهمی است که با همه پربرگ و باری نگاشته ها درباره آن، زوایای تاریک و نکات ناگفته در آن بسیار است.
← حدیث
در این سخن، تدوین از طرفی در مقابل «حفظ» و از طرف دیگر در مقابل «تصنیف» به کاررفته است و لذا معنایی جز نگارش ندارد.از سخن ابن شهاب که «این علم را پیش از من کسی تدوین نکرد» نیز معنایی جز نگارش به دست نمی آید، زیرا بنا به برخی گزارش ها، در آن زمان دانشمندان نگارش حدیث را مکروه می پنداشتند. از معاصران نیز بعضی، تدوین را به مفهوم نگارش به کار برده اند. عجاج خطیب در فصلی با عنوان «ما دُوِّنَ فی صدر الاسلام» از مکتوباتی نام برده است که ازنظر نظم و نسق با تألیفات محدثان قرن های بعد شباهتی ندارد.
← تنظیم حدیث و تألیف کتاب حدیثی
...