تنیس

تنیس . [ ت ِ ] (انگلیسی ، اِ) از بازیهایی که در سالن یا در هوای آزاد، بوسیله ٔ دویا چهار نفر در زمینی مسطح ، آسفالت شده یا چمن پوش و بشکل مستطیل انجام می گیرد. لفظ تنیس احتمالاً از طریق زبان فرانسوی از نام شهر قرون وسطایی تنیس در مصر سفلی گرفته شده است که منسوجاتش معروف بود و این بازی بمناسبت جنس نخستین توپهای تنیس به این نام خوانده شد. اندازه ٔ زمین تنیس برای بازی دو نفر 78 پا (فوت ) در 28 پا و برای بازی چهارنفری 78 پا در 36 پا است . وسایل بازی عبارتند از تور، راکت و توپ . تور را در نیمه ٔ زمین و بموازات عرض آن کار می گذارند، ارتفاع وسط تور از زمین سه پا است . کیفیت بازی چنین است که یکی از بازیکنان توپ را باراکت خود طبق قوانین معین از روی تور بزمین حریف می زند و حریف نیز با راکت خود توپ را برمی گرداند و این رفت و برگشت توپ آنقدر ادامه می یابد تا یکی از طرفین بازی موفق به بازگرداندن توپ به زمین حریف نشود. هر طرف که امتیازاتش زودتر به حد نصاب معینی برسد برنده است . منشاء اغلب بازیهای با راکت بازیی است که بزبان انگلیسی آنرا کورت تنیس می نامند و در حوالی قرن 14 میلادی احتمالاً بوسیله ٔفرانسویان اختراع شد و پس از 1500 م . مورد توجه دربارهای فرانسه و انگلستان واقع شد... بازی تنیس بصورت فعلی بوسیله ٔ والتر وینگفیلد در انگلستان ابتکار شد(1873 م .). (از دایرة المعارف فارسی ). قطر توپ تنیس معمولاً کمتر از 6/35 سانتیمتر و بیشتر از 6/67 سانتیمتر نیست و وزنش نیز حداقل 56/70 گرم و حداکثر 58/47 گرم است . (از لاروس بزرگ ). رجوع به لاروس انسیکلوپدی ورزشها صص 447-465 شود.

تنیس . [ ت ِن ْ نی ] (اِخ ) شهری است به جزیره ای از جزایر بحر روم قریب دمیاط، و ثیاب فاخره را بدان نسبت دهند. (منتهی الارب ) (آنندراج ).شهری است [ بمصر ] میان دریای تنیس بر جزیره ای و ایشان را کشت و برز نیست و از وی جامه ٔ صوف و کتان خیزد با قیمت بسیار. (حدود العالم ). در بحر فرنگ کمابیش ششصد جزیره است ، مشاهیرش جزیره ٔ تنیس ، دورش نودوپنج فرسنگ است و در او غله تمام بود و دیبای خوب بافند.دیبای رومی از آن بازگویند و خورش ایشان شیر و ماهی بود. (نزهة القلوب چ گای لیسترانج ج 3 صص 237-238).
بحیره ٔ تنیس یا دریای تنیس در مصر است و به دریای روم پیوسته است و رود نیل اندر او همی ریزد و این دریا به تابستان شیرین بود و به زمستان که رود نیل اندکی بود شور شود و اندر میان آن دو شهر است یکی تنیس نام و یکی دمیاط، درازای این دریا پانزده فرسنگ اندر پهنا پانزده فرسنگ است . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). نام شهری به جزیره ای از جزایر بحرالروم ، نزدیک دمیاط و از آنجا ثیاب فاخر موسوم به تنیسی آرند. (قاموس از یادداشت بخط مرحوم دهخدا). و آنرا تونه نیز گویند. (یادداشت ایضاً). جزیره ای بمصر، نام دیگر آن ذات الاخصاص است . (یادداشت ایضاً). جزیره ای است در دریای مصر نزدیک بر مصر میان فرما و دمیاط در جانب شرقی فرما، منجمان طول جغرافیایی آنرا 54 درجه و عرض آنرا 31 درجه و ثلث میدانند و در اقلیم سوم است ... و در آنجا پارچه های رنگین و فرشهای رنگارنگ بافند... در بیشتر ایام سال آب دریاچه ٔ آن بعلت وزش باد شمال و دخول آب بحرالروم پرنمک است ... و چون زمستان فرارسد و باد غربی وزیدن گیرد، آب شور نقصان گیرد... و مردم در انبار کردن آب شیرین اقدام کنند. گویند در تنیس حشرات موذی یافت نشود، چون زمین آن شوره ناک است ... (از معجم البلدان ). ناصرخسرو نویسد: به جایی رسیدم که آن را طینه می گفتند و آن بندر بود کشتی ها را، و از آنجا به تنیس می رفتند. در کشتی نشستم تا تنیس و این تنیس جزیره ایست و شهری نیکو و از خشکی دور است ، چنانکه از بامهای شهر، ساحل رانتوان دید. شهری انبوه و بازارهای نیکو و دو جامع در آنست و به قیاس ده هزار دکان در آنجا باشد... شهری گرمسیر است و رنجوری بسیار باشد و آنجا قصب رنگین بافند از عمامه ها و وقایه ها و آنچه زنان پوشند... چون آب نیل زیادت شود آب تلخ دریا را از حوالی تنیس دور کند چنانکه تا ده فرسنگ حوالی شهر آب دریا خوش شود... و در این شهر تنیس پنجاه هزار مرد باشد و مدام هزارکشتی در حوالی شهر بسته باشد ازآن بازرگانان ، و از ثقات شنودم که هر روز هزار دینار مغربی از آنجا به خزینه ٔ سلطان مصر رسد... و میوه و خواربار شهر از رستاق مصر برند و آنجا آلات آهن ممتاز سازند چون مقراض وکارد و غیره ... و از تنیس به قسطنطنیه کشتی به بیست روز رود... (سفرنامه ٔ ناصرخسرو چ دبیرسیاقی صص 46-48). رجوع به عیون الاخبار ص 284 و عقدالفرید ج 7 ص 277 و قاموس الاعلام ترکی و الوزراء و الکُتّاب ص 234 و معجم البلدان شود.

ورزشی دونفره یا چهارنفره که با راکت و توپی کوچک در زمینی تقریباً به عرض ۸ متر و طول ۲۴ متر با پرده‌ای توری در وسط آن انجام می‌شود. Δ این بازی نخستین‌بار در سال ۱۸۷۳ میلادی متداول شد.
⟨ تنیس روی میز: (ورزش) ورزشی دونفره یا چهارنفره با توپ و راکت مخصوص روی میزی به ابعاد ۷۴/۲ × ۵۲/۱ متر که به‌وسیلۀ توری به دو قسمت مساوی تقسیم شده است.