هجرت پیامبر

مهاجرت پیامبر اسلام (ص) به فرمان خدا از مکه به یثرب که بعدها مدینةالنبی یا به اختصار مدینه نامیده شد. پیامبر اسلام در روز دوشنبه ۱۲ ربیع الاول سال سیزده بعثت (۲۴ سپتامبر ۶۲۲م) به سرزمین قبا وارد شدند، که در نزدیکی مدینه و جنوب آن واقع است، و تا روز پنجشنبه (یا جمعه)، پس از آن که مسجدی در آن جا بنا کردند، روی به مدینه نهادند. آنان که با پیامبر از مکه هجرت کردند مهاجرین و کسانی که در مدینه به جمع مسلمانان پیوستند، انصار نامیده شدند و در قرآن نیز از آنان به همین نام یاد شده است (توبه ۱۰۱ـ۱۱۸). این واقعۀ تاریخی علاوه بر این که مسلمانان را از آزارهای کفار مکه و تنگناهای موجود رهانید، موجب توسعه و پیشرفت اسلام شد. به سبب اهمیت این واقعه، در زمان خلافت خلیفۀ دوم به اشارۀ امام علی (ع) هجرت را مبدأ تاریخ مسلمانان قرار دادند. در اصطلاح حدیث و تاریخ اسلام، خارج شدن از جاهلیت و واردشدن به اسلام را نیز هجرت نامند چنان که بازگشت به جاهلیت را تعرّب بعد الهجره گویند.

[ویکی فقه] رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در سال چهارم بعثت دعوت توحیدی خود را علنی کرد، در نتیجه مشرکان متعصب قریش به مقابله برخواستند و با به اوج رساندن شکنجه ها شهر مکه به محیطی پر خفقان و مرگ بار مبدل گشت. نخستین نقطه عطف در جهت گسترش اسلام، ملاقات با ارزش شش نفر از یثربیان با رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) در مکه بود که در سال یازدهم بعثت اتفاق افتاد و با اسلام آوردن آنان، اسلام در یثرب منتشر شده و در سال های دوازده و سیزدهم بعثت دو پیمان مهم در عقبه منقعد گشت و زمینه را برای هجرت سوی یثرب را فراهم نمود. مهاجرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و مسلمانان از مکه به یثرب در سال سیزدهم بعثت که در زمان خلافت خلیفه دوم مبدأ تاریخ مسلمانان شد.علت اصلی مهاجرت مسلمانان به یثرب، فشار و آزارهای مشرکان مکه و بیعت عقبه یثربیان با پیامبر (صلی الله علیه وآله) برای دفاع از مسلمانان در صورت هجرت ایشان به یثرب بود.
پس از بیعت عقبه و بازگشتن هفتاد و پنج نفر اصحاب بیعت دوم عقبه به مدینه و آگاه شدن قریش از دعوت و بیعتی که اوس و خزرج با رسول خدا (صلی الله علیه وآله) انجام داده بودند، سخت گیری قریش نسبت به مسلمانان شدت یافت و بیش از پیش به آنان ناسزا می گفتند، و آزار می دادند؛ به گونه ای که زندگی در مکه برای مسلمانان بسیار سخت شد، تا آنکه از رسول خدا اذن هجرت خواستند و رسول خدا به آنان فرمود رهسپار مدینه شوند و نزد برادران انصار خود روند و به آنان گفت: «خدای عزوجل برای شما برادرانی و محل امنی قرار داده است». مسلمانان دسته دسته، رهسپار مدینه شدند و رسول خدا به انتظار اذن پروردگار در مدینه باقی ماند. هجرت مسلمانان به مدینه از ذی الحجه سال سیزدهم بعثت آغاز شد.
آیات هجرت
درباره هجرت به مدینه و ماجراهای آن، آیاتی نازل شده است؛ از جمله:
← آیه مکر
نخستین کسی که از اصحاب به مدینه وارد شد، پسر عمه رسول خدا ابوسلمه عبدالله بن عبد الاسد بن هلال بن عبد الله بن عمر بن مخزوم بود که از حبشه بازگشت و به مکه آمد. وقتی قریش به آزار او پرداختند و باخبر شد که مردمی در مدینه به دین اسلام درآمده اند، یک سال قبل از بیعت دوم عقبه به مدینه هجرت کرد.سپس به ترتیب عامر بن ربیعه، با همسرش لیلی دختر ابو حشمه عدوی، عبدالله بن جحش بن رئاب اسدی، با خانواده و برادرش ابو احمد عبد بن جحش مهاجرت کردند. چنان که خانه بنی جحش بسته شد و کسی در آن نماند.ابوسلمه و عامر و عبدالله و برادرش همگی در محلّه قباء در میان قبیله بنی عمرو بن عوف بر مبشّر بن عبدالمنذر وارد شدند.سپس مهاجران دسته دسته به مدینه می رسیدند. از جمله از طایفه بنی غنم بن دودان بن اسد بن خزیمه که مردان و زنانشان همگی مهاجرت کردند.علاوه بر عبدالله و برادرش: عکاشة بن محصن، شجاع و عقبه پسران وهب، اربد بن حمیر، منقذ بن نباته، سعید بن رقیش، محرز بن نضله، یزید بن رقیش، قیس بن جابر، عمرو بن محصن، مالک بن عمرو، صفوان بن عمرو، ثقف بن عمرو، ربیعة بن اکثم، زبیر بن عبیده، تمّام بن عبیده، سخبرة بن عبیده، محمّد بن عبد الله بن جحش، و از زنانشان: زینب دختر جحش، ام حبیب دختر جحش، جذامه دختر جندل، امّ قیس دختر محصن، امّ حبیب دختر ثمامه، آمنه دختر رقیش، سخبره، دختر تمیم، حمنه دختر جحش. سپس عمر بن خطاب و عیاش بن ابی ربیعه مخزومی.
مردم شناسی اهل مکه
...