خسروخان گرجی

آندره قایتامازیانتس معروف به خسروخان گرجی، زادهٔ ۸۶–۱۷۸۵ در تفلیس - درگذشته ۲۷ ژوئیه ۱۸۵۷ در تهران) یک خواجه بانفوذ در دوره قاجار از دوره فتحعلی شاه تا ناصرالدین شاه قاجار بود.
ارمنی های گرجستان
او در تفلیس به دنیا آمد، در جوانی ربوده و به ایران آورده شد. بنا بر گفته جیکاب ادوارد پولاک، خسرو خان تا سن شانزده سالگی مسیحی ماند. در واقع، اسم واقعی او آندره قایتمازئانس بود و او پسر یک کشیش در تفلیس بود.
او در عملیات نظامی ژنرال روسی پاول سیسیانف به عنوان عضوی از ارتش داوطلب گرجی به رهبری شاهزاده ایوانه اوربلیانی شرکت کرد ولی در تابستان ۱۸۰۴ در نزدیکی دژ ایروان به اسارت نیروهای قاجار درآمد. پس از آن او خواجه شد. در ربیع الاول ۱۲۳۰/۲۳ فوریه ۱۸۱۵ او به عنوان حکمران به ایالت گیلان فرستاده شد. او در آنجا ساختمانهای خوب بسیاری ساخت، از جمله پارک و کاخ توپخانه، فانوس دریایی بندر انزلی، و پل های «چماسرا» و «سلیمان داراب». او نسبت به طبقات پایین جامعه بخشنده بود ولی با رهبران محلی مقابله می کرد. در رمضان ۱۲۳۴ پس از شورشی محلی در ارتباط با فروش روستاهای لشت نشا از مسئولیت اش برکنار شد. در ۱۲۳۸ او سپاه بختیاری را برای فتح مندلیج در نزدیکی مرز ایران-عثمانی هدایت کرد. در ۱۸۲۴ پس از مرگ یوسف خان گرجی خسروخان جای او را به عنوان وزیر محمدمیرزا سیف الدوله پسر فتحعلی شاه، حکمران اصفهان گرفت.
او در سال ۱۲۶۳ حکومت کردستان و متناوباً حکومت یزد و قزوین را عهده دار بوده، و از نظر جسمی ممتاز و از وی داستان ها و ماجراها بر زبان هاست.

خسرو خان گرجی نام این افراد است:
آندره قایتمازئانتس: از درباریان ارمنی تبار قاجار و زادهٔ تفلیس
خسرو خان گرجی: از درباریان گرجی تبار قاجار

خسروخان گرجی ( ـ۱۱۲۳ق)
از نجبای گرجستان و داروغۀ اصفهان در زمان شاه سلطان حسین صفوی . برادرزادۀ گرگین خان ، والی قندهار، بود و پس از این که به خدمت صفویه درآمد، مسلمان شد. زمانی که در غیاب شاه سلطان حسین در ۱۱۱۹ق، اصفهان دچار شورش شد، او با کفایت و شجاعت شورش را فرونشاند. در ۱۱۲۳ق، پس از کشته شدن گرگین خان به فرمان غلجاییان مأمور دفع میرویس افغان شد. در این جنگ خسروخان ابتدا میرویس را شکست داد و سپس قندهار را محاصره کرد و چون قصد خونخواهی عمویش را داشت به افغان ها امان نداد. آن ها سرانجام بار دیگر به او حمله کردند و وی را شکست دادند و به قتل رساندند.

[ویکی فقه] خسروخان گرجی، والی گرجستان و از سپهسالاران سلطان حسین صفوی بود.
از زندگی او آگاهی زیادی در دست نیست. وی از گرجیانی بود که اسلام آورد و از ملازمان دربار سلطان حسین شد. خسروخان، برادرزاده گرگین خان، بیگلربیگی قندهار ، بود. وقتی گرگین خان به سبب ناآرامیهای قندهار، برای سرکوب افغانها به آن جا فرستاده شد، خسروخان به خواست او والی گرجستان شد. پس از آن که میرویس غلجایی، رئیس طایفه غلجایی، گرگین خان و بسیاری از گرجیان را به قتل رساند و قلعه قندهار را تصرف کرد ، سلطان حسین لشکری از گرجیان و قزلباشان به سپهسالاری خسروخان گرجی برای سرکوب افغانها به قندهار فرستاد.
← تعداد لشکریان
(۱) ژان آنتوان دوسرسو، سقوط شاه سلطان حسین، ترجمه ولی اللّه شادان، تهران ۱۳۶۴ش.(۲) محمدخلیل بن داوود مرعشی صفوی، مجمع التواریخ، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ش.(۳) محمدکاظم مروی، عالم آرای نادری، چاپ محمدامین ریاحی، تهران ۱۳۶۴ش.(۴) محمدمحسن بن محمدکریم مستوفی، زبدة التواریخ، چاپ بهروز گودرزی، تهران ۱۳۷۵ش.(۵) محمدشفیع وارد، مرآت واردات، تاریخ سقوط صفویان، پیامدهای آن و فرمانروایی ملک محمود سیستانی، چاپ منصور صفت گل، تهران ۱۳۸۳ش.(۶) H R Roemer, "The Safavid period" in The Combridge history of Iran, vol۶, ed Peter Jackson and Laurence Lockhart, Cambridge ۱۹۸۶.