محاربه

محاربهٔ با خدا و افساد فی الارض یا به طور خلاصه محاربه جرمی در فقه و حقوق اسلامی است که برای آن مجازات های سنگینی چون اعدام و قطع دست و پا در نظر گرفته شده است. فاعل این جرم، محارب و مفسد فی الارض نام دارد.
اسلحه کشیدن برای ترسانیدن مردم
ماده ۱۸۳: هر کس که برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی و امنیت مردم دست به اسلحه ببرد محارب فی الارض و مفسد فی الارض می باشد. براساس تبصره ۳ ماده فوق، میان سلاح سرد و سلاح گرم فرقی نیست.
محاربه به معنای «جنگیدن» و افساد فی الارض به معنی «تباه کاری بر زمین» است. این اصطلاح در آیه ۳۳ سوره مائده آمده است: «همانا کیفر کسانی که به محاربه با خدا و رسولش برمی خیزند و برای فساد بر زمین می کوشند، قتل یا به دار آویختن یا بریدن دست ها و پاهایشان به طور معکوس یا تبعید آن هاست. این مایهٔ خواری و رسوائی آنان در این جهان است و در آخرت نیز عذاب بزرگی خواهند داشت.» این آیه از مهم ترین آیات مربوط به احکام کیفری در قرآن است که مباحث مفصلی در کتب فقهی و تفسیر را دامن زده و در مورد مفهوم و مصادیق آن نظرات مختلفی ابراز شده است.
در زمان حکومت پیامبر اسلام بر شهر مدینه، گروهی از راهزنان به مردم و چوپانان حمله می نمودند و آنان را به وضع فجیعی به قتل می رساندند. لذا آیه ۳۳ سوره مائده در این باب نازل شد و حکم به اعدام یا تبعید آنان صادر گشت.
حقیتاً غیر از این نیست کسانی که با خدا و پیامبر او به جنگ و محاربه فی الارض برمی خیزند و می کوشند که در روی زمین فساد ایجاد نموده، از جامعه و بندگان خدا سلب امنیت و آرامش کنند، جزای آنان کشتن یا به دار آویختن یا بریدن دست و پایشان یا تبعید است و این مجازات ها نشان رسوایی و مهر ذلت و خواری بر پیشانی آنان در دنیا است و در آخرت نیز عذاب بزرگی در انتظارشان می باشد

مُحارِبه
(در لغت به معنای جنگیدن و سلب و گرفتن) در اصطلاح حقوق، ایجاد اختلال در امنیت و نظم عمومی از طریق به کار بردن اسلحه یا بدونِ آن. طبق مادۀ ۱۸۳ قانون مجازات اسلامی، هرکس برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی و امنیت مردم علناً دست به اسلحه ببرد محارب و مفسد فی الارض است. اسلحه عام است و شامل سلاح های گرم و سرد می شود. در محاربه ایجاد هراس در تعدادی از اشخاص که عرفاً بتوان به آن ها «مردم» گفت، لازم است. محاربه ازجمله جرایم مطلق و مستوجب حدّ است و تحقق آن منوط به وقوع نتیجه و خواست مرتکب یعنی سلب امنیت و ایجاد هراس نیست. از مصادیق محارب عبارت است از سارق مسلّح یا قُطّاع الطریق که با اسلحه امنیت مردم یا جاده را برهم زند، قیام مسلحانۀ متشکل و سازمان یافته علیه حکومت اسلامی و طرح براندازی آن. محارب اگر قبل از دستگیری توبه کند، آثار جرم از بین می رود، مانند شخصی که مرتکب جرم نشده است. ولی حدّ محاربه با عفو صاحب حق ساقط نمی شود. حد محاربه چهار چیز است؛ قتل، آویختن به دار، قطع دست راست و سپس پای چپ، و نفی بلد. انتخاب هر یک از امور چهارگانۀ فوق با قاضی است. محاربه با یک بار اقرار، به شرط آن که اقرارکننده بالغ و عاقل و اقرار او با قصد و اختیار باشد و یا با شهادت دو مرد عادل، ثابت می شود. شهادت مردمی که مورد تهاجم محاربان قرار گرفته اند به نفع یکدیگر پذیرفته نیست.

[ویکی فقه] حرب، نقیض سِلم (آرامش و صلح) ‏به معنای جنگ است ؛ به محراب مسجد نیز چون جایگاه مبارزه با شیطان و هوای نفس و ستیز با کارهای لغو و بیهوده است، محراب می­گویند. حرب در اصل به معنای سَلب و محارب به معنای جنگجو است؛ یعنی کسی که در جنگ شرکت کرده­ باشد؛ اما مراد از محاربین در اصطلاح فقه کسانی هستند که برای ترساندن مردم سلاح بیرون می­ آورند، در هر شرایطی و توسط هر کسی که باشد؛ و این هر نوع ترساندن را شامل نمی­شود، بلکه منظور ترساندن از قتل، به قصد گرفتن مال دیگران است، آشکارا یا پنهان به گونه ­ای که اگر شخص از محارب نترسد و مال خود را رها نکند، محارب او را بکشد و مالش را بگیرد.
در فقه امامیه نیز (مکتب اهل بیت علیهم السلام)، محارب کسی است که سلاح به دست گیرد و ناامنی ایجاد کند(یاغی)، خواه درون شهر باشد یا بیرون از شهر.


امنیت در سایه­ی اجرای حدود الهی
خدای متعال بعد از بیان داستان برادرکشی فرزندان آدم و تشریع حکم قتل برای بنی اسرائیل، حد شرعی مفسد ان و دزدان را نیز بر اساس ارتباطی که بین آن­هاست، مطرح می­کند.
هدف از تشریع دین اسلام، اجرای عدالت و برابر بودن همه ­ی مردم از حیث انسانیت (سیاه و سفید، عرب و عجم، فقیر و غنی و...) و راحتی جامعه ­ی بشری است که با اجرای کامل حدود الهی، اموال، ناموس و جان مردم از هر خطری محفوظ می­ ماند؛ حتی امنیت بیگانگان نیز در سایه ی همین احکام تأمین می­شود. افراد جنایتکاری که امنیت و آرامش عمومی را سلب کنند و اموال و ناموس مردم را تهدید نمایند و مردم را در معرض خطر قتل و غارت خود قرار دهند، باید سخت مجازات شوند که قرآن در مجازات راهزنان می فرماید:
«إِنَّما جَزاءُ الَّذِینَ یُحارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَسْعَوْنَ فِی­الْأَرْضِ فَساداً أَنْ­یقَتَّلُوا أو...»
«کیفر آن­ها که با خدا و پیامبر به جنگ بر می ‏خیزند و در روی زمین دست به فساد می‏ زنند (و با تهدید به اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله می ‏برند)، این است که إعدام شوند، یا...»


محاربه با خدا و رسول خدا
از دیدگاه قرآن کسی که با دزدی بر سر گردنه­ های بیرون از شهر یا داخل شهر با تهدید اسلحه، مردم را بترساند و به جان و مال آن­ها تجاوز کند، مانند این است که با خدا و رسول خدا به جنگ برخاسته است. تعدی به حریم بندگان خدا با ترساندن و ایجاد وحشت در میان آن­ها و بر هم زدن امنیت جامعه ی بشری، در حقیقت تعدی به حریم خدا و مخالفت با خواسته ی پروردگار است که همان امنیت و آرامش بندگان ­باشد. این نکته نشان­گر اهمیت فوق ­العاده­ی اسلام به حقوق انسان­ها و فراهم بودن امنیت و آرامش آن­ها در زندگی است، تا با خاطری آسوده و دور از ترس یاغیان سرکش، غارتگران و فاسدان، به امرار و معاش زندگی طبیعی خود بپردازند؛ شأن نزول آیه و احادیث اهل بیت(علیهم السلام) نیز که در این مورد وارد شده، گواه این اهمیت است.


محاربین و سعی در فساد
...