[ویکی نور] منطق المشرقیین، تألیف ابوعلی حسین بن عبدالله سینا(259-416ق)، بخشی از کتاب الحکمة المشرقیة اوست. این اثر در موضوع منطق و به زبان عربی است که به همراه دیگر اثر ابن سینا در منطق به نام «القصیدة المزدوجة فی المنطق» در یک جلد توسط انتشارات کتابخانه آیتاللهالعظمی مرعشی نجفی منتشر شده است.
بوعلی در مقدمه کتاب منطق المشرقیین که بنابر نظر بسیاری از پژوهشگران، همان مقدمه کتاب فلسفه المشرقیة است با صراحت بیشتری در باب هدف خود از نگارش این کتاب سخن میگوید. او مینویسند: باآنکه به فضل سلف فاضل خود (ارسطو) معترفیم... حق آن بود که آیندگان هر رخنهای را که در کار وی مییافتند، ترمیم کنند و اصولی را که وی پدید آورده بود، کامل سازند... امام هر کس که پس از ارسطو آمد، نتوانست خود را از قید این میراث برهاند. عمر این افراد یا در فهم آنچه ارسطو دریافته بود، صرف شد یا در تعصب بر خطاهای وی هدر گشت. وقت آنان به سخنان گذشتگان مشغول شد و فرصتی برای مراجعه به عقل خویش برای تصحیح و تنقیح و تکمیل کار پیشینیان نداشتند؛ اما شما ای یاران من، از احوال من نیک آگاهید... ترجیح دادم کتابی تألیف کنم که جامع اصول علمی درست باشد که آن را پس از تحقیق و تفکر بسیار و حدس دقیق استنباط کردهام.
نویسنده در مقدمه مخاطب این اثر را کسانی همچون خود میداند و دراینباره چنین میگوید: ما این کتاب را تألیف نکردیم، مگر آنکه حقیقت را تنها بر نفس خود آشکار کنیم؛ یعنی بر کسانی که قائممقام ما هستند؛ اما برای عامه مردم، در کتاب شفا مطالب بسیاری نوشتهایم .
این اثر ناتمام منطقی، با مقدمه آغاز شده و به دنبال آن بحث اقسام علوم مطرح شده است. این اثر با مباحث تناقض (نقیض موجبه مطلقه جزئیه) در باب قضایا (اقسام قضایا)، بهصورت ناقص پایان یافته است.
بوعلی، در مقدمه، به انگیزه خود اشاره نموده که در ابتدای این مقاله به آن اشاره شده است.
نویسنده بعد از ذکر اقسام علوم مباحث تصور و تصدیق را به معرض نمایش گذاشته است. او در بحث تصور، مباحثی از قبیل اقسام دلالت محمول بر موضوع، عام و خاص، اصناف تعریف، جنس و فصل؛ و... را مطرح نموده است. در بحث تصدیق نیز اصناف قضایا، اجزاء قضایا، اقسام قضیه حملیه، تناقض و اقسام آن و مباحث مرتبط با آن مطرح نموده است. متأسفانه این اثر بهصورت ناقص به دست ما رسیده است و با پایان یافتن بحث نقیض موجبه مطلقه جزئیه به پایان میرسد.
بوعلی در مقدمه کتاب منطق المشرقیین که بنابر نظر بسیاری از پژوهشگران، همان مقدمه کتاب فلسفه المشرقیة است با صراحت بیشتری در باب هدف خود از نگارش این کتاب سخن میگوید. او مینویسند: باآنکه به فضل سلف فاضل خود (ارسطو) معترفیم... حق آن بود که آیندگان هر رخنهای را که در کار وی مییافتند، ترمیم کنند و اصولی را که وی پدید آورده بود، کامل سازند... امام هر کس که پس از ارسطو آمد، نتوانست خود را از قید این میراث برهاند. عمر این افراد یا در فهم آنچه ارسطو دریافته بود، صرف شد یا در تعصب بر خطاهای وی هدر گشت. وقت آنان به سخنان گذشتگان مشغول شد و فرصتی برای مراجعه به عقل خویش برای تصحیح و تنقیح و تکمیل کار پیشینیان نداشتند؛ اما شما ای یاران من، از احوال من نیک آگاهید... ترجیح دادم کتابی تألیف کنم که جامع اصول علمی درست باشد که آن را پس از تحقیق و تفکر بسیار و حدس دقیق استنباط کردهام.
نویسنده در مقدمه مخاطب این اثر را کسانی همچون خود میداند و دراینباره چنین میگوید: ما این کتاب را تألیف نکردیم، مگر آنکه حقیقت را تنها بر نفس خود آشکار کنیم؛ یعنی بر کسانی که قائممقام ما هستند؛ اما برای عامه مردم، در کتاب شفا مطالب بسیاری نوشتهایم .
این اثر ناتمام منطقی، با مقدمه آغاز شده و به دنبال آن بحث اقسام علوم مطرح شده است. این اثر با مباحث تناقض (نقیض موجبه مطلقه جزئیه) در باب قضایا (اقسام قضایا)، بهصورت ناقص پایان یافته است.
بوعلی، در مقدمه، به انگیزه خود اشاره نموده که در ابتدای این مقاله به آن اشاره شده است.
نویسنده بعد از ذکر اقسام علوم مباحث تصور و تصدیق را به معرض نمایش گذاشته است. او در بحث تصور، مباحثی از قبیل اقسام دلالت محمول بر موضوع، عام و خاص، اصناف تعریف، جنس و فصل؛ و... را مطرح نموده است. در بحث تصدیق نیز اصناف قضایا، اجزاء قضایا، اقسام قضیه حملیه، تناقض و اقسام آن و مباحث مرتبط با آن مطرح نموده است. متأسفانه این اثر بهصورت ناقص به دست ما رسیده است و با پایان یافتن بحث نقیض موجبه مطلقه جزئیه به پایان میرسد.
wikinoor: شیخ الرئیس ، به زبان عربی و در مورد پاره ای از مباحث منطقی می باشد.
بو علی، در صدد بوده که در قبال یونانیان که غربی بوده اند، حکمت مردم مشرق زمین را تنظیم و تکمیل نماید؛ از این رو دست به تصنیف کتابی زد در حکمت؛ به معنای عامش (شامل منطق ، الهیات ، طبیعیات ، ریاضیات ، اخلاق و سیاست ) و در آن نقاط ضعف فلسفه یونانی و نقاط قوت فلسفه شرقی را بیان نمود. تاریخ تالیف این کتاب، حدودا بین سال های ۴۱۴ تا ۴۱۷ ق، بوده است.
ساختار کتاب
کتاب، در باره مباحث منطق است، ولی ناتمام می باشد، بر اساس تنظیمی که ابن سینا در این کتاب دارد، بحث های باب تصورات به اتمام رسیده و بحث های باب قضایا از ابتداء تا بحث تناقض ، ادامه یافته است.
گزارش محتوا
بو علی، پس از بیان انگیزه خویش از تالیف این کتاب و اهمیت آن، به شرح مطالب زیر می پردازد: ذکر علوم و تقسیم اولیه آنها به علومی که احکامشان موقت است و علومی که احکامشان همه گاهی است و تقسیم این دسته، به اصلی و فرعی و تقسیم علوم اصلی، به نظری و عملی و تقسیم هر کدام، به اقسامی؛ مقدمات تصور ؛ لفظ مفرد و معنای مفرد؛ کلی و جزیی؛ معنای حمل کردن چیزی بر چیزی و شرط آن؛ اقسام دلالت لفظ بر معنا؛ انواع دلالت محمول بر موضوع؛ انواع دلالت بر ماهیت؛ مقومات شی ء؛ لازمات شی ء؛ عوارض غیر لازمه؛ لاحق عام و خاص ؛ انواع ترکیب معنی هایی که در عموم و خصوص مختلفند؛ ترکیب حالات محمولات با یک دیگر؛ انواع تعریف؛ حد ؛ امتحان محمول؛ امتحان عام؛ امتحان ذاتی مقوم؛ امتحان عرضی ؛ امتحان جنس ؛ امتحان فصل ؛ امتحان خاصه مطلقه ؛ تعریف اسم و کلمه و ادات و قول؛ انواع قضایا؛ تحقیق موضوع در قضیه حملیه ؛ تحقیق محمول در قضیه حملیه؛ تحقیق اجزای قضیه حملیه؛ تحقیق ایجاب حملی؛ تحقیق سلب حملی؛ تحقیق کلی موجب در حملیات؛ تحقیق کلی سالب در حملیات؛ موجبه جزییه و سالبه جزییه ؛ زوایدی که به قضایا ملحق می شوند؛ تحقیق مقدمه مطلقه؛ تحقیق مقدمه ممکنه؛ تناقض ؛ نقیض مطلقه عامه ای که موجبه کلیه باشد؛ نقیض مطلقه لازمه ای که موجبه کلیه باشد و...
وضعیت کتاب
...
بو علی، در صدد بوده که در قبال یونانیان که غربی بوده اند، حکمت مردم مشرق زمین را تنظیم و تکمیل نماید؛ از این رو دست به تصنیف کتابی زد در حکمت؛ به معنای عامش (شامل منطق ، الهیات ، طبیعیات ، ریاضیات ، اخلاق و سیاست ) و در آن نقاط ضعف فلسفه یونانی و نقاط قوت فلسفه شرقی را بیان نمود. تاریخ تالیف این کتاب، حدودا بین سال های ۴۱۴ تا ۴۱۷ ق، بوده است.
ساختار کتاب
کتاب، در باره مباحث منطق است، ولی ناتمام می باشد، بر اساس تنظیمی که ابن سینا در این کتاب دارد، بحث های باب تصورات به اتمام رسیده و بحث های باب قضایا از ابتداء تا بحث تناقض ، ادامه یافته است.
گزارش محتوا
بو علی، پس از بیان انگیزه خویش از تالیف این کتاب و اهمیت آن، به شرح مطالب زیر می پردازد: ذکر علوم و تقسیم اولیه آنها به علومی که احکامشان موقت است و علومی که احکامشان همه گاهی است و تقسیم این دسته، به اصلی و فرعی و تقسیم علوم اصلی، به نظری و عملی و تقسیم هر کدام، به اقسامی؛ مقدمات تصور ؛ لفظ مفرد و معنای مفرد؛ کلی و جزیی؛ معنای حمل کردن چیزی بر چیزی و شرط آن؛ اقسام دلالت لفظ بر معنا؛ انواع دلالت محمول بر موضوع؛ انواع دلالت بر ماهیت؛ مقومات شی ء؛ لازمات شی ء؛ عوارض غیر لازمه؛ لاحق عام و خاص ؛ انواع ترکیب معنی هایی که در عموم و خصوص مختلفند؛ ترکیب حالات محمولات با یک دیگر؛ انواع تعریف؛ حد ؛ امتحان محمول؛ امتحان عام؛ امتحان ذاتی مقوم؛ امتحان عرضی ؛ امتحان جنس ؛ امتحان فصل ؛ امتحان خاصه مطلقه ؛ تعریف اسم و کلمه و ادات و قول؛ انواع قضایا؛ تحقیق موضوع در قضیه حملیه ؛ تحقیق محمول در قضیه حملیه؛ تحقیق اجزای قضیه حملیه؛ تحقیق ایجاب حملی؛ تحقیق سلب حملی؛ تحقیق کلی موجب در حملیات؛ تحقیق کلی سالب در حملیات؛ موجبه جزییه و سالبه جزییه ؛ زوایدی که به قضایا ملحق می شوند؛ تحقیق مقدمه مطلقه؛ تحقیق مقدمه ممکنه؛ تناقض ؛ نقیض مطلقه عامه ای که موجبه کلیه باشد؛ نقیض مطلقه لازمه ای که موجبه کلیه باشد و...
وضعیت کتاب
...
wikifeqh: منطق_المشرقیین _(کتاب)