کلمه جو
صفحه اصلی

شهرستان بافت

دانشنامه عمومی

و (نزدیک به ۲۹۰۰ متر از سطح دریا در سایر مناطق مسکونی)
رود آسیاب جفته از بلندی های کوه شاه سرچشمه گرفته و پس از پذیرش شاخه هایی در منطقهٔ کیسکان وارد درهٔ آسیاب جفته و سد مخزنی بافت می شود و در ادامه با گذر از باغات شرق و جنوب شهر بافت در منطقهٔ فیروز آباد دشتاب به رود زردشت می ریزد و هلیل رود را تشکیل می دهد.
رود زردشت یا (خارا) از بلندی های گوغر سرچشمه می گیرد و به عنوان طولانی ترین سرشاخهٔ هلیل رود شناخته می شود. این رود بسیار سیلابی و با دبی متغیر است به طوری که در هنگام بارش های بهاری باعث نابودی پل ها جاده ها و کشتزارهای زیادی در کرانهٔ خود شده است. در نهایت این رود وارد جازموریان شده و تبخیر می شود که برای جلوگیری از این تخریب و به هدف حفظ منابع آب سطحی و زیرزمینی و تنظیم جریان این رود مطالعات عملیات ساخت سد زردشت در منطقهٔ جمیل آباد انجام شده و منتظر تخصیص اعتبار است.
رود خبر از چشمهٔ شاه ولایت در کوه خبر سرچشمه گرفته و پس از گذر از چند روستا در بخش خبر به سد شکراب در پارک ملی خبر می ریزد.
شهرستان بافت یکی از مرتفع ترین و خوش آب وهواترین مناطق استان کرمان و ایران است. این شهرستان در جنوب غربی این استان قرار گرفته است. مرکز این شهرستان شهر بافت است و تا شهر کرمان ۱۵۶کیلومتر فاصله دارد. بافت منطقه ای کوهستانی و سردسیر است. ارتفاع میانگین مرکزشهرستان یعنی شهر بافت از سطح دریا ۲۲۸۰ متر است که در قسمت های شمالی شهر ارتفاع به ۲۳۳۰ متر از سطح دریا هم می رسد و بافت از شهرهای مرتفع ایران و بلندترین شهر بالای ۲۵ هزار نفر جمعیت ایران محسوب می شود. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵ و تاقبل از جدایی شهرستان های رابر و ارزوئیه برابر با ۱۴۵٫۰۱۴ نفر بوده است. براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت فعلی شهرستان بافت ۸۴٬۱۰۳ نفر است. شهرستان بافت توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) به عنوان یکی از ۷۰ شهر سالم ایران و یکی از هزار شهر سالم جهان معرفی شده است. شهرستان بافت یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گردوی کشور است. ارتفاع در برخی مناطق مسکونی شهرستان بافت مانند تلخه چار و بُندر گوغر تا ۳۰۰۰ متر از سطح دریا نیز می رسد. این شهرستان تا سال ۱۳۸۸ شهرهای رابر و ارزوئیه را نیز شامل می شده است هم چنین در سال های پیش از آن نیز مناطقی چون لاله زار و قلعه عسکر نیز از بافت جدا شده بود.
شهرستان بافت در ۱۵۶کیلومتری مرکز استان کرمان، مرتفع ترین و خوش آب و هواترین شهر استان کرمان و ایران می باشد. شهر بافت با ارتفاع ۲۲۸۰ متر از سطح دریا مرتفع ترین شهر جنوب ایران و مرتفع ترین شهر بالای ۲۵ هزارنفر جمعیت ایران محسوب می شود. قرارگیری در ارتفاع زیاد و همجواری با کوه شاه سبب اعتدال هوای این شهر در تابستان شده است، همچنین به علت قرارگیری در عرض های پایین و جای گیری شهر در دامنه جنوبی کوه دالاخانی آفتاب زمستانی موجب تعادل دمایی در زمستان می شود.این تعادل آب و هوایی و وجود رودهای بزرگ و پرآب سبب شکل گیری تمدن باستانی حوزه هلیل رود در شهرستان بافت شده است.شهر کنونی بافت ۱۲۰۰ سال قدمت تاریخی دارد اما قدمت نقاطی از شهرستان بافت به پنج هزار سال قبل از میلاد می رسد.
اندر موجودیت بافت آورده اند که در قرن اول هجری بافت یکی از حوزه های سیرجان بوده و چون صفاریان در این دوره در بلاد کرمان منشأ خدماتی بوده اند، به احتمال وافر در بافت هم اثرات خیرشان ردی داشته است،در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری به بخش هایی از بافت و حومه اقطاع می گفتند و چون بافت ما سنش به دوره سلجوقیان قد کشید، تنی چند از اولاد ملک قاوَرد یا همان سلجوقیان کرمان در قسمت هایی از بافت مانند رابر سکنا گزیده و بر مردم آنجا حکمرانی می کردند. در دوره قراختائیان یکی از حکمرانان کرمان، حکمرانی بافت و ارزوئیه را به جلال الدین بن سلطان قطب الدین واگذار کرد. در دوره آل مظفر برخی پادشاهان در بافت و ارزوئیه به تاخت و تاز مشغول بوده و جنگ امیر مظفر با شیخ ابواسحاق در بافت روی داده است. در دوره صفویه افشارها در بافت ظهور پیدا کردند و سرآغاز افشاری خود را اوایل همین عصر صفوی به سال ۹۱۶ ه‍.ق با رئیس ایلی درگاه قلی بیگ بر کرسی بافت نشاندند و بر همین اساس به بافت در آن زمان اقطاع افشار می گفتند. در دوره نادری ساکنان بافت (طوایف اقطاع و افشار) از حمایت نادرشاه نه تنها بهره نجستند، بلکه گرفتار نادری نادرشاه شدند و همین بس وقتی که نادر به کرمان آمد، چون خاندان قلی بیگ افشار را فربه دید، فربه بودن خاندان قلی بیگ را بهانه قرار داد و سر او را در سوراخ تنگی در دیوار گذاشتند و با طناب و دو گاو سر از تن خاندان قلی بیگ جدا کردند. پس از بی مهری های نادر شاه به بافت، تاریخ بافت به زندیه رسید، در این دوره ۸ هزار سوار و تفنگچی کریم خان زند به سرکردگی نضیرخان لاری حاکم لار که قصد تصرف کرمان را داشت، ابتدا وارد ارزوئیه و از آنجا به اقطاع آمدند و سپس به قصد تصرف کرمان از بافت برفتند؛ و اما در دوره قاجار و قاجاریه، بافت به صورت ملوک الطوایفی اداره می شد و هر ناحیه اش برای خود کلانتر یا کدخدایی می داشته است. میرزاحسین وزیر، علی محمد خان، عدل السلطان، ملا غلامحسین خان بافتی (امین الرعایا)، صمدالله شیبانی (امین دیوان) و مرآت اسفندیاری از آن جمله حاکمان و کلانتران بوده اند. در اواخر همین دوره بخش وسیعی از بافت تحت نفوذ غنجعلی خان افشار، ایلخان بزرگ قرار گرفت و بعد از او حاکمیت اقطاع و افشار به برادرش هژبرالسلطنه واگذار شد. افراد دیگری مانند مرتضی قلی خان سرهنگ، میرزا خان سرتیپ و فرزندش احمد علی خان ایلخانی نیز حاکم بافت بوده اند. خلاصه آنکه در دوره قاجاریه، افشارها نقش مهمی در حکومت داشتند و در سال ۱۲۰۷ ه‍.ق به دستور آقامحمدخان قاجار، فتحعلی شاه به قصد تصرف کرمان عازم می شود و نخست به سیرجان و از آنجا به بافت ورود پیدا می کنند. گروهی از ریش سپیدان و بزرگان از جمله:آخوند ملا محمدصالح بافتی، حیدرخان هشونی و امیر باقر گوغری به گرمی از او و سپاهش استقبال کردند تا اینکه فتحعلی شاه حکمرانی بافت را به میرزا حسین پسر آقا علی واگذار کرد و به رابر حمله ور شد، مردم رابر به سختی با او مقابله کردند ولی در نهایت قلعه رابر به محاصره و تصرف فتحعلی شاه درآمد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] شهرستان بافت، در جنوب استان کرمان، در منطقه قدیمیِ اِقطاع واقع است.
از شمال به شهرستان بردسیر (مَشیز)، از مشرق به شهرستان سبزواران (جیرفت)، از جنوب به شهرستان بندرعباس (استان هرمزگان)، و از مغرب به شهرستانهای سیرجان و بندرعباس محدود است.

ویژگی های طبیعی
مشتمل بر سه بخش: مرکزی (حومه)، رابُر، اُرزوئیه و سیزده دهستان و دو شهر است.
خط الرأس کوههای شاه، لاله زار، و بیدخون (بیدخوان) آن را از شهرستان بردسیر جدا می کند.
کوههای صوغان و سیاه کوه در جنوب شرقی، کوه خَبْر (مرتفعترین قله ۸۴۵، ۳ متر و اغلب پوشیده از برف) در مغرب، کوه کوشک (مرتفعترین قله ۲۷۳، ۳ متر) در جنوب شهرستان قرار دارد.
این کوهها اغلب پوشیده از بَنِه (پسته جنگلی) و بادام جنگلی و بوتِه های کتیرا و زیره است.
بیشتر آبادیهای شهرستان در دره های این کوهها قرار دارد.
زمینهای مزروعی شهرستان با رودهای رابُر، بافت، خارا (خَرا)، زردشت، هودج ـ از سرشاخه های سمت راست هلیل رود ـ و همچنین چندین رشته قنات، چاه و چشمه آبیاری می شود.

محصولات عمده بافت
محصولات عمده آن گندم ، جو ، پنبه ، زیره و میوه است.
دامداری نیز در آن جا رایج است.
از صنایع دستی قالیبافی و جاجیم بافی دارد.
دارای معادن سرب و آهن و مس و کرومیت است.
معادن سرب آن در اراضی دهکده علی آبادِ دشت آباد در ۲۹ کیلومتری جنوب غربی شهر بافت یافت می شود.
راه کرمان ـ سیرجان و بافت ـ سبزواران از این شهرستان می گذرد.

ویژگی های باستانی شهر بافت
...


کلمات دیگر: