[ویکی فقه] حق والدین، از آموزه های اخلاقی و دینی در سنّت اسلامی می باشد.
در آیات قرآن چندین بار به نیکوکاری به والدین سفارش شده است و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ حُسناً و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ إحساناً. ذکر این سفارش در قالب مکرر «وباالوالدین إحساناً» بلافاصله پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او» و نیز مقارنت «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «شکرگزاری از خدا» اشْکُرْ لی و لِوالِدَیکَ از اهمیت ممتاز این آموزه اخلاقی و دینی حکایت دارد.این آموزه در ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته،
نیکی به والدین در کتاب عهد عتیق
چنان که مشابه همین تعبیر در کتابهای عهد عتیق نیز آمده است ازاین رو، برخی مؤلفان غربی آن را با ده فرمان حضرت موسی مقایسه کرده اند.
علت امر به احسان به والدین در کنار پرستش خدا از دیدگاه مفسران
بیان قرآن درباره وجه این سفارش، زحمات والدین، به ویژه مادران، به هنگام تربیت فرزندان در کودکی است. به اعتقاد برخی مفسران، امر به احسان به والدین در کنار پرستش خدا، از آن روست که پدر و مادر سبب ظاهری در هستی یافتن فرزندان هستند. مسکویه در تحلیل این که چرا در قرآن به فرزندان توصیه شده است به والدین احسان و حقوقشان را رعایت کنند و به والدین در خصوص فرزندانشان چنین توصیه ای نشده، بر آن است که والدین در واقع فرزندشان را چیزی جدای از خودشان نمی دانند و وی را عین خود قلمداد می کنند، ازاین رو آن چنان که خود را دوست می دارند وی را نیز دوست می دارند و رشد و ترقی فرزندشان را رشد و ترقی خود می دانند، و چون به وجودآورنده فرزند هستند، درواقع او را ادامه خود می شمارند که با فنای آن ها باقی می ماند.اما فرزندان چنین ادراک و احساسی به والدین خود ندارند و به تدریج آن را به دست می آورند. نصیرالدین طوسی حقوق والدین را از لوازم عدالت، که برترین فضیلت اخلاقی است، می داند. او با ذکر تلاش ها و زحمات والدین در به دنیا آوردن و تربیت فرزند، چنین نتیجه می گیرد که همان طور که وجوب شکر نعمات خدا و عبادت او به قدر استطاعت، مقتضای عدالت است، عدالت همچنین اقتضا می کند که پس از ادای حقوق خدا هیچ فضیلتی بالا تر از ادای حقوق پدر و مادر و شکرگزاری از ایشان و تحصیل رضایت آنان نباشد و از این روست که احسان به والدین با اعتراف به وحدانیت خدا و التزام به عبادت وی مقارن آمده است.حتی به اعتقاد وی رعایت این حقوق بر رعایت حقوق الهی اولویت دارد، زیرا خدای سبحان به بازستاندن حقوق خود نیازی ندارد، اما والدین همیشه چشم انتظار روزی هستند که فرزندان، با خدمت به آنان، پاسخ زحماتشان را بدهند.
مصادیق حقوق والدین در قرآن
...
در آیات قرآن چندین بار به نیکوکاری به والدین سفارش شده است و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ حُسناً و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ إحساناً. ذکر این سفارش در قالب مکرر «وباالوالدین إحساناً» بلافاصله پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او» و نیز مقارنت «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «شکرگزاری از خدا» اشْکُرْ لی و لِوالِدَیکَ از اهمیت ممتاز این آموزه اخلاقی و دینی حکایت دارد.این آموزه در ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته،
نیکی به والدین در کتاب عهد عتیق
چنان که مشابه همین تعبیر در کتابهای عهد عتیق نیز آمده است ازاین رو، برخی مؤلفان غربی آن را با ده فرمان حضرت موسی مقایسه کرده اند.
علت امر به احسان به والدین در کنار پرستش خدا از دیدگاه مفسران
بیان قرآن درباره وجه این سفارش، زحمات والدین، به ویژه مادران، به هنگام تربیت فرزندان در کودکی است. به اعتقاد برخی مفسران، امر به احسان به والدین در کنار پرستش خدا، از آن روست که پدر و مادر سبب ظاهری در هستی یافتن فرزندان هستند. مسکویه در تحلیل این که چرا در قرآن به فرزندان توصیه شده است به والدین احسان و حقوقشان را رعایت کنند و به والدین در خصوص فرزندانشان چنین توصیه ای نشده، بر آن است که والدین در واقع فرزندشان را چیزی جدای از خودشان نمی دانند و وی را عین خود قلمداد می کنند، ازاین رو آن چنان که خود را دوست می دارند وی را نیز دوست می دارند و رشد و ترقی فرزندشان را رشد و ترقی خود می دانند، و چون به وجودآورنده فرزند هستند، درواقع او را ادامه خود می شمارند که با فنای آن ها باقی می ماند.اما فرزندان چنین ادراک و احساسی به والدین خود ندارند و به تدریج آن را به دست می آورند. نصیرالدین طوسی حقوق والدین را از لوازم عدالت، که برترین فضیلت اخلاقی است، می داند. او با ذکر تلاش ها و زحمات والدین در به دنیا آوردن و تربیت فرزند، چنین نتیجه می گیرد که همان طور که وجوب شکر نعمات خدا و عبادت او به قدر استطاعت، مقتضای عدالت است، عدالت همچنین اقتضا می کند که پس از ادای حقوق خدا هیچ فضیلتی بالا تر از ادای حقوق پدر و مادر و شکرگزاری از ایشان و تحصیل رضایت آنان نباشد و از این روست که احسان به والدین با اعتراف به وحدانیت خدا و التزام به عبادت وی مقارن آمده است.حتی به اعتقاد وی رعایت این حقوق بر رعایت حقوق الهی اولویت دارد، زیرا خدای سبحان به بازستاندن حقوق خود نیازی ندارد، اما والدین همیشه چشم انتظار روزی هستند که فرزندان، با خدمت به آنان، پاسخ زحماتشان را بدهند.
مصادیق حقوق والدین در قرآن
...
wikifeqh: احادیث بر آن تاکید شده است.
در قرآن فرمانِ نیکوکاری به والدین پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او» آمده و «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «شکرگزاری از خدا» مقارن شده است. البته اطاعت از والدین نباید به مخالفت الهی بیانجامد.
در احادیث فرمانبرداری از پدر و مادر از نشانه های ایمان، نگاه کردن به آنان عبادت و نیک رفتاری با آنان از محبوب ترین اعمال نزد خدا و رضا و غضب الهی در خشنودی یا ناخشنودی والدین از فرزندانشان است. بنا بر روایات کسی که به والدین خود نیکی می کند، به بهشت وارد می شود و نیکی هایی که به نیابت از والدین انجام می دهد و حتی بیش از آن، برای او ثبت می شود. در مقابل عقوق والدین موجب محرومیت از بهشت، لعن خدا و سلب توجه و رحمت و نعمت پروردگار می شود.
در قرآن فرمانِ نیکوکاری به والدین پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او» آمده و «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «شکرگزاری از خدا» مقارن شده است. البته اطاعت از والدین نباید به مخالفت الهی بیانجامد.
در احادیث فرمانبرداری از پدر و مادر از نشانه های ایمان، نگاه کردن به آنان عبادت و نیک رفتاری با آنان از محبوب ترین اعمال نزد خدا و رضا و غضب الهی در خشنودی یا ناخشنودی والدین از فرزندانشان است. بنا بر روایات کسی که به والدین خود نیکی می کند، به بهشت وارد می شود و نیکی هایی که به نیابت از والدین انجام می دهد و حتی بیش از آن، برای او ثبت می شود. در مقابل عقوق والدین موجب محرومیت از بهشت، لعن خدا و سلب توجه و رحمت و نعمت پروردگار می شود.
wikishia: حق_والدین