[ویکی فقه] ابومحمد، حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی حلبی، محدّث
امامی و مؤلف کتاب مشهور تُحَف ُالعقول، از شخصیت های برجسته و از چهره های درخشان فقهای شیعه در قرن چهارم هجری می باشد. وی از معاصرین شیخ صدوق متوفای ۳۸۱ هجری است و از محمد بن همام متوفای ۳۳۶ هجری روایت نقل می کند و از
مشایخ شیخ مفید متوفای ۴۱۳ هجری نیز به شمار می آید.
در منابع کهن رجالی شیعه درباره وی اطلاعی وجود ندارد. براساس نوشته حسین بن علی بن صادق بحرانی در رساله ای که درباره
اخلاق و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب
امامیه محسوب شده و شیخ مفید از تُحف العقولِ وی، مطالبی نقل کرده است.
عباس قمی، کتاب الکنی و الالقاب، ج۱، ص۳۲۹۳۳۰، صیدا ۱۳۵۷۱۳۵۸، چاپ افست قم.
حرانی، به تصدیق بسیاری از فرهیختگان، عالمی فاضل و عامل بود و در فقه و
حدیث مورد توجه عالمان قرار داشت، به ویژه در حدیث که دو اثر «تحف العقول» و «التمحیص» بیانگر تبحر او در
علم حدیث و وثاقتش در نقل حدیث است، به طوری که
علامه مجلسی روایات او را با این که سلسله سندش ذکر نشده، مقبول می داند.
بحار الانوار ج۱، ص۲۹.
حرانی از محضر محدثان و فقیهان بزرگ عصر خود بهره برد و در علوم حدیث و فقه تبحر یافت، به طوری که همه عالمانی که از او یاد کرده اند، وی را
فقیه و
محدث فاضل شیعه معرفی نموده اند. متأسفانه از تحصیل و استادان وی جز اطلاعات اندکی در دست نیست و فقط در تراجم به ابو علی محمدبن همام، از محدثان و فقیهان بزرگ شیعی اشاره شده که حرانی نزد وی شاگردی کرد و از او اجازه روایت دریافت داشت.
جایگاه حرانی نزد علما
...
wikifeqh: تُحَف ُالعقول است. قطیفی در کتاب
الوافیه خود، از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام برده است. بر اساس نوشته حسین بن علی بن صادق بحرانی در رساله ای که درباره اخلاق و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب امامیه محسوب شده است.
حرّانی منسوب به خاندان شُعبه است که در اصل اهل
حلب بودند و محدّثان بزرگی در میان آنان ظهور کرده اند. از تاریخ تولد و وفاتش، اثری در دست نیست، در منابع کهن رجالی شیعه نیز درباره وی اطلاعی وجود ندارد.
قدیم ترین اظهارنظر درباره شخصیت علمی و دینی حرّانی، از ابراهیم بن سلیمان قطیفی، از علمای قرن دهم، است. بنا به نقل سید نورالله حسینی شوشتری، قطیفی در کتاب الوافیه خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام برده است. بر اساس نوشته حسین بن علی بن صادق بحرانی در رساله ای که درباره اخلاق و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب امامیه محسوب شده و شیخ مفید از تُحف العقولِ وی، مطالبی نقل کرده است. اظهارنظر علمای بعدی، همه از ابن صادق بحرانی و قطیفی گرفته شده است.
wikishia:
دنیا آمد و در خانواده ای علاقه مند و ارادتمند به خاندان رسول
خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم تربیت شد و از همان کودکی عشق و علاقه به محمد و آل محمد در دل او جای گرفت.
ابو محمد، حسن بن شعبه، از چهره های درخشان فقهای شیعه در دوران خود بود. او از روات بزرگ شیعه به شمار می آید.
نوشته های او از همان زمان نگارش مورد توجه علما و بزرگان قرار گرفت. روایات او نیز در مجموعه های بزرگ روایی شیعه مانند وسائل الشیعة و بحار الأنوار آمده است.
سخن
شیخ حر عاملی شیخ حر عاملی در کتاب« أمل الآمل» درباره ایشان می فرماید:« ابو محمد، حسن بن علی بن شعبه، دانشمندی با
فضل و محدثی بزرگ است.»کلام علامه مجلسی علامه مجلسی درباره وی می فرماید:« کتاب ایشان،تُحف العقول خود بهترین شاهد بر فضل و
دانش و عظمت شأن ایشان می باشد.»سخن علامه خوانساری علامه خوانساری، مؤلف کتاب
روضات الجنات درباره او چنین می گوید:« محدث بزرگ، حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی حلبی، فقیهی
اندیشمند و متبحری بزرگ و شخصیتی سرشناس است. او کتابی به رشته تحریر در آورده که اصحاب و فقهای شیعه همه بر آن
اعتماد کرده اند.»
ابو علی محمد بن همام بغدادی، متوفای سال 336 را می توان از مشایخ ابن شعبه به شمار آورد.
از تدریس و جلسات درس وی خبر قابل توجهی در دست نیست. به یقین، با آن تبحر و عمق علمی اش در حدیث و فقه ـ که بسیاری از عالمان بعدی بر آن صحه گذاشته اند ـ باید مجلس پر رونق و شاگردان ممتازی داشته باشد که تاریخ، شاگردان او غیر از شیخ مفید را از ما پنهان داشته است.
