عزیزخان مکری

[ویکی فقه] عزیزخان مُکری،، ملقب به سردار کل، فرمانده نظامی و از رجال عصر محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار بوده است.
عزیزخان، پسر سلطان محمد مکری، از طوایف مُکری آذربایجان بود. وی در حدود ۱۲۰۷ در ناحیه سردشت به دنیا آمد. عزیزخان در دورۀ محمدشاه به علت داشتن سواد و خط خوش، با درجۀ یاوری به خدمت نظام در لشکر تبریز مشغول شد. وی در ۱۲۵۳، در لشکرکشی محمدشاه به هرات نقش فعال داشت و نام وی در فهرست سرداران این جنگ برده شده است. همچنین در این جنگ، عزیزخان به نمایندگی از سوی محمدشاه در مذاکرات صلح شرکت می کرد که این نشانۀ اهمیت سیاسی وی و اعتماد محمدشاه به اوست.
در شیراز
در ۱۲۵۶ پس از احضار فریدون میرزا، حاکم فارس، به تهران، عزیز خان مکری به همراه میرزانبی خان، حاکم جدید فارس، به شیراز رفت و مورد اعتماد وی واقع شد. در سفر دومِ میرزانبی خان به فارس در ۱۲۵۹ نیز، عزیزخان همراه وی بود. در ۱۲۶۰ پس از شورش مردم فارس، اگرچه میرزانبی خان معزول و حسین خان آجودانباشی حاکم فارس شد، اما عزیزخان در شیراز ماند و به خدمت حاکم جدید درآمد. در ۱۲۶۴، مردم شیراز علیه حسین خان آجودانباشی قیام کردند و درنتیجه، وی محبوس گشت. عزیزخان نیز که تا این زمان در صدر فوج چهارم تبریز در خدمت آجودانباشی بود، به همراه سپاهش به دارالخلافه احضار شد.
مورد توجه امیر کبیر
عزیزخان به سبب توانایی اش مورد توجه امیرکبیر قرار گرفت و در طول صدارت وی، مأموریتهای مهمی یافت، از جمله در ۱۲۶۵ برای خوشامدگویی به الکساندر (ولیعهد روسیه) که برای نظم بخشیدن به قفقاز و گرجستان به ایروان رفته بود، به آن جا رفت. در شوال ۱۲۶۶، فتنه بابیها در زنجان موجب اغتشاش شده بود. عزیزخان مکری و میرزاحسن خان وزیر نظام در بازگشت از مأموریت ایروان وارد زنجان شدند و کوشیدند تا با ملایمت فتنه را فرو بنشانند، ولی موفق نشدند و عزیزخان فرمان جنگ داد در رجب ۱۲۶۷ که ناصرالدین شاه قصد سفر به عراق و اصفهان داشت، حکومت تهران در غیاب ناصرالدین شاه، به شاهزاده بهرام میرزا سپرده شد. پیشکار بهرام میرزا عزیزخان مکری بود که در رأس نُه فوج به انتظام امور و محافظت از تهران اشتغال داشت.
مبارزه با بابیان
...