بورکینافاسو

مختصات: ۱۲°۲۰′ شمالی ۱°۴۰′ غربی / ۱۲٫۳۳۳°شمالی ۱٫۶۶۷°غربی / 12.333; -1.667
رودهای مهم: موهون (ولتای سیاه)، ناکامیه (ولتای سفید)، نازینون (ولتای سرخ)
بلندترین نقطه: قله تما با ارتفاع ۷۴۹ متر
آب و هوا: آب و هوا خشک و داغ است و فقط در علفزار استوایی جنوب میزان بارندگی (۱۰۰۰ میلی متر) کافی است. شمال کشور نیمه کویری است.
بورکینافاسو کشوری محصور در خشکی در غرب آفریقا است. پایتخت آن اوآگادوگو است.
نام قدیم این کشور ولتای علیا بود.
بورکینافاسو در گذشته مستعمره فرانسه بود. در دوران مستعمراتی، این کشور نقش ذخیره نیروی کار برای مستعمرات توسعه یافته تر جنوب را داشت. از زمان کسب استقلال در ۱۹۶۰، این کشور، که در سال ۱۹۸۴ در نخستین سالگرد به قدرت رسیدن توماس سانکارا نامش به بورکینافاسو تغییر یافت، تاریخ سیاسی متلاطمی با یک سری کودتاهای نظامی داشته است.

بورکینا فاسو (Burkina Faso)
یادبود قهرمانان ملی در اوگادوگو، موقعیت. جمهوری بورکِینا فاسو (ولتای علیای پیشین) در افریقای غربی جا دارد و از هر سو در خشکی محصور است. کشورهای مالی از غرب و شمال، نیجر از شرق، بنین از جنوب شرقی، و کشورهای توگو، غنا، و ساحل عاج از جنوب آن را محصور کرده اند. مساحت این کشور ۲۷۴,۲۰۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن شهر واگادوگو (اوگادوگو) است.
سیمای طبیعی. این کشور با جمعیت نسبتاً قابل توجه که در حاشیۀ جنوبی صحرای بزرگ افریقا قرار دارد، دشت نسبتاً همواری است که رو به جنوب از ارتفاع آن کاسته می شود. آبکندهای متعددی چون آبکند معروف بانفورا، که رودخانه هایی چون ولتای سفید، ولتای قرمز و ولتای سیاه در آن ها جریان دارند، اراضی این سرزمین را قطع می کنند و کوه تِناکورون با ارتفاع ۷۴۷ متر، در گوشۀ غربی، بلندترین نقطۀ بورکینا فاسو محسوب می شود. درّۀ رودخانۀ ولتای سیاه که به موهون معروف است، بخشی از مرز کشور غنا را تشکیل می دهد و رودخانۀ سیربا نواحی شرقی را مشروب می کند و در کشور نیجر به رودخانۀ نیجر می ریزد. بورکینا فاسو از نظر تقسیمات کشوری به ۴۵ استان تقسیم می شود و اوگادوگو، بوبو دیولاسو، کودوگو، وایگویا، بانفورا، و کایا شهرهای مهم آن به شمار می رود. اقلیم این سرزمین بسیار گرم است و فصل بارندگی های آن که از جنوب به شمال رو به کاستی می نهد، معمولاً از اردیبهشت تا آبان به درازا می کشد؛ دیگر ماه های سال فصل خشک آن است. اراضی شمالی کشور تحت تأثیر اقلیم کم آب، خشک و نیمه صحرایی است و اقلیم گرمسیری و مرطوب جنوب موجب رویش علفزارهای ساوانایی و جنگل شده است. دمای شهر اوگادوگو در دی ماه۲۴.۴ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۲۸.۳ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۹۴ میلی متر می رسد. خشک سالی های مکرر دهه های اخیر، آسیب بسیاری به این کشور رسانده و بیشتر رودخانه ها و شبکه های زهاب کشور را به خشک رودها و رودخانه هایی تبدیل کرده است که سال به سال از میزان آبدهی آن ها کاسته می شود. حیات وحش بورکینا فاسو متنوع است و فراوانی مگس های تسه تسه و سیمولیوم که در اطراف رودخانه های این کشور فراوانند، با انتقال بیماری های خواب و رود کوری (کوری رودخانه) محیط را آلوده کرده و بیشتر فعالیت های اقتصادی این کشور را مختل ساخته اند.
اقتصاد. بیشتر مردم بورکینا فاسو در کشتزارها مشغول اند و بادام زمینی، پنبه، و کنجد ازجمله فرآورده های صادراتی این کشور است؛ ذرت، ارزن، و نیشکر نیز برای مصرف داخلی کشت می شود و گلّه داری به ویژه پرورش بز و گوسفند در نواحی شمالی و شرقی متداول است. طلا، کوارتز، منگنز، و سنگ آهک ازجمله منابع زیرزمینی آن محسوب می شوند. مساحت جنگل های این کشور ۴۲,۷۰۰ کیلومتر مربع است و مقدار چوب تولید شدۀ آن به ۱۱.۱میلیون متر مکعب می رسد. صنعت بورکینا فاسو چندان توسعه یافته نیست و به تولید فرآورده های غذایی، منسوجات، شکر، انواع آرد، صابون و شوینده های دیگر، روغن های خوراکی، نوشابه های الکلی و غیر الکلی محدود شده و تقریباً سه درصد از نیروی کار را به خود مشغول کرده است و ۲۷ درصد از تولید ناخالص داخلی را تأمین می کند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر بورکینا فاسو، جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور، که قوّۀ مجریه نیز زیر نظر اوست، با آرای مستقیم مردم و برای مدت پنج سال برگزیده می شود که فقط یک بار تمدیدپذیر است. (این قانون که در آوریل سال ۲۰۰۰ به تصویب رسیده است، در مورد ریاست جمهوری کنونی کشور صدق نمی کند و اجرا نشده است). مجلس نمایندگان تودۀ مردم از ۱۱۱ عضو و مجلس نمایندگان از ۱۷۸ عضو تشکیل شده که همۀ آنان را مردم برای مدت پنج سال انتخاب می کنند. در کنار دو مجلس مزبور، مجلس دیگری با نام شورای اجتماعی و اقتصادی وجود دارد که از ۹۰ عضو تشکیل شده است و مسئولیت مشورتی دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور بورکینا فاسو حدود ۱۵,۷۳۰,۹۷۷ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به۵۷.۴ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۳.۱ درصد است و ۴۹ درصد از مردم آن را قبایل موسی تشکیل می دهند. تقریباً نیمی از آنان از آیین های قبیله ای پیروی می کنند و ۸۵ درصدشان روستانشین اند و زبان رسمی آنان فرانسه است. میانگین امید به زندگی در بورکینا فاسو ۴۶ سال است و ۲۳ درصد از جمعیت آن باسوادند. ساکنان اولیۀ این سرزمین کشاورز بوده اند. آنان در قرن ۱۱م براثر هجوم قوم موسی پراکنده شدند. موسی ها همسایگان را مطیع خود کردند و حکومت قدرتمندی در این سرزمین پدیدآوردند. اختلاف درونی آنان موجب شد فرانسویان در سال های ۱۸۹۵ تا ۱۸۹۷ بر این سرزمین استیلا یابند و این کشور را در ۱۹۳۲ به یکی از بخش های فرادریاهای فرانسه با نام ولتای علیا مبدل کردند. بورکینا فاسو در ۱۹۵۸ به خودگردانی داخلی نایل شد و در مه ۱۹۶۰ به استقلال کامل رسید و در ۱۹۸۴ نام آن از ولتای علیا به بورکینا فاسو یا سرزمین مردمان درست کار و امین تغییر یافت.

بورکینافاسو با نام رسمی جمهوری بورکینا فاسو، کشوری خشکی فراگرفته در غرب آفریقاست.
• «پرچم: رنگ های موجود در پرچم کشور بورکینا فاسو به نشانهٔ سه رود اصلی این کشور است که همگی وُلتا نام دارند و ولتای سیاه، ولتای سفید و ولتای قرمز نامیده می شوند. این پرچم بعد از استقلال این کشور در سال ۱۹۵۹م طراحی شده است .» در اثرش چاپ ۱۳۷۰/ ۱۹۹۱م -> رسول خیراندیش

[ویکی فقه] بورکینافاسو کشوری مسلمان در غرب قاره آفریقاست و ترکیبی از واژه بورکینا از زبان موره به معنای «درستکار» و واژه دیولایی فاسو به معنای «خانه پدری» است.
بورکینافاسو همچنین به معنای قلمرو انسان های مبارز است. این سرزمین به سال ۱۹۸۴ میلادی نخستین بار به دست توماس سنکارا (Thomas Sankara) رهبر کودتاچیان فاتح تصرف شد و پیش از آن به علت عبور رود ولتا از این کشور، ولتای علیا (Upper Volta) خوانده می شد. این کشور از شمال و مغرب به مالی، از شرق به نیجر و بنین، و از جنوب به توگو و غنا و ساحل عاج محصور شده است. بر پایه سر شماری سال ۲۰۱۱ میلادی بورکینافاسو با مساحت ۲۷۰۷۶۴ کیلومتر مربع حدود ۱۶۹۶۸۰۰۰ تن را در خود جای داده که بیش از ۶۰ درصد از آنان مسلمان، ۱۰ درصد مسیحی (بیشتر کاتولیک و اندکی پروتستان) و بقیه پیرو انیمیسم (جاندار پنداری) هستند؛ تا اواخر سده هجدهم میلادی امپراتوری موسی ها بر این کشور حکومت می کردند. این سرزمین با ورود ارتش فرانسه به این منطقه به سال ۱۸۹۶ میلادی مستعمره فرانسه شد و پس از یافتن خودمختاری به سال ۱۹۶۱ میلادی به استقلال کامل رسید؛ حکومت بورکینافاسو جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون گذاری است. پایتخت این کشور «اوگادوگو» است و مردم آن بیشتر از نژاد موسی هستند. بیش از ۵۰ درصد جمعیت این کشور به زبان های مور و موسی سخن می گویند؛ ولی زبان رسمی این کشور فرانسوی است. مسلمانان بورکینافاسو بیشتر سنی و مالکی مذهب و در سرزمین های شمالی این کشور ساکن هستند و بیشتر از طریق کشاورزی امرار معاش می کنند.
آداب و رسوم
بزرگ ترین جشن مسلمانان این کشور مشهور به تبسکی است که در عید قربان برگزار می شود. تا پیش از سده ۱۵ میلادی امپراتوری موسی ها سخت از ساختار اجتماعی و باورهای مذهبی خود دفاع می کردند تا این که چند بازرگان مسلمان در میانه این سده به امید تجارت طلا و نمک به این منطقه وارد شدند. ورود و استقرار این بازرگانان تغییراتی اساسی در ساختار حکومتی موسی ها پدید آورد. فرزندان این بازرگانان اندک اندک در جایگاه های حکومتی جای گرفتند و کوشش های آن ها به برافتادن طلسم و جادو در منطقه و برگزاری نماز در مکان های عمومی انجامید. از میان طوایف بومی بورکینافاسو، دیولاها به تاسیس مدرسه اسلامی و آموزش قرآن ، تفسیر ، حدیث و سیره پیامبر پرداختند؛ از سال ۱۸۰۹ تا ۱۸۶۷ میلادی و با فرمان جهاد مابا (ma ba) دین اسلام در مناطق ولتای علیا، ساحل عاج و گینه گسترش بسیار یافت. به سال ۱۹۱۹ میلادی و با وضع قانون استعماری فرانسه در بورکینافاسو، اسلام به دلیل صلح طلبی و نظام هماهنگ مسلمانان در این منطقه به طور غیر مستقیم مورد توجه دولت استعمارگر فرانسه قرار گرفت و به افزایش سرعت گسترش اسلام در این منطقه انجامید. دولت فرانسه نگاه فرهنگی ویژه ای به مسلمانان این منطقه داشت و حتی برای مناطق غیر مسلمان نشین، حاکمان مسلمان تعیین می کرد. تشکیل جمهوری مشروطه به سال ۱۹۹۱ میلادی و پیش قدم شدن مسلمانان در حرکت مبارزه جویانه همراه گروه های غیرمتناجس دینی در برابر غرب زدگی، باعث جذب غیر مسلمانان این منطقه به دین اسلام شد. با تاسیس مدرسه مسلمانان پس از جنگ جهانی دوم و ارتقای سطح دانش هم زمان با آموزش دین اسلام، گرایش به اسلام در این منطقه شتابی دوچندان گرفت. در سال های اخیر با حمایت جهان عرب و ساختن مساجد و مراکز دینی در بورکینافاسو، جمعیت مسلمانان این کشور افزایشی چشمگیر یافته است.ƒ
حج گزاری در بورکینافاسو
درباره پیشینه حج گزاری مردم بورکینافاسو آگاهی های فراوان در دست نیست. احتمالا حاجیان این کشور همچون کشورهای غرب افریقا به شرق این قاره رفته، از طریق بنادر دریای سرخ به بندر جده اعزام می شدند؛ بورکینافاسو یکی از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می رود و از این رو، شمار حاجیان این کشور بسیار اندک است. سفر حج در نظر مردم جایگاهی ویژه دارد و حاجی در نظر مردم این کشور، انسان محبوب و شایسته ای است که توفیق حج گزاردن را کسب کرده است.از این رو، مردم بورکینافاسو با وجود این که به سختی کسب روزی می کنند، مشتاقانه نتیجه دو یا سه سال کار بر زمین را هزینه سفر حج می نمایند؛ مؤسسه خصوصی STMB (bagre mamadou societe de transparte) تنها شرکت اعزام کننده زائران بورکینافاسو به حج است. این مؤسسه پیش از سال ۱۹۸۴ میلادی دولتی بود و هزینه سفر حج به سال ۲۰۰۹م. برابر با ۲۵۰۰ دلار و شامل بلیط، ویزا و اقامت در هتل می شد. البته هزینه غذا بر عهده خود حاجیان است؛ در سال های اخیر، خدمات و امکانات نامناسب STMB همچون کیفیت پایین هتل و مشکلات حمل و نقل، موجب ناخرسندی حاجیان از این شرکت شده؛ ولی از آن جا که این مؤسسه تنها متصدی اعزام حاجیان به مکه است، خواستاران حج چاره ای جز ثبت نام در این شرکت ندارند. به سال ۲۰۰۵ میلادی حاجیان هنگام بازگشت از مکه به علت تاخیر ۱۰ روزه خطوط هوایی، ناچار به فروش سوغات خود برای تامین هزینه غذا شدند؛ حاجیان به صورت هوایی و با سه هواپیما که معمولا از کشور سنگال اجاره گرفته می شود، به مکه اعزام می شوند. این حاجیان با توجه به ظرفیت هر هواپیما، در کاروان های ۵۰۰ نفره تقسیم می شوند. همراه هر کاروان، چهار یا پنج روحانی حضور دارند. مسیر هوایی سفر حج از اوگادوگو به مدینه است. روحانیان کاروان ها بیشتر افرادی هستند که تحصیلات دینی خود را در عربستان گذرانده اند. این روحانیان که به صورت رایگان از جانب مؤسسه STMB به حج اعزام می شوند، در طول ایام حج معمولا در هتل ها استقرار دارند. زائران پیش از اعزام به مکه جلسه ای با مسؤولان STMB و سپس جلساتی مختصر با روحانیان کاروان ها برای آموختن مناسک حج برگزار می کنند؛ همه خواستاران حج پیش از سفر واکسینه می شوند؛ اما وضعیت بهداشتی و درمانی زائران در سفر حج مناسب نیست و تنها اقدام STMB در این زمینه، معاینه زائران پیش از اعزام و پیشگیری از سفر افرادی است که بیماری ویژه دارند؛ حجاج پس از بازگشت از سفر حج مورد استقبال فراوان قرار می گیرند و حاجیان مرد «لجی» و بانوان حج گزارده «اج» خطاب می شوند. حاجیانی که توان مالی داشته باشند، در پی بازگشت از سفر حج با قربانی کردن گوسفند اطعام می کنند؛ یکی دیگر از رسم های محلی به جا مانده از حاجیان این منطقه آن است که یک دندان خود را در عربستان روکش طلا می کنندکه هزینه ای نزدیک به ۵۰ دلار برای آن ها در بر دارد. کسانی که قادر به پرداخت این مبلغ نیستند، کلاه یا عبایی ویژه را تا آخر عمر بر تن می کنند. شمار حاجیان این کشور به سال ۲۰۱۱ میلادی ۳۰۰۰ تن گزارش شده است.
منابع
...

---

---