ابن اسحاق

محمد بن اسحاق بن یسار (یا به صورت خلاصه تر ابن اسحاق) از موالی عرب یا ایرانی، اولین مورخ در زمینه تاریخ صدر اسلام (سیرت رسول الله) است؛ و سیرهٔ او بیشترین اصالت را در بین سیره های موجود دارد. او به همراه موسی بن عقبه و واقدی از معتبرترین نویسندگان سیره محمد، پیامبر اسلام می باشد. ابن اسحاق زندگی نامه ای از محمد به نام سیره رسول الله مکتوب نمود. تخصص ابن اسحاق بیشتر حول ماجراهای مدینه است. بر اساس اکثر منابع، او در مدینه و در سال ۸۵ هجری قمری متولد شد؛ منابع وفات او را در بغداد در سال ۱۵۰ هجری قمری قرار می دهند - تاریخ وفاتهای دیگری که برای او ذکر شده ۱۵۱، ۱۵۳ و ۱۴۴ می باشد. او در قبرستان خیزوران نزدیک قبر ابوحنیفه نعمان بن ثابت به خاک سپرده شده است.
بنی قریظه
بگفته یاقوت و بغدادی پدر بزرگ ابن اسحاق، یسار، در زمان خلافت ابوبکر در عین التمر در سال ۱۲ هجری به اسارت گرفته شد و به مدینه فرستاده شد. نهایتاً او به بردگی درآمد ولی با پذیرش اسلام او را آزاد کردند. سه پسر یسار: موسی، عبد الرحمن و اسحاق (پدر ابن اسحاق) همه راویان معروف اخبار شدند. شیوه پدران و عموهایش را پی گرفته و به تدریس علم اخبار پرداخت بگونه ای که بسیار زود بخاطر اطلاعاتش شهرت پیدا کرد. او سپس به اسکندریه در مصر سفر کرده و تحت نظارت یزید بن حبیب به تدریس مشغول شد. بگفته ابن هاجر، تا جایی که او می داند کس دیگری بجز ابن اسحاق، روایت از گروهی از مصریان نقل نکرده است.
مالک ابن انس از هم عصران ابن اسحاق و بنیان گذار فقه مالکی، ابن اسحاق را «دروغگو»، «دجَال» و «کسی که روایاتش را از یهودیان می گیرد» تعبیر می کند. ابن حجر عسقلانی می گوید که مشکل مالک ابن انس با ابن اسحاق بخاطر گنجاندن داستانهای عجیبی مانند داستان بنی قریظه در سیره اش بود.همچنین ابن اسحاق به دلیل نقل فضایل علی ابن ابی طالب، در سیره اش، توسط برخی علمای سنی به تشیع متهم شد.
فقیهان و مورخانی چون الشیبانی، الشافعی (بنیان گذار فقه شافعی)، ابوعبید، و الماوردی، محمد ابن جریر طبری (مورخ و فقیه)، ابن شهاب زهری، ابن حبان، ابن سیدالناس و شعبه سخت از ابن اسحاق دفاع کرده و او را معتبر می دانند. تا جایی که زهری در رابطه با ابن اسحاق می گوید: تا وقتی ابن اسحاق در این دیار است دانش باقی است، و شعبه می گوید: اگر قدرت داشتم ابن اسحاق را بر همه مورخین حاکم می کردم.

[ویکی فقه] اِبْن ِ اِسْحاق ، ابوعبدالله ، یا ابوبکر محمد بن اسحاق بن یسار بن خیارِ مطلبی مدنی (۸۰ -۱۵۱ق /۶۹۹ - ۷۶۸م )، محدث و نخستین سیره نویسی که زندگانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به رشته نگارش درآورده است .
به گفته ذهبی ابن اسحاق در ۸۰ ق در مدینه زاده شد، اما برخی از محققان معاصر نظر داده اند که ابن اسحاق در حدود سال ۸۵ق متولد شده است که ظاهراً این نظر بی توجه به نوشته ذهبی اظهار شده است . ابن اسحاق از زُمره موالی است .
جد
جد او یسار بن خیار یا یسار بن کوتان (که ضبط دیگر آن کوثان است ) از مسیحیانی بود که در نُقیره (روستایی در حوالی عین التمر) زندانی بود. خالد بن ولید پس از گشودن این قلعه در ۱۲ق /۶۳۳م علاوه بر زنان و کودکان آنجا، ۴۰ پسر را نیز که توسط اهالی نقیره به گروگان گرفته شده و در کلیسا محبوس بودند، به اسارت گرفت . از جمله این ۴۰ تن ، یسار جد محمد بن اسحاق بود که پس از ورود به مدینه مولای قیس بن مَخرمه شد ، اما تنها قهپایی می نویسد که او پس از اسارت و ورود به مدینه به بردگی فاطمه بنت عتبه درآمد. به نوشته بکری اندلسی این گروگان ها عرب تبارانی بودند که در اختیار کسری قرار داشتند، اما این سخن مسلم نیست . یسار ۳ پسر داشت : اسحاق ، موسی و عبدالرحمان که هر ۳ از محدثان و راویان حدیث بودند. اسحاق با دختر صَبیح یکی از موالی حُوَیْطِب بن عبدالعُزّی ازدواج کرد. حاصل این زناشویی ۳ پسر به نام های محمد، ابوبکر و عمر (د ۱۵۴ق /۷۷۱م ) بود. این هر ۳ فرزند به پدر تأسی کردند و از جمله طالبان حدیث گردیدند که احادیث زیادی از آنان روایت شده است .
کسب دانش
محمد بن اسحاق دوران کودکی و نوجوانی را در مدینه گذراند. نخست نزد پدر و عموهایش موسی بن یسار و عبدالرحمان بن یسار و آنگاه نزد عالمان دیگر به کسب دانش پرداخت . او در این شهر مانند بیش تر طالبان علم در آن دوره ، و به ویژه موالی ، به کسب علوم متداول زمان پرداخت . شوق موالی برای فراگرفتن دانش ها از دیگران بیشتر بود، زیرا آنان از جوامعی بودند که در آن ها کتابت و دانش بیشتر از جامعه عرب رواج داشت ، و به علاوه ، موالی از نظر جایگاه اجتماعی در طبقات پایین تر بودند و بهترین چیزی که می توانست مرتبه اجتماعی آنان را بالا برد و این نقص را جبران کند، وصول به مقامات علمی خاصه دانش دین و فقه و حدیث بود.
اساتید
...