ریخته گری

ریخته گری (به انگلیسی: Casting) فن شکل دادن فلزات و آلیاژها از طریق ذوب، ریختن مذاب در محفظه ای به نام قالب و آنگاه سرد کردن و انجماد آن مطابق شکل محفظه قالب است. این روش قدیمی ترین فرایند شناخته شده برای بدست آوردن شکل مطلوب فلزات است. اولین کوره های ریخته گری از خاک رس ساخته می شدند و لایه هایی از مس و چوب به تناوب در آن چیده می شد.
ریخته گری با فشار کم(Low Pressure Die Casting): ریخته گری با فشار کم مذاب در قالب فلزی. در این روش مذاب بدون تلاطم و از پایین وارد فضای قالب می شود. این روش یکی از پر کاربردترین روش ها در تولید قطعات آلومینیومی با خواص مکانیکی بالا است.
ریخته گری با فشار بالا(High Pressure Die Casting): ریخته گری با فشار بالای مذاب در قالب فلزی. در این روش مذاب با فشار بالا وارد محفظه قالب می شود. در اینجا خواص مکانیکی اهمیت کمتری دارد ولی تعداد تولید بالا بسیار مهم است.
ریخته گری در حوزه های متفاوت علم، هنر و فناوری مطرح است. به هر میزان که ریخته گری از حیث علمی پیشرفت می کند، ولی در عمل هنوز تجربه، سلیقه و هنر قالب ساز و ریخته گر است که تضمین کننده تهیه قطعه ای سالم و بدون عیب است. این فن از اساسی ترین روش های تولید است. به دلیل اینکه بیشتر از ۵۰ درصد از قطعات انواع ماشین آلات به این طریق تهیه می شوند. فلزاتی که خاصیت پلاستیک کمی دارند با قطعاتی که دارای اشکال پیچیده هستند، به روش ریخته گری شکل داده می شوند.
روش های ریخته گری از دیدگاه نوع قالب به دو دسته تقسیم می شوند: ریخته گری در قالب های یکبار مصرف (Expendable Molds) و در قالب های دایمی (Permanent Molds).
اما ریخته گری با توجه به تکنولوژی و مجموعه تجهیزاتی که در قالب گیری دخیل هستند شامل موارد زیر می شود:ریخته گری در قالب ماسه ای، ریخته گری به روش ریژه (قالب های فلزی)، ریخته گری در قالب فلزی و با فشار کم، ریخته گری در قالب فلزی و با فشار بالا، دیزاماتیک، ریخته گری دقیق، ریخته گری در قالب های کوبشی و غیره.هر یک از موارد فوق دارای کاربردی است، که با توجه به میزان تولید قطعه، کیفیت مورد نظر آن، ابعاد و جنس قالب، از هر یک از این روش ها استفاده می شود.]

ریخته گری (casting)
فرآیند تولید قطعات یکپارچه، از طریق ریختن مادۀ مذاب در قالبی با شکل مورد نظر، و سردکردن قطعه در قالب. از این فرآیند برای شکل دادن به موادی ازقبیل شیشه ، پلاستیک ، فلز، و آلیاژاستفاده می کنند. ریخته گری فلزات تقریباً از ۵هزار سال پیش شروع شد. طلا، مس، و مفرغنخستین مواد ریخته گری بودند. پس از آن آهن ریخته گری شد و امروز نیز روی و فلزات دیگر ریخته گری می شوند. روش سنتی ریخته گری فلزات ریخته گری در ماسه است . در این روش، با مدل قطعۀ مورد نظر، حفره ای در مخلوط ماسۀ مرطوب و خاک رسمی سازند. سپس فلز مذاب را در قالب می ریزند تا پس از سرد و منجمد شدن شکل قالب را به خود بگیرد. پس از آن، قالب ماسه ای را می شکنند تا قطعۀ ریخته گری را خارج کنند. از قالب های فلزیدایمی نیز در ریخته گری، به ویژه در فرآیند تولید انبوه قطعات کوچک استفاده می کنند. در این روش، فلز مذاب را با فشار در قالبی فلزی تزریق می کنند که با آب سرد می شود. ریخته گری پیوسته فرآیندی برای تولید شمشال و تختالاست. در این فرآیند، فلز مذاب را در قالبی توخالی می ریزند که با آب سرد می شود و مقطعی به شکل مورد نظر دارد. پوسته ریزی(ریخته گری قطعات توخالی) برخلاف ریخته گری سنتی که قالب با فلز مذاب یا دوغاب گچپر می شود، برای ریخته گری قطعات توخالی ، فقط جدارقالب با لایهای از موادی مانند فلز یا خاک رس پوشانده می شود. از این روش بیشتر برای مجسمه سازی استفاده می کنند. با این روش ، مجسمه ساز مطمئن می شود که ضخامت مجسمه در همه جا یکسان است ، زیرا در غیر این صورت ممکن است فلز براثر سرد شدن و انقباض ترک بخورد. همچنین، پوسته ریزی وزنِ کل قطعات را کاهش می دهد و برای ساختن مجسمه های بزرگ بسیار کاراست. ریخته گری مومیاز فنون باستانی ریخته گری برنز است . قدیمی ترین نمونه های ریخته گری شده به این روش حدود ۳هزار سال قدمت دارند و در مصر باستان و اورریخته شده اند. در ساده ترین حالت ، مدلی از جنس موم را با خاک رس و گچ پوشش می دهند و سوراخ کوچکی در زیر آن باقی می گذارند. با گرم کردن قالب، رس و گچ سفت، و موم ذوب می شود و از سوراخ بیرون می آید. سپس، قالب را با برنز مذاب پر می کنند و پس از منجمد شدن آن، قالب را می شکنند و قطعۀ برنزی را بیرون می آورند. برای ریختن قطعات بزرگ تر یا توخالی ، ابتدا ماهیچهای گچی، تقریباً به شکل قطعۀ مورد نظر می سازند. سپس میله هایی آهنی در آن فرو می برند و لایه ای موم روی آن می مالند و با کنده کاری جزئیات شکل قطعۀ مورد نظر را روی موم ایجاد می کنند. سپس موم را با دوغاب رس پوشش می دهند و صبر می کنند تا رس سفت شود. وقتی این قالب را گرما دهند، لایۀ موم، بین ماهیچۀ گچی و لایۀ رسی، ذوب می شود. در این مرحله، برنز مذاب را در فاصلۀ بین این دو، در فضایی که قبلاً موم آن را پر کرده بود، می ریزند. سرانجام قالب و ماهیچه را خراب می کنند تا قطعه ای دقیقاً مانند مدل مومی به دست آید.

[ویکی فقه] فرایند تولید قطعه‏های فلزی از طریق ریختن فلزات مذاب در قالب را ریخته گری می گویند که ازعنوان یاد شده به مناسبت در باب تجارت به کار رفته است.
ریخته گری طلا و نقره و مانند آن از زیور آلات، از شغلهای مکروه شمرده شده است.

تملک خاک ریخته گری
تملّک خاکه ریخته گری که درون آن ذرات طلا و نقره متعلق به مشتریان وجود دارد، با علم به اعراض صاحبانش از آن، جایز است.
در فرض گمان داشتن به اعراض، نسبت به جواز تملک اشکال شده است.
برخی، اکتفا به ظن را در صورتی که عرف و عادت بر خلاف آن نباشد، بعید ندانسته‏اند.
در غیر صورت علم یا ظن، با معلوم بودن صاحبان آنها، هرچند در میان افرادی معین، باید از آنان حلالیت بطلبد یا آن را به ایشان برگرداند و چنانچه حق هر کدام به طور دقیق مشخص نباشد، باید با آنها مصالحه کند و اگر مالک ـ حتی در میان افرادی معیّن ـ معلوم نباشد، باید آن مال را از طرف صاحبش صدقه دهد؛
لیکن در اینکه اگر بعدها مالک آن پیدا شود و به صدقه رضایت ندهد، آیا صدقه دهنده ضامن است یا نه؟ اختلاف می‏باشد. و نیز در اینکه مصرف این نوع صدقه، مصرف صدقه‏های واجب است یا مستحب، اختلاف است.
فروختن خاکه ریخته گری قراهم آمده از دو یا چند فلز
فروختن خاکه ریخته گری فراهم آمده از دو یا چند فلز مختلف، همچون طلا، نقره و سرب، در برابر چند فلز مختلف از همان جنس یا سایر اجناس غیر از فلز، جایز است؛ لیکن در برابر یکی از آن اجناس جایز نیست، مگر در صورتی که مقدار آن یک جنس از مقدار همان جنس در خاکه فزون‏تر باشد. بنابر این، فروختن خاکه طلا و نقره در برابر طلا و نقره توأمان جایز است و در برابر طلا یا نقره به تنهایی در صورتی جایز است که طلا یا نقره‏ای که ثمن قرار گرفته، فزون‏تر از طلا یا نقره موجود در خاکه آن باشد تا ربا لازم نیاید.