چشم و بصر

[ویکی فقه] در قرآن کریم واژگان گوناگونی به معنای چشم یا دیدن به کار رفته ، که از جمله ی آنها «عین و بصر» است.
در اصل آن چیزی است که از نقطه ی خاصی جریان یافته؛ مانند: آبی که از یک مرکزی جوشیده و جریان دارد؛ و در اصطلاح قرآنی به شعاع نوری که از چشم برای دیدن اشیاء خارج شده، نور ادراکی که از بصیرت باطنی و قلبی نافذ است و...، همچنین به خود چشم نیز «عین» می گویند.
تعریف بَصر
به معنای «چشم» آمده، یعنی عضوی که ناظر است؛ مانند: «کَلَمْحِ الْبَصَرِ». (همانند چشم برهم زدن)، و نیز بر نیروی بینایی که در چشم وجود دارد و همچنین بر نیروی ادراک کننده ی دل ، «بصر» گفته می شود.
چشم در آیینه ی قرآن
بدون شک آگاهی ما از عالم خارج به وسیله ی ابزاری صورت می گیرد که اهم آن گوش و چشم است و اگر این دستگاه های مهم در بدن وجود نداشت، بشر از دانایی بی بهره می گردید. بدین ترتیب خداوند به این نعمت عظیم، هنگام تولد انسان اشاره کرده و می فرماید: «وَاللَّهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَاتَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفِْدَةَ... ». «و خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود در حالی که هیچ چیز نمی دانستید؛ و برای شما، گوش و چشم و عقل قرار داد...»خدای متعال بعد از این که علم را در بدو تولد انسان از او نفی می کند و نفس او را خالی از علوم می داند، به مبادی این علم پرداخته که به انسان إعطا نموده است؛ چون مبدأ تمامی تصورات حواس ظاهری است که اساس آن حس باصره و حس سامعه بوده و قلب ، مبدأ تصدیق است. «وَ هُوَ الَّذِی أَنشَأَ لَکمُ ُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفِْدَةَ...». «و او کسی است که برای شما گوش و چشم و قلب (عقل ) ایجاد کرد...»دو حس چشم و گوش مشترک در میان تمام حیوانات است و در وسعت شناخت آن هیچ حد و مرزی نیست؛ چون صاحب آن دو حس، با این وسیله، خیر و شر و نفع و ضرر خود را درک کرده و حرکات و سکناتش از روی اراده صورت می گیرد. بنابراین انسان به وسیله ی چشم جزئیات اشیاء را درک نموده و جهل و نادانی او بدین وسیله برطرف می گردد؛ همچنان که خداوند در آیات دیگری نیز از این نعمت های عظیم خود، به انسان گوشزد می کند.
قرة عین از منظر قرآن
...