تعیین شده است.
منصب قضاوت در دیدگاه اسلام یکی از ارزشمندترین و در عین حال خطرناک ترین مناصب اجتماعی است؛ قاضی نیز در یک نگاه نماینده
و با فضیلت ترین انسان ها (ای داود! ما تو را نماینده خود در زمین قرار دادیم، پس در میان مردم بحق داوری کن)و در نگاه دیگر از شقی ترین مردم شمرده شده است؛ زیرا به تعبیر امیر مؤمنان علیه السلام او در جایگاهی می نشیند که یا
امام خمینی قدس سره قضاوت را به دو قسم مطلق و مأذون تقسیم کرده است.
۱. ↑ خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۴۰۴.
...
wikifeqh: احکام شرعی و با هدف احقاق حق است. طبق روایات شیعه، این منصب متعلق به پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) بوده و فردی که بدون
اجازه آنان در این جایگاه قرار گیرد، ظالم شمرده شده و قضاوت وی باطل است. در عصر غیبت، فقهای شیعه قضاوت را با استناد به
نیابت عامه خود از امام زمان(عج) بر عهده دارند. طرفین نزاع می توانند اختلاف خود را با مراجعه به داوری که اصطلاحا قاضی تحکیم خوانده می شود، برطرف نمایند.
قضاوت به معنای قرار گرفتن بر منصب صدور حکم، و رفع نزاع با استناد به
حکم شرعی است. این منصب از جانب خداوند یا
معصومین به کسی که توانایی صدور فتوا داشته باشد، واگذار می شود. در حقیقت قضاوت جزیی از ریاست عامه - که شأن پیامبر(ص) و ائمه(ع) است- محسوب می گردد. امام علی(ع) به
شریح قاضی نوشت: «ای شریح بر مسندی نشسته ای که تنها شایسته نبی و وصیّ او، یا جایگاه انسان شقی است.» ایشان در
عهدنامه مالک اشتر شروط لازم برای مسند قضاء را چنین شرح داده است:
«سپس از میان رعایای خود برترین فرد را نزد خود برای قضاوت در میان مردم برگزین. کسی که امور مختلف وی را در تنگنا قرار ندهد و برخورد مخالفان و خصوم با یکدیگر او را به خشم و لجاجت وا ندارد، در لغزش و اشتباهاتش پافشاری نکند و هنگامی که خطایش بر او روشن شود بازگشت به سوی حق بر او مشکل نباشد و نفس او به طمع تمایل نداشته باشد، در فهم مطالب به اندک تحقیق اکتفا نکند و تا پایان پیش رود و در شبهات از همه محتاط تر باشد، در تمسک به حجت و دلیل از همه بیشتر پافشاری کند و با مراجعه مکرر اطراف دعوا کمتر خسته شود، در کشف حقیقت امور شکیباتر و به هنگام آشکار شدن حق در انشای حکم از همه قاطع تر باشد. از کسانی که ستایش فراوان، او را مغرور نسازد (و فریب ندهد) و مدح و ثنای بسیار او را به ثنا خوان و مدح کننده متمایل نکند، البته این گونه افراد کم اند.»
wikishia:
امیرالمومنین علیه السلام او در جایگاهی می نشیند که یا انبیا و اوصیا در آن قرار می گیرند و یا اشقیا بر آن تکیه می زنند و فاصله این دو، فاصله بهشت و دوزخ است!
در
فقه اسلامی، ویژگی هایی برای قاضی بیان شده که عبارتند از: بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، مردبودن، حلال زاده بودن، اجتهاد در دین و اعلم بودن نسبت به کسانی که در حوزه قضاوت وی هستند.
تصدی مقام قضاوت، بر آنان که ویژگی های یادشده را داشته باشند، واجب کفایی است مگر این که این ویژگی ها منحصر در فرد خاصی باشد که در این صورت قضاوت بر او
واجب عینی خواهد بود.
در تشکیل دادگاه و قوام قضاوت، چند چیز نقش اساسی دارد که بدون آن ها، قضاوت انجام نمی گیرد. آن ها عبارتند از:
قاضی در برخورد با شاکی و متشاکی باید آدابی را به کار گیرد که عبارتند از:
گفتنی است در اسلام، برای حفظ جان، مال و ناموس مردم اهتمام بیشتری شده و دستورهای احتیاطی در این زمینه ها به گونه ای است که حق کسی ضایع نشود.