[ویکی نور] «عبهر العاشقین»، به زبان فارسی، تألیف شیخ روزبهان بقلی شیرازی، در موضوع عشق و عاشقی از دید عرفانی است.
کتاب، شامل یک مقدمه و 32 فصل است.
«عبهر العاشقین»، کتابی است صوفیانه، مبتنی بر عشق و به عبارت دیگر داستانی است از عشق صوفیانه. روزبهان، در حالات و مقامات خاصّ عرفانی، این کتاب را نوشته است. وی، همان گونه که می اندیشیده، سخن گفته و شاید موفق نشده است که بار دیگر در آن تجدید نظر کند. در چنین حالی،
آشکار است که لفظ فدای معنی می شود،
قواعد دستور زبان و
فصاحت و
بلاغت مهمل می ماند؛ این است سرّ خرده هایی که ممکن است از لحاظ فنون ادبی بر مندرجات این کتاب گرفت.
جمله ها و عبارت ها تاب معانی لطیف و نغز و دل کش روزبهان نمی آورد. گفتار او همچون گلی است که تا در دست بگیرید، پرپر می شود و یا چون ماده ای کیمیاوی است که به مجرد رسیدن اندک حرارت بخار گردد. زبان او، زبان احساسات است؛ زیبا و زیبایی را می ستاید و به هر دو عشق می ورزد.
در عبهر العاشقین،
آیات قرآن(گاه تمام
آیه و گاه بخشی از آن) مکرّر به کار رفته است.
احادیث قدسی و نبوی، مخصوصا احادیثی که مورد استفاده و علاقه صوفیان است، در این کتاب بسیار آمده است و حتی بعضی از آنها مکرّر شده است. امثال و
حکم و کلمات بزرگان صوفیه(به عربی و فارسی) در این کتاب فراوان است. اشعار عربی و فارسی نیز مکرّر، مخصوصا در پایان هر فصل، به شاهد آورده شده. به نظر می رسد که غالب رباعیات، در پایان هر فصل، از خود روزبهان باشد.
wikinoor:
زبان فارسی ، تالیف شیخ روزبهان بقلی شیرازی ، در موضوع عشق و عاشقی از دید عرفانی است.
کتاب، شامل یک مقدمه و ۳۲ فصل است. «عبهر العاشقین»، کتابی است صوفیانه، مبتنی بر عشق و به عبارت دیگر داستانی است از عشق صوفیانه. روزبهان، در حالات و مقامات خاص عرفانی، این کتاب را نوشته است. وی، همان گونه که می اندیشیده، سخن گفته و شاید موفق نشده است که بار دیگر در آن تجدید نظر کند. در چنین حالی، آشکار است که لفظ فدای معنی می شود، قواعد دستور زبان و فصاحت و بلاغت مهمل می ماند؛ این است سر خرده هایی که ممکن است از لحاظ فنون ادبی بر مندرجات این کتاب گرفت. جمله ها و عبارت ها تاب معانی لطیف و نغز و دل کش روزبهان نمی آورد. گفتار او همچون گلی است که تا در دست بگیرید، پرپر می شود و یا چون ماده ای کیمیاوی است که به مجرد رسیدن اندک حرارت بخار گردد. زبان او، زبان احساسات است؛ زیبا و زیبایی را می ستاید و به هر دو عشق می ورزد. در عبهر العاشقین، آیات
قرآن (گاه تمام آیه و گاه بخشی از آن) مکرر به کار رفته است. احادیث قدسی و
نبوی ، مخصوصا احادیثی که مورد استفاده و علاقه صوفیان است، در این کتاب بسیار آمده است و حتی بعضی از آنها مکرر شده است. امثال و حکم و کلمات بزرگان صوفیه (به عربی و فارسی) در این کتاب فراوان است. اشعار عربی و فارسی نیز مکرر، مخصوصا در پایان هر فصل، به شاهد آورده شده. به نظر می رسد که غالب رباعیات، در پایان هر فصل، از خود روزبهان باشد. فصل و عنوان آن را به عربی آورده؛ مثلا گوید: «الفصل الرابع، فی فضیلة المحبین الذی یالفون الحسن و المستحسن و المحبوبین المستحسنین». آوردن جمله ها و عبارت های
مسجع ، از خصایص این کتاب است. بنابراین، اصولا نثر عبهر العاشقین، نثری است مرسل؛ مع هذا روزبهان، می کوشد که مطالب بسیار را در عبارات اندک بگنجاند و به تعبیر ادبی، وی، در «ایجاز» کوشاست.
گزارش محتوا
مؤلف، در مقدمه کتاب، به
زبان عربی با تعبیراتی متناسب با محتوای کتاب، به حمد و
تسبیح خدا و
صلوات بر
اولیاء و محبین او پرداخته است؛ تعبیراتی همچون «الحمد لله الذی استاثر لنفسه المحبة و العشق فی ازلیته»، «فسبحان الذی استحق المجد و الثناء و الحمد و البقاء فی قدمه و دوام دیمومیته فشکر نفسه بنفسه اظهار عجائب صنایعه و غرائب بدایعه فالبسها انوار جماله و جلاله لارواح عشاق حضرته و...» و «صلی الله علی خلیفته
آدم بدیع فطرته و سراج نور جماله... و علی رئیس مملکته
محمد المجتبی بخلته... و علی عشاق امته...» این کتاب، مشتمل است بر سی و دو فصل که فهرست آنها در صفحات ۱۲- ۱۴ متن کتاب مندرج است.
وجه تسمیه
«عبهر» را به معنی
نرگس آورده اند، مؤلف «غیاث اللغات» نوشته: «عبهر، به فتح اول و ثالث، نرگس که در میان آن زرد باشد؛ به خلاف شهلا که سیاه باشد.» مصنف، کتاب را به نرگسی تشبیه کرده که مشام
جان عاشقان را عطرآگین می سازد، خود گوید: «فصنفت کتابا فی بیان العشق الانسانی و العشق الربانی... لیکون للمحبین و العاشقین نزهة الانس و الریحان من حظیرة القدس و سمیته عبهر العاشقین.» در پایان کتاب گوید: «این بود که گفتیم
قصه عاشقان روحانی و ربانی، ای عبهر
صفت چشم تو، سر افعال در روی تو،
سحر غمزه جادوت عاشقان موحد را
هاروت و ماروت ، عشق تو مرکز فلک لایزالی است، اگرچه در آن عشق عاشقان را از حدثان هزار ناله و زاری است.»
مزایای کتاب
...
