قساوت قلب

[ویکی فقه] یکی از رذایل اخلاقی که در قرآن کریم به آن اشاره شده است، «قساوت قلب» است.
«قساوت» در زبان عربی از ریشه «قسی» و «قسوه» است؛ که در لغت به معنی خشونت و نفوذ ناپذیری می باشد؛ لذا به سنگ های خشن و سخت، «قسی» می گویند. و در اصطلاح قرآنی به قلب هایی که در برابر حق، تواضع، خشوع و انعطافی نداشته باشند و نور هدایت در آن نفوذ نمی‏کند، قاسیه می گویند. در فارسی از آن به «سنگدلی» تعبیر شده که در مقابل «نرم دلی» قرار گرفته است.
«قلب» در لغت به معنی گرداندن و تحوّل دادن از وجهی به وجه دیگر می باشد؛ مثل گرداندن لباس و گرداندن انسان از طریقه‏اش‏.

معنای اصطلاحی قلب
در اصطلاح قرآنی به روح لطیف انسانی، که با تعلّق به قلب جسمانی، سلطه خود را در بدن انسان اجراء می‏کند، قلب گویند؛ که از آن به نفس ناطقه نیز تعبیر می گردد. پس چون، این قسمت از بدن انسان مرکز تحولات مختلف روحی است، آن را «قلب» نامیده اند.

قساوت در آیینه قرآن
قساوت از ماده «قَسَوَ» در قرآن، هفت مرتبه به کار رفته؛ که همیشه با ماده قلب همراه بوده است.
قساوت، یکی از مهمترین عواملی است که انسان ها را از شناخت خداوند و سیر به سوی او بازمی دارد. از آن جا که یکی از وظایف انبیاء، آشنا کردن انسان ها با حقایق و گسترش عدالت در جامعه بوده، و لکن تمامی انبیاء الهی در راه نیل به اهداف خود، با مقاومت افراد قسی القلب رو به رو بوده اند؛ چرا که افراد قسی القلب، راه نفوذ حقایق و دروازه عطوفت را به روی خود بسته و با زیر پانهادن اصول انسانی، با سرسختی تمام در مقابل حق می ایستند.
قرآن نیز با طرح مطالب و ذکر قصص مرتبط، به مبارزه با این صفت مذموم پرداخته و با ذکر عوامل و آثار آن، به انسانهای غافل، آگاهی و معرفت بخشیده است.
با این که این واژه و مشتقات آن هفت مرتبه در قرآن ذکر شده، ولی در آیات بسیاری به طور ضمنی و مفهومی به این مسأله پرداخته است؛ که در این مقاله به برخی از آنها اشاره خواهد شد.

درجات قساوت
...