فهم قران کریم

[ویکی فقه] متفکر و اندیشمند برجسته اسلام در عصر حاضر، حضرت امام خمینی (قدس سره) از جمله محققان بزرگی است که به مناسبت های مختلف موضوع محل بحث را با ویژگی ها و ابعاد گوناگون آن مورد توجه و دقت علمی قرار داده و پاسخ جامع و کار آمدی برای سئوال موضوع بحث ارایه نموده است.
امکان فهم صحیح قرآن کریم از جمله موضوعات مهمی است که در زمانی است انظار اندیشمندان و محققان علوم دین را در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه علوم قرآن و تفسیر به خود معطوف داشته است. اگر چه حضور شخص پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم در میان مسلمانان از بدو نزول قرآن کریم به مدت بیست و سه سال و پس از ایشان، حضور امامان معصوم علیه السلام در جامعه اسلامی به مدت بیش از دو قرن، امکان فهم صحیح و فراگیری دقیق و مطمئن پیام های قرآن را به بهترین وجه برای مؤمنان و حق جویان آن دوران فراهم ساخته بود و همین امر سبب می گردید تا موضوع امکان فهم قرآن» به عنوان یک مسلأله جدی آن عصر تلقی نگردد؛ لیکن آغاز عصر غیبت و کوتاه شدن دست بشر از دامان پر برکت معصومان علیه السلام از یکسو و تطور زمان و به تبع آن پیشرفت زندگی و ظهور و بروز مسایل تازه و بی سابقه در صحنه حیات آدمیان از دیگر سوی، دوران جدیدی، همراه با نیازها و سئوال های تازه پیش روی مسلمانان قرار داد که به طور طبیعی مسأله امکان فهم صحیح قرآن» نیز از جمله مهم ترین آن ها به حساب می آمد.
یک سئوال اساسی
اینک در عصر جدید، مسلمانان به طور مستقیم تنها از یکی از دو میراث گرانسنگ پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم (کتاب الله و عترت) بر خوردارند، سئوال اساسی این است که آیا عموم مردم، با رعایت آداب، شرایط و مقدمات لازم، قادر به درک و دریافت پیام های نورانی این یگانه کتاب آسمانی در عصر خاتمیت خواهند بود؟به تعبیر دیگر آیا الفاظ و جمله های بکار گرفته شده در آیات قرآن کریم، به گونه ای است که عموم آدمیان حتی آنان که قرن ها پس از نزول وحی پا به عرصه وجود گذاشته اند، بتوانند با تکیه بر زبان و تمسک به ظواهر الفاظ و آیات آن به گونه مستقیم، به درک و فهم صحیح مقاصد و پیام های آن نایل گردند؟پاسخ منفی یا مثبت به سئوال بالا نتایج و آثار علمی و عملی فراوانی برای حوزه های گوناگون از جمله فقه، اصول فقه، کلام، تفسیر و اخلاق در پی دارد. تأمل و دقت در همی سئوال و کاوش پاسخ منطقی و مستدل برای آن می تواند راز گشای بسیاری از سئوالات اساسی اندیشمندان مسلمان در حوزه مسایل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز باشد.نگرش سنتی به موضوع محل بحث، بیشتر آن در قالب یک مسأله از صدها مسأله رایج در حوزه اصول فقه، که محل نزاع اخباری و اصولی است، قرار داده و تحت عنوان حجیت ظواهر کتاب» با نتایج مشخصی محدود ساخته؛ اما به نظر می رسد ویژگی موضوع و ابعاد گسترده آن نه تنها آن را از حدود یک مسأله اصلی فراتر برده که حوزه های مختلف علوم اسلامی و جامعه دینی را نیز از آن متأثر ساخته است.بازگشت و حضور قرآن در عرصه زندگی فردی و اجتماعی آدمیان در همه دوران ها، اشتغال مداوم مؤمنان به تدبر و اندیشه در آیات آن، بهره گیری انسان های دوارن پس از رحلت پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله وسلم از هدایت های سازنده و نورانی این کتاب الهی و برخورداری اسلام و معتقدان به آن از گنجینه غنی، پویا و منحصر بفرد معارف قرآنی، همگی از نتایج ارزشمند همین مبحث و رویکرد مثبت به آن بشمار می آیند.همان گونه که مهجوریت و انزوای قرآن کریم در عرصه زندگی فردی و اجتماعی بشر و قرار گرفتن آن در ردیف کتب تاریخی و متعلق به دوران گذشته، تعطیل شدن بسیاری از آیات قرآن کریم که آدمیان را به تدبر و تفکر در آیات آن فرا خوانده اند، عدم بر خورداری انسان های عصر خاتمیت از کتاب گویای الهی که آنان را در جاده کمال هدایت نماید و جز آن، نیز از نتایج همین مبحث و رویکرد منفی به آن به حساب می آیند.نگارنده این سطور بر آنست در این مختصر طی مباحثی به جمع بندی دیدگاه مترقی و محققانه آن یگانه دوران پیرامون امکان و موانع فهم صحیح قرآن کریم» بپردازد و بواسطه آن، اندکی از دین سنگین خود را نسبت به آن مراد سفر کرده ادا نماید و دریچه ای از رحمت و نور بی پایان و حیات بخش وحی الهی بر مشتاقان حقیقت و سالکان طریق کمال بگشاید. باشد که مقبول درگاه حضرت حق قرار گیرد.
فهم قرآن کریم از دیدگاه امام خمینی
اهمیت پرداختن به موضوع محل بحث و موضعی که در قبال آن از سوی صاحب نظران اتخاذ می شود از نگاه هیچ انسان آگاه به معارف دینی پوشیده نیست؛ لیکن آنچه نباید از نگاهها پنهان بماند و در جای خود از اهمیت ویژه ای بر خوردار است، روش و شیوه ای است که محقق برای بررسی موضوع و رسیدن به حل نهایی آن در پیش می گیرد. بکار گرفتن روش منطقی، مستدل و جامع نگر در بررسی هر موضوعی، نتیجه گیری را آسان و ضریب خطا را به حداقل ممکن می رساند. اگر چه طرح مسأله امکان فهم قرآن» و رویکرد مثبت امام خمینی به آن با آنچه در بسیاری از عالمان گرانقدر دینی دیده می شود یکسان است؛ اما از دیدگاه نگارنده روش و شیوه ای که وی پیرامون این مسأله در پیش گرفته است، روشی جامع و منسجم و در نوع خود بدیع و تازه می باشد. همین امر بر ارزش علمی کار او افزوده و آن را از جذابیت بالایی بر خوردار کرده است. آثار قلمی و بیانی حضرت امام در خصوص موضوع محل بحث به زمان های مختلف به فاصله های چندین ساله متعلق است، اما تعلق و وابستگی عمیق آن عزیز به قرآن و چشیدن قطره ای از آن دریای بیکران، چنان شناخت و معرفت جامع و منسجمی برای او پدید آورده است که به خوبی می توان آثار ارزشمند آن را در مباحث قرآنی وی نظاره نمود. روش حضرت امام در این مبحث که به یقین متأثر از همان شناخت است، از چنان انسجام و ترتیبی بر خوردار است که به طور منطقی به پاسخ روشن، جامع و مستدلی منتهی می گردد. روش مذکور به یک برهان شباهت دارد که دقت در مقدمات آن، انسان را به نتیجه مطلوب سوق می دهد. مقصد اصلی قرآن، بکارگیری نوع زبان، حجیت ظواهر، مسأله تفسیر به رأی و جایگاه معصومان علیه السلام در فهم قرآن کریم، مباحثی هستند که حضرت امام با تبیین آنها، به بیان دیدگاه خود در موضوع محل بحث پرداخته اند.
مقصد اصلی قرآن
...