[ویکی فقه] اِبْن ِ حَجَرِ هَیْتَمی ، شهاب الدین ابوالعباس احمد بن بدرالدین محمد بن شمس الدین محمد بن نورالدین علی بن حجر هیتمی سعدی انصاری (رجب ۹۰۹-۹۷۴ق / ۱۵۰۳-۱۵۶۷م )، فقیه ، عالم و مؤلف پرکار شافعی است.
نسبتهای هیتمی و سعدی از محله ابوالهیتم در ایالت غربیه و قبیله بنی سعد در ایالت شرقیه مصر گرفته شده است . اگر چه خانواده او را از انصار شمرده اند، اما او از افزودن نسبت انصاری به نام خویش خودداری می کرد. جدّ بزرگ او که اصلاً از اهالی سَلمُنت بود، چون کم سخن می گفت ، حَجَر
لقب یافت و ابوالعباس نیز از همین روی به ابن حجر معروف شد.
شرح حال و اساتید
ابن حجر در کودکی
قرآن و قدری از منهاج نَوَوی را حفظ کرد و چون پدرش و سپس جدش حجر درگذشتند، سرپرستی او را دو
دانشمند بزرگ آن روزگار شمس الدین ابن ابی الحمایل (د ۹۳۲ق / ۱۵۲۶م ) و شمس الدین شناوری که از استادان پدرش بودند، به عهده گرفتند. وی پس از فراگرفتن مقدّمات در اوایل ۹۲۴ق که حدود ۱۴ سال داشت ، به جامع الازهر رفت و با وجود خردسالی با دانشمندان مصر همنشین شد و از شاگردان ابن حجر عسقلانی که بزرگ ترین آنان شیخ الاسلام زکریّا بود
دانش آموخت . نویسنده مقدمة الفتاوی ابن حجر نام چند تن از دیگر استادان او از جمله عبدالحق سنباطی (د ۹۳۱ق / ۱۵۲۵م ) و محمد بن سالم طبلاوی (د ۹۶۶ق / ۱۵۵۹م ) را آورده است . ابن حجر، خود در معجم مشایخ نام استادان خویش را ذکر کرده و نام بعضی از آنان نیز در النور السافر عیدروس آمده است . در اواخر ۹۲۹ق در حالی که هنوز ۲۰ سالش تمام نشده بود، از رملی و طبلاوی و دیگران اجازه افتاء و تدریس گرفت و در دانشهای گوناگون چون تفسیر،
حدیث ،
کلام ،
اصول و فروع فقه ، فرایض (تقسیم
ارث )،
حساب ،
ادبیات ،
منطق و
تصوف سرآمد گشت . در ۹۳۲ق / ۱۵۲۶م با مساعدت شناوی با
خواهرزاده او
ازدواج کرد. در ۹۳۳ ق به
حج رفت و سال بعد نیز در
مکه ماند. در آن سال به اندیشه تألیف در موضوع فقه افتاد و چون به مصر برگشت متن الروض ابن مقری (د ۸۳۷ق / ۱۴۳۴م ) را اختصار و شرح کرد. در ۹۴۰ق دوباره به حج رفت و در مکه مقیم شد و به تألیف ، افتاء و تدریس مشغول گشت و سرانجام همانجا درگذشت و در
معلاه در آرامگاه طبریین
دفن شد.
مرتبه والایی علمی
ابن حجر در روزگار خویش از مرتبه والایی برخوردار بود، چنانکه در سرزمین
حجاز ائمه وقت به او
اقتدا می کردند. او را ناشر علوم امام شافعی خوانده اند. مسائل فقهی را از بلاد دور همچون ملیبار (مالابار) و کالیکوت
هند از او می پرسیده اند و همایون پادشاه مغولی هند از او خواست تا کتابی در ردّ بدگویان
معاویه تألیف کند.
نظر به رد شیعه
...
