کلمه جو
صفحه اصلی

زیارت جامعه کبیره

دانشنامه عمومی

زیارت جامعه که از زبان امامعلی النقی، امام دهم شیعیان، و در پاسخ به خواستهٔ یکی از شیعیان صادر شده، اگرچه به شیوهٔ خطابی و گفتاری است؛ اما درحقیقت بیانگر جایگاه امامت در تشیع است. این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود ازشخصی به نام نخعی نقل کرده اند که گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز که هر وقت خواستم هریک از شما را زیارت کنم همان سخن را درمحضرش بگویم.»پاسخ امام هادی چنین بود:«هر زمانی که به آستان (امامی رسیدی) در آنجا بایست و شهادتین را درحال غسل و طهارت بر زبان جاری کن، وقتی نگاهت به قبر افتاد نخست سی مرتبه الله اکبر بگو و چند قدم راه برو، البته با کمال وقار و آرامش بسیار، گام های خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن، سپس نزدیک قبر شو و این بار چهل مرتبه تکبیر بگو تا یکصد مرتبه کامل شود آنگاه او را با جملات زیر زیارت کن…».
اولین ویژگی این زیارت آن است که امام هادی، شیعیان را با آداب سخن گفتن با امام آشنا می کند که نخست با سلام و درود بر آن امام شروع می شود و پس از برشمردن برخی مناقب و اوصاف او، با جمله «و رحمت الله و برکاته» به پایان می رسد.
در این زیارت، به رابطهٔ امامان با خداوند و به جایگاه خدا در نظر امامان شیعه پرداخته شده است.
عملکرد امامان در اجرای دین اسلام اشاره می شود.
بیان دیگر امام علی النقی این است که حق، همراه امامان است و هرگز از آنان جداشدنی نیست و هرکه از آنان دور شود گمراه خواهدشد.
امام علی النقی با اشاره به جایگاه امامان در اسلام و بین مسلمانان، تصریح می کند که آنان شاهراه و راه راست و گواهان در دین و آن امانتی هستند که حفظش بر مردم واجب است.
براساس مضمون این زیارت، شیعیان جهت دفاع از امامان ترغیب شده اند.
امام علی النقی دراین زیارت اشاره می کند به این که تمام اعمال به پیروی از امامان مقبول می افتد.
برخی از متفکرین این زیارت را مانیفست شیعه نامیده اند.
زیارت های جامعه گونه ای از آثار دعایی مذهب شیعه است که در تقابل با زیارت های خاصه قرار می گیرد. در این گونه از ادعیه، زیارت می تواند برای هر کدام از امامان مذهب شیعه به تنهایی یا همگی آن ها خوانده شود.محمدباقر مجلسی شمار ۱۴ زیارت نامه را با عنوان جامعه گردآوری کرده است.
دلایل بسیاری برای وصف این گونه زیارت ها به عنوان «جامعه» ذکر شده است. این معیارها عبارتند از جامعیت کاربردی، جامعیت زمانی و مکانی و جامعیت مضمونی. بر اساس جامعیت کاربردی، این زیارت به عنوان جامعه توصیف شده چرا که در مقام زیارت مقام هر امامی قابل استفاده است. بر اساس جامعیت زمانی-مکانی، این زیارت به عنوان جامعه توصیف شده است چرا که به زمان و مکان یا امام خاصی اختصاص ندارد. بر اساس جامعیت مضمونی، این دعا شامل تمامی صفات ائمه و توصیف مفصل فضائل ایشان است.سید بن طاووس معیار وصف این نوع زیارت به واژه «جامعه» را، نام بردن نام یکایک اهل بیت می داند.اصطلاح «زیارت اصطلاح زیارت جامعه رابرای اولین بار شیخ صدوق معروف به ابن بایویه برای اشاره به زیارت جامعه کبیره بکار برده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] زیارت جامعه کبیره، توسط علی بن محمد الهادی امام دهم شیعیان بنا به درخواست یکی از اصحاب حضرتش در وصف و شناخت از امام معصوم (علیه السلام) ایراد فرمودند.
مسئله امام شناسی یکی از آن معارف ناب است که هر کس توان رسیدن به آن را بدون راهنمای امام شناس ندارد و از آنجایی که شناخت امام یکی از مسلمات و ضروریات اسلام است، اگر مسلمانی، بدون شناخت امام از دنیا برود همانند مردان جاهلیت از دنیا رفته است. چنان که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیه؛ این روایت به تعبیرهای مختلفی در کتاب های شیعه و سنی آمده است. هر که از دنیا برود و امام زمان خویش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است». بر این اساس در قدم نخست باید امام را شناخت و سپس از او پیروی نمود. خداوند این مقام رفیع و بلند را به عده ای انگشت شمار که تعداد آن ها از دوازده نفر فراتر نمی رود، اختصاص داده و پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) ضمن ده ها روایت به نام مقدسشان اشاره کرده و برخی از معصومان (علیهم السّلام) همانند امام رضا (علیه السّلام) و امام هادی (علیه السّلام) به گوشه ای از اوصاف آن ها پرداخته اند.
سند محکم و قوی
در سند زیارت جامعه شبهه ای نیست. حضرت هادی (علیه السّلام) از فرصت ها بهره برداری نمود و گاه به صورت صریح و زمانی در پوشش دعا مسئله مهدویت را زنده نگهداشت.معارف ناب اسلامی چیزی نیست که بتوان آن ها را از دید یک انسان عادی تفسیر کرد و به کنه آن واقعیات رسید، بلکه باید به مفسران واقعی یعنی آنان که به اصل و ریشه این معارف الهی رسیده اند مراجعه کرد و از دریای بی کران آن سیراب شد.
آینه تمام نمای سیمای امام
زیارت جامعه که دارای مضامین بسیار عالی است و از زبان امام هادی (علیه السّلام) و در پاسخ به خواسته ی یکی از ارادتمندان اهل بیت (علیهم السّلام) صادر شده، اگرچه به شیوه خطابی و گفتاری است؛ اما در حقیقت بیانگر مقام والای امامت است که از طرف امام معصوم (علیه السّلام) بیان گردیده است. این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود از شخصی به نام نخعی نقل کرده اند که گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (علیه السّلام) عرض کردم: ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز که هر وقت خواستم هریک از شما را زیارت کنم همان سخن را در محضرش بگویم.امام هادی (علیه السّلام) در پاسخ وی فرمود: «هر زمانی که به آستان (امامی رسیدی) در آن جا بایست و شهادتین را درحال غسل و طهارت بر زبان جاری کن، وقتی نگاهت به قبر افتاد نخست سی مرتبه الله اکبر بگو و چند قدم راه برو، البته با کمال وقار و آرامش بسیار، گام های خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن، سپس نزدیک قبر شو و این بار چهل مرتبه تکبیر بگو تا یکصد مرتبه کامل شود آنگاه او را با جملات زیر زیارت کن...».
نکات قابل توجه در زیارت جامعه کبیره
...


کلمات دیگر: