من لایحضره الفقیه
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
کتاب مَن لایَحضُرُه اَلفَقیه، تألیف ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق، کتابی است به عربی شامل ۵۹۶۳ حدیث. این کتاب یکی از کتب اربعه و از معتبرترین کتب شیعه است و در شش جلد تألیف شده است. این اثر از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته است و پیوسته در مجموعه های بزرگ و کوچک روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کرده اند.نبو
معنی نام کتاب «(برای) کسی که فقیه نزد او حضور ندارد» است.
شیخ صدوق این کتاب را به درخواست یکی از سادات شهر بلخ به نام شریف الدین ابو عبدالله محمد بن حسین، معروف به نعمت، نگاشته است. او از شیخ صدوق درخواست کرده بود که مانند کتاب طبی من لا یحضره الطبیب، نوشته محمد بن زکریا رازی، او هم کتابی در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده کسانی قرار گیرد که به علما و فقها دسترسی ندارند.
مؤلف کتاب در مورد این کتاب می گوید:
معنی نام کتاب «(برای) کسی که فقیه نزد او حضور ندارد» است.
شیخ صدوق این کتاب را به درخواست یکی از سادات شهر بلخ به نام شریف الدین ابو عبدالله محمد بن حسین، معروف به نعمت، نگاشته است. او از شیخ صدوق درخواست کرده بود که مانند کتاب طبی من لا یحضره الطبیب، نوشته محمد بن زکریا رازی، او هم کتابی در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده کسانی قرار گیرد که به علما و فقها دسترسی ندارند.
مؤلف کتاب در مورد این کتاب می گوید:
wiki: من لایحضره الفقیه
دانشنامه آزاد فارسی
مَن لایَحْضُرُهُ الفَقیه
تألیف شیخ صدوق، کتابی به عربی، در حدیث شیعه و یکی از کتب اربعه. مؤلف کتاب را به درخواست شریف ابوعبدالله محمد بن الحسن، معروف به نعمةالله، تألیف کرده تا کسانی که به فقیه دسترسی ندارند با مراجعه به آن، مسائل حلال و حرام را بدانند. احادیث این کتاب از اصول و کتب پیشینیان، همچون حریز بن عبدالله سجستانی، ابوعبدالله برقی، علی بن مهزیار اهوازی و ابن ابی عمیر استخراج و فراهم آمده و در پایان کتاب طرق و اسناد مؤلف به آن کتاب ها به نام مشیخه بیان شده است. این کتاب ۶۶۶ باب و نزدیک به ۶هزار حدیث دارد و بارها در ایران و هند و عراق و بیروت منتشر شده و شرح ها و تعلیقه های بسیار بر آن نوشته شده است.
تألیف شیخ صدوق، کتابی به عربی، در حدیث شیعه و یکی از کتب اربعه. مؤلف کتاب را به درخواست شریف ابوعبدالله محمد بن الحسن، معروف به نعمةالله، تألیف کرده تا کسانی که به فقیه دسترسی ندارند با مراجعه به آن، مسائل حلال و حرام را بدانند. احادیث این کتاب از اصول و کتب پیشینیان، همچون حریز بن عبدالله سجستانی، ابوعبدالله برقی، علی بن مهزیار اهوازی و ابن ابی عمیر استخراج و فراهم آمده و در پایان کتاب طرق و اسناد مؤلف به آن کتاب ها به نام مشیخه بیان شده است. این کتاب ۶۶۶ باب و نزدیک به ۶هزار حدیث دارد و بارها در ایران و هند و عراق و بیروت منتشر شده و شرح ها و تعلیقه های بسیار بر آن نوشته شده است.
wikijoo: من_لایحضره_الفقیه
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] مجموع روایات اهل البیت - علیهم السلام - درباره مسائل فقهی و احکام شرعی در کتاب من لا یحضره الفقیه جمع شده است. مؤلف:شیخ صدوق ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (م ۳۸۱ ق).
محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به« شیخ صدوق »، در سال ۳۰۵ هجری قمری، در خاندان علم و تقوی، در شهر قم دیده به جهان گشود.( سالهای ۳۰۶ و ۳۰۷ نیز برای ولادت شیخ ذکر شده است)شیخ طوسی جریان ولادت وی را چنین نقل نموده: علی بن بابویه با دختر عموی خود ازدواج کرده بود; ولی از او فرزندی به دنیا نیامد. او در نامه ای از حضور شیخ ابو القاسم، حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت بقیة الله عجل الله تعالی فرجه بخواهد برای او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید. پس از گذشت مدتی از ناحیۀ آن حضرت این گونه جواب رسید:« تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهی شد; ولی به زودی کنیزی دیلمیه نصیب تو می شود که از او دارای دو پسر فقیه خواهی گشت.» شیخ صدوق از بزرگترین شخصیت های جهان اسلام و از برجسته ترین چهره های درخشان علم و فضیلت است. او که نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام می زیست، با جمع آوری روایات اهل بیت علیهم السلام و تالیف کتاب های نفیس و با ارزش، خدمات ارزنده و کم نظیری به اسلام و تشیع کرد. شیخ صدوق بیش از بیست سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در این مدت از محضر پدر و سایر علمای قم کسب علم و حکمت کرد. او در سن ۲۲ یا ۲۳ سالگی بود که پدر بزرگوارش دار فانی را وداع کرد. از آن پس وظیفۀ سنگین نشر احادیث آل محمد صلی الله علیهم اجمعین و هدایت امت به عهدۀ وی قرار گرفت و دوران جدیدی از زندگی او آغاز گردید.
معرفی کتاب
مجموع روایات اهل البیت - علیهم السلام - درباره مسائل فقهی و احکام شرعی در این کتاب جمع شده است. مؤلف، روایات فقهی ای را که از دیدگاه خود صحیح و معتبر می دانسته، جمع آوری نموده است. این کتاب یکی از ارزشمندترین منابع روایی شیعه به شمار می آید و یکی از چهار کتاب معتبر روایی شیعه است و هر مجتهد در اجتهاد و استنباط احکام شرعی باید به روایات آن توجه داشته باشد. این اثر از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته است و پیوسته در مجموعه های بزرگ و کوچک روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کرده اند.
انگیزه تالیف کتاب
شیخ صدوق این کتاب را به درخواست یکی از سادات بزرگوار شهر بلخ به نام شریف الدین ابو عبدالله محمد بن حسین، معروف به نعمت، نگاشته است. او از شیخ صدوق درخواست کرده بود که مانند کتابِ طبّی من لایحضره الطبیب، نوشته محمد بن زکریا رازی، او هم کتابی در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده کسانی قرار گیرد که به علما و فقها ی بزرگ دسترسی ندارند و با مراجعه به آن بتوانند از احکام شرعی و وظایف خود آگاه گردند. شیخ نیز دعوت او را اجابت کرده است. شیخ صدوق می فرماید: «من در این کتاب بنا ندارم تا هرچه روایت شده را نقل نمایم؛ بلکه فقط آن روایاتی را نقل می کنم که آنها را صحیح و معتبر می دانم و به آن فتوا می دهم و عقیده دارم».
ویژگی کتاب
...
محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به« شیخ صدوق »، در سال ۳۰۵ هجری قمری، در خاندان علم و تقوی، در شهر قم دیده به جهان گشود.( سالهای ۳۰۶ و ۳۰۷ نیز برای ولادت شیخ ذکر شده است)شیخ طوسی جریان ولادت وی را چنین نقل نموده: علی بن بابویه با دختر عموی خود ازدواج کرده بود; ولی از او فرزندی به دنیا نیامد. او در نامه ای از حضور شیخ ابو القاسم، حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت بقیة الله عجل الله تعالی فرجه بخواهد برای او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید. پس از گذشت مدتی از ناحیۀ آن حضرت این گونه جواب رسید:« تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهی شد; ولی به زودی کنیزی دیلمیه نصیب تو می شود که از او دارای دو پسر فقیه خواهی گشت.» شیخ صدوق از بزرگترین شخصیت های جهان اسلام و از برجسته ترین چهره های درخشان علم و فضیلت است. او که نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام می زیست، با جمع آوری روایات اهل بیت علیهم السلام و تالیف کتاب های نفیس و با ارزش، خدمات ارزنده و کم نظیری به اسلام و تشیع کرد. شیخ صدوق بیش از بیست سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در این مدت از محضر پدر و سایر علمای قم کسب علم و حکمت کرد. او در سن ۲۲ یا ۲۳ سالگی بود که پدر بزرگوارش دار فانی را وداع کرد. از آن پس وظیفۀ سنگین نشر احادیث آل محمد صلی الله علیهم اجمعین و هدایت امت به عهدۀ وی قرار گرفت و دوران جدیدی از زندگی او آغاز گردید.
معرفی کتاب
مجموع روایات اهل البیت - علیهم السلام - درباره مسائل فقهی و احکام شرعی در این کتاب جمع شده است. مؤلف، روایات فقهی ای را که از دیدگاه خود صحیح و معتبر می دانسته، جمع آوری نموده است. این کتاب یکی از ارزشمندترین منابع روایی شیعه به شمار می آید و یکی از چهار کتاب معتبر روایی شیعه است و هر مجتهد در اجتهاد و استنباط احکام شرعی باید به روایات آن توجه داشته باشد. این اثر از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته است و پیوسته در مجموعه های بزرگ و کوچک روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کرده اند.
انگیزه تالیف کتاب
شیخ صدوق این کتاب را به درخواست یکی از سادات بزرگوار شهر بلخ به نام شریف الدین ابو عبدالله محمد بن حسین، معروف به نعمت، نگاشته است. او از شیخ صدوق درخواست کرده بود که مانند کتابِ طبّی من لایحضره الطبیب، نوشته محمد بن زکریا رازی، او هم کتابی در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده کسانی قرار گیرد که به علما و فقها ی بزرگ دسترسی ندارند و با مراجعه به آن بتوانند از احکام شرعی و وظایف خود آگاه گردند. شیخ نیز دعوت او را اجابت کرده است. شیخ صدوق می فرماید: «من در این کتاب بنا ندارم تا هرچه روایت شده را نقل نمایم؛ بلکه فقط آن روایاتی را نقل می کنم که آنها را صحیح و معتبر می دانم و به آن فتوا می دهم و عقیده دارم».
ویژگی کتاب
...
wikifeqh: کتب اربعه حدیث شیعه است و موضوع احادیث آن احکام شرعی است
این کتاب که امروزه در 4 جلد به مشتاقان عرضه شده است. مجموعه ای از روایات اهل بیت علیهم السلام درباره مسائل فقهی و احکام شرعی و مسائل مورد نیاز عموم را در خود جمع کرده است.
شیخ صدوق در این کتاب، روایاتی را که از دیدگاه خود صحیح و معتبر بوده جمع آوری نموده است. او در این مورد می گوید: «من در این کتاب فقط روایاتی را نقل می کنم. که آن ها را صحیح و معتبر می دانم و به آن فتوا می دهم و عقیده دارم که میان من و خداوند حجت است».
این کتاب، عظیم ترین و ارزشمندترین اثر شیخ صدوق از میان بیش از 245 کتاب او می باشد و یکی از مهم ترین منابع روایی شیعه و از کتب اربعه محسوب می شود که در طول 9 قرن گذشته محل مراجعه فقها و دانشمندان و سایر مشتاقان معارف اهل بیت علیهم السلام بوده است؛ به طوری که هیچ مجتهد و محققی از رجوع به آن بی نیاز نیست.
«من لایحضره الفقیه»، در عین حال که برای خواص، مجموعه ای فقهی است، نکته های اخلاقی، تربیتی، عقیدتی، تاریخی و درس های زندگی فراوانی در بر دارد که همانند گوهرهایی ناب در این گنجینه معنوی جلوه نمایی می کند، که آشنایی با آن ها، برای عموم مردم؛ به ویژه مبلغان دینی مفید و راهگشاست.
علامه بحرالعلوم بعد از تجلیل فراوان از مقام بلند شیخ صدوق می فرماید: برخی از اصحاب بزرگوار ما احادیث کتاب «من لایحضره الفقیه» را بر سایر کتب اربعه مقدم می دارند و این به علت این است که:
شیخ طوسی در معرفی شیخ صدوق می گوید: «او دانشمندی جلیل القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در عرصه احادیث، نقادی عالی مقام به شمار می آمد. در میان بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات، مانند نداشت و در حدود سیصد کتاب نوشته است».
شیخ صدوق، در مورد انگیزه خود از تألیف این کتاب، می گوید: در مسافرتی که به سرزمین بلخ داشتم، با یکی از اولیاء خدا آشنا شدم. رفاقت با او احساس آرامش و شادمانی و فرح و نشاط خاصی را برای من فراهم می نمود. چرا که وی، فردی متعهد، دارای سکینه و وقار و دیندار، عفیف، متقی، و خاشع بود. او روزی به من گفت: «محمد بن زکریای رازی» برای کسانی که در موقع احتیاج به طبیب، طبیب در دسترس ندارند؛ کتابی در علم طب نگاشته است.
این کتاب که امروزه در 4 جلد به مشتاقان عرضه شده است. مجموعه ای از روایات اهل بیت علیهم السلام درباره مسائل فقهی و احکام شرعی و مسائل مورد نیاز عموم را در خود جمع کرده است.
شیخ صدوق در این کتاب، روایاتی را که از دیدگاه خود صحیح و معتبر بوده جمع آوری نموده است. او در این مورد می گوید: «من در این کتاب فقط روایاتی را نقل می کنم. که آن ها را صحیح و معتبر می دانم و به آن فتوا می دهم و عقیده دارم که میان من و خداوند حجت است».
این کتاب، عظیم ترین و ارزشمندترین اثر شیخ صدوق از میان بیش از 245 کتاب او می باشد و یکی از مهم ترین منابع روایی شیعه و از کتب اربعه محسوب می شود که در طول 9 قرن گذشته محل مراجعه فقها و دانشمندان و سایر مشتاقان معارف اهل بیت علیهم السلام بوده است؛ به طوری که هیچ مجتهد و محققی از رجوع به آن بی نیاز نیست.
«من لایحضره الفقیه»، در عین حال که برای خواص، مجموعه ای فقهی است، نکته های اخلاقی، تربیتی، عقیدتی، تاریخی و درس های زندگی فراوانی در بر دارد که همانند گوهرهایی ناب در این گنجینه معنوی جلوه نمایی می کند، که آشنایی با آن ها، برای عموم مردم؛ به ویژه مبلغان دینی مفید و راهگشاست.
علامه بحرالعلوم بعد از تجلیل فراوان از مقام بلند شیخ صدوق می فرماید: برخی از اصحاب بزرگوار ما احادیث کتاب «من لایحضره الفقیه» را بر سایر کتب اربعه مقدم می دارند و این به علت این است که:
شیخ طوسی در معرفی شیخ صدوق می گوید: «او دانشمندی جلیل القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در عرصه احادیث، نقادی عالی مقام به شمار می آمد. در میان بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات، مانند نداشت و در حدود سیصد کتاب نوشته است».
شیخ صدوق، در مورد انگیزه خود از تألیف این کتاب، می گوید: در مسافرتی که به سرزمین بلخ داشتم، با یکی از اولیاء خدا آشنا شدم. رفاقت با او احساس آرامش و شادمانی و فرح و نشاط خاصی را برای من فراهم می نمود. چرا که وی، فردی متعهد، دارای سکینه و وقار و دیندار، عفیف، متقی، و خاشع بود. او روزی به من گفت: «محمد بن زکریای رازی» برای کسانی که در موقع احتیاج به طبیب، طبیب در دسترس ندارند؛ کتابی در علم طب نگاشته است.
wikiahlb: نجف و به قلم شیخ علی آخوندی و بدون ذکر تاریخ نوشته شده - آمده است: «چون خدای متعال مرا موفق کرد تا کتاب استبصار را برای بار دوم به صورت زیبا و همراه با تعلیقات سودمند چاپ کنم و اقبال و رضایت مردم را دیدم، تشویق و شجاع شدم که بار دیگر کتاب من لایحضره الفقیه را چاپ کنم که دومین کتاب در بین کتب اربعه طایفه حقه شیعه است؛ زیرا بعد از کافی و متقدم بر تهذیب و استبصار است...» .
3. زندگی نامه مفصل و عالمانه شیخ صدوق به قلم سید حسن موسوی خرسان، در آغاز اثر حاضر ذکر شده است .
4. مصحح محترم، تصاویری از نسخه خطی کتاب مذکور آورده است .
5. همچنین نویسنده در جلد چهارم بعد از پایان مطالبش، مطلبی تحت عنوان «المشیخة» آورده و مصحح محترم نیز شرح مفصلی بر آن نوشته که به صورت جداگانه در پاورقی ها ذکر شده و در آن، از جمله به توضیح رجالی و زندگی نامه ای اسناد شیخ صدوق پرداخته و نگارش آن را در روز شنبه آغاز ربیع الاول 1379ق، به پایان برده است.
3. زندگی نامه مفصل و عالمانه شیخ صدوق به قلم سید حسن موسوی خرسان، در آغاز اثر حاضر ذکر شده است .
4. مصحح محترم، تصاویری از نسخه خطی کتاب مذکور آورده است .
5. همچنین نویسنده در جلد چهارم بعد از پایان مطالبش، مطلبی تحت عنوان «المشیخة» آورده و مصحح محترم نیز شرح مفصلی بر آن نوشته که به صورت جداگانه در پاورقی ها ذکر شده و در آن، از جمله به توضیح رجالی و زندگی نامه ای اسناد شیخ صدوق پرداخته و نگارش آن را در روز شنبه آغاز ربیع الاول 1379ق، به پایان برده است.
wikinoor: احادیث صحیح و موثق تألیف شده است تا پاسخگوی نیازهای شرعی کسانی باشد که به فقیه دسترسی ندارند.
کتاب من لایحضره الفقیه، بزرگ ترین و مهم ترین اثر شیخ صدوق به شمار می رود. سبک نگارش آن، سبک رایج در قرون اولیه اسلامی است که فقهای شیعه فقط به روایت و نقل سخنان ائمه(ع) اکتفا می کردند. در این کتاب حدود ۶۰۰۰ حدیث گردآوری شده و بر خلاف کتاب کافی، فقط مشتمل بر روایات فقهی است.
من لایحضر مورد توجه فقهای شیعه بوده و ایشان شرح های متعددی بر این کتاب نوشته اند. مشهورترین شرح آن،کتاب روضة المتقین نوشته مجلسی اول است.
کتاب من لایحضره الفقیه، بزرگ ترین و مهم ترین اثر شیخ صدوق به شمار می رود. سبک نگارش آن، سبک رایج در قرون اولیه اسلامی است که فقهای شیعه فقط به روایت و نقل سخنان ائمه(ع) اکتفا می کردند. در این کتاب حدود ۶۰۰۰ حدیث گردآوری شده و بر خلاف کتاب کافی، فقط مشتمل بر روایات فقهی است.
من لایحضر مورد توجه فقهای شیعه بوده و ایشان شرح های متعددی بر این کتاب نوشته اند. مشهورترین شرح آن،کتاب روضة المتقین نوشته مجلسی اول است.
wikishia: علی اکبر غفاری صورت گرفته است.
علامه سید بحرالعلوم در توصیف این کتاب گفته است: این کتاب یکی از کتاب هایی است که در شهرت و اعتبار به روشنایی روز می ماند
کتاب با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز گردیده است.
نویسنده، کتاب را در چهار جلد تألیف نموده و محدث بحرانی احادیث آن را شماره کرده و مجموع آن ها را، 5963 حدیث دانسته است که از این تعداد، 3913 حدیث مسند و 2050 حدیث، مرسل می باشد
علامه سید بحرالعلوم در توصیف این کتاب گفته است: این کتاب یکی از کتاب هایی است که در شهرت و اعتبار به روشنایی روز می ماند
کتاب با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز گردیده است.
نویسنده، کتاب را در چهار جلد تألیف نموده و محدث بحرانی احادیث آن را شماره کرده و مجموع آن ها را، 5963 حدیث دانسته است که از این تعداد، 3913 حدیث مسند و 2050 حدیث، مرسل می باشد
wikinoor: تهران با عنوان چاپ اول پائیز ۱۳۶۷ در ۶ مجلد چاپ و به بازار عرضه گردیده شده است.
منابع مقاله
...
منابع مقاله
...
wikifeqh: شهید ثانی ( درگذشت ۱۰۱۱ هجری).۲- ترتیب مشیخه من لا یحضره با شرح و بیان نوشته سید حاج میرزا محمد حسین معروف به شیخ آقا قاضی تبریزی ( درگذشت ۱۲۹۴ هجری).۳- شرح مشیخه من لا یحضره الفقیه نوشته محمد تقی مجلسی پدر علامه مجلسی .۴- شرح مشیخة الفقیه نوشته علامه سید حسن بن سید عبد الهادی بن سید موسی موسوی آل خراسان نجفی( متولد ۱۳۲۶ هجری).۵- خیر الرجال نوشته شیخ بهاء الدین محمد بن شیخ ملا علی شریف لاهیجی از علمای قرن یازدهم هجری.
شرح های کتاب
...
شرح های کتاب
...
wikifeqh: من_لا_یحضره_الفقیه_(کتاب)
کلمات دیگر: