ارشاد الزراعه

ارشاد الزراعه کتابی است به زبان فارسی دربارهٔ کشاورزی و باغبانی تألیف قاسم بن یوسف ابونصری هروی که در سال ۹۲۱ قمری در هرات نوشته شده است. نویسنده ی کتاب از نوادگان شیخ ابونصر طبسی مشهور به پیر حاجات می باشد.
روضه اول در بیان دانستن اراضی که حضرت اللّه تعالی هر قطعه زمینی را خاصیتی داده است که به چه کیفیت غله یا انگور یا سردرختی می دهد و نیز در معرفت نیک و بد زمین و …
روضه دوم در اختیار ساعت سعد و دانستتن احوال هفته مناسب با کشتن نهال و افشاندن بذر است و نیز دفع ملخ و کرم، و محافظت بذر و انبارکردن به موقع آن و در خوشه نگهداشتن به ضرورت، زراعت، محافظت گندم و جو و آرد، دفع گیاهان مضر و آفات، احکام طلوع شعرای یمانی و …
روضه سوم در بیان زراعت نمودن غله و اجناس آن؛ گندم، جو، باقلا، عدس، ارزن، برنج، ماش، نخود و لوبیا
روضه چهارم در بیان جویه کندن و مرز برای تاک ها، تاک نشانیدن و به انگور آوردن، تاک بریدن و اسامی انگور
روضه پنجم در بیان خضرویات؛ سبزی ها و صیفی ها؛ خربزه و هندوانه، خیار، بادرنگ (بارهنگ)، کاهو و ریواج، سیر و پیاز، اسفناج، کلم، بادنجان، نیل و وسمه و حنا، یونجه کاشتن و نفع و ضرر هر یک
روضه ششم در بیان بذر نمودن اشجار و گل و ریاحین و آنچه قلمه و پیاز و نهال از گل و ریاحین و غیر آن، و نوع کاشتن و قاعده ترتیب آن
روضه هفتم – در بیان پیوند تاک و اجار و محافظت بیوت نحل و تخمین حاصل برخی از خضرویات، گلاب و گل قند ساختن و محافظت گل پیش رس بادرنگ و سامان نودن گلاب، عرق بیدمشک و شیره ترنجبین و شیره کشمش و شکر و دوشاب کارشک و آفتابی و مربیات از بهی و غوره و شاه توت ولیجار و حلوا از ماقوت و مغزی و غیره، سرکه انداختن . سرگخ آلات ساختن و آب غوره گرفتن، ترشی و پیله ابریشم ساختن، فله و پنیر ساختن و فیلچه حاصل نمودن
روضه هشتم – در بیان اشجار و گل و ریاحین به روش باغبانی در چهارباغ برابر یکدیگر ترتیب دادن و طرح چهار باغ و عمارت
ارشاد الزراعه در سال ۱۳۴۶ به اهتمام و تصحیح محمد مشیری در انتشارات امیرکبیر چاپ شده است. مصحح در پایان کتاب، فهرستی از لغت ها و اصطلاحات متن را به دست داده است.
موضوع این کتاب، کشاورزی و باغبانی در هرات و نواحی آن است و یک مقدمه و هشت روضه (= فصل) دارد. مؤلف در مقدمهٔ کتاب، که پیش درآمدی مناسب برای ورود به روضه هاست، سعی کرده تبحر خود را در رعایت انواع تکلف های زبانی و ادبی نشان دهد، اما نثر روضه ها تا حد زیادی صورت نوشتاریِ گفتارهای کشاورزان و باغداران هرات است و در آن تعداد قابل توجهی واژه و اصطلاح دیده می شود که در فرهنگ های فارسی ثبت نشده اند.
کتاب شامل پیش گفتار؛ مقدمه مؤلف؛ تاریخ کتابت ارشادالزراعه بطریق رباعی؛ هشت روضه و فهرست ‎های کتاب می باشد.

اِرشادُ الزراعه
نوشتۀ ابونصر فاضل هروی، کتابی به فارسی، در شیوه های کشاورزی. این اثر در ۹۱۲ق، در یک مقدمه و هشت باب/روضه نوشته شده است. مقدمه در ضرورت کشاورزی و روضه ها در شناخت زمین کشاورزی، غلّات، تاک، پیوند، سبزی ها، گل ها و درختان، میوه ها و خوراک هایی که از آن ها می پزند، پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم و مانند آن هاست. مؤلف در یادکردِ گیاهان، گاه به مناسبت، شعری از خود آورده است. ارشادالزراعه به چاپ رسیده است (۱۳۲۴ق و ۱۳۴۶ش).

[ویکی فقه] ارشاد الزراعة (کتاب). «ارشاد الزراعة» تالیف قاسم بن یوسف ابونصری هروی ، در موضوع اصول و روش زراعت و کشاورزی و شناخت گیاهان و درختان از جمله نگاشته های کهن فارسی عهد صفوی است. تاریخ تالیف این اثر چنان که در آغاز آن آمده سال ۹۲۱ ق است.
مؤلف سبب تالیف کتاب را بر حسب امر و اشاره خواجه عبدالله انصاری ، در عالم خواب ، ذکر می کند که به وی دستور می دهد کاری را شروع کند تا سبب خشنودی باری تعالی باشد. وی برای رفع سرگردانی از کلام خداوند ( قرآن کریم ) تفال می کند و چون آیات مناسبی مشتمل بر محسنات زراعت می آید، لذا شروع در امر زراعت را واجب می داند و از مردم صاحب تجربه قواعد آن را پرسیده و پس از مراجعه به اهل تحقیق و صاحبان صلاحیت کتاب را به نگارش در آورده است.