[ویکی فقه] اَبوالْمُفَضَّلِ شِیبانی، محمد بن عبدالله بن محمد عبیدالله بن بهلول بن همّام بن مطّلب (۲۹۷-۳۸۷ق/۹۱۰-۹۹۷م)، محدث شیعی عراق بود.
در منابع، نسبت متصل او تا ذُهل بن شیبان ثبت گردیده است. وی در اصل از مردمان کوفه بود و کمتر از ۷سال داشت که به بغداد آمد.
سفرهای علمی
چنانکه خود گفته است، نخستین استماع صحیح را در ۳۰۶ق انجام داده و دست کم تا ۳۱۰ق در بغداد به شنیدن حدیث اشتغال داشته است. در فاصله سال های ۳۱۳-۳۲۲ق از یک رشته سفرهای علمی او آگاهی داریم که تنها تاریخ برخی از آن ها در دست است؛ از آن جمله، استماع در کوفه، در ۳۱۳ق، استماع در مکه ، در ۳۱۸ق، استماع در اسوان ، در همان سال، استماع در دبیل ، در ۳۲۲ق و سرانجام حضور مجدد او در بغداد، در ۳۲۴ق بود. نجاشی یادآور شده است که ابوالمفضل، عمری را در راه سفر برای جستن حدیث سپری کرد.وی در اسانید روایی خود گزارش های پرشماری درباره شنیدن حدیث از عالمان شهرهای مختلف عراق ، جزیره، شام ، عواصم ، حجاز ، یمن و مصر و محدثان نواحی گوناگون ایران و قفقاز به دست داده است که از آن میان می توان از حدیث آموزی او در شهرهای اصفهان ، شیراز و سیرجان در مسیر جنوبی ایران ، شهرهای همدان ، قزوین ، سهرورد زنجان و مراغه در مسیر غرب و شمال غربی ایران، آمل و گرگان در مسیر ساحل جنوبی دریای خزر و برده، باب الابواب و دبیل در منطقه قفقاز یاد کرد.
مشایخ
در زمره مشایخ روایی ابوالمفضل می توان از عالمان بزرگ شیعه ، مانند حمید بن زیاد نینوایی ، ابن عقده همدانی ، محمد بن یعقوب کلینی ، ابن همام اسکافی ، محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری و محمد بن بحر رهنی ، و محدثان نامدار اهل سنت چون: محمد بن جریر طبری ، محمد ابن عباس یزیدی ، محمد بن محمد باغندی ، عبدالله بن محمد بغوی و ابوبکر بن ابی داوود نام برد تنها در سند روایات منقول در امالی طوسی ، نام نزدیک به ۱۳۰ تن از شیوخ ابوالمفضل ضبط گردیده است و همین فزونی شمار مشایخ، شاگردش ابوالفرج محمد بن علی قُنّائی را بر آن داشت تا به تألیف کتابی با عنوان معجم رجال ابی المفضل دست یازد، کتابی که بارها معاصر وی نجاشی در رجال خود از آن بهره گرفته است.
از دیدگاه شاگردان
...
در منابع، نسبت متصل او تا ذُهل بن شیبان ثبت گردیده است. وی در اصل از مردمان کوفه بود و کمتر از ۷سال داشت که به بغداد آمد.
سفرهای علمی
چنانکه خود گفته است، نخستین استماع صحیح را در ۳۰۶ق انجام داده و دست کم تا ۳۱۰ق در بغداد به شنیدن حدیث اشتغال داشته است. در فاصله سال های ۳۱۳-۳۲۲ق از یک رشته سفرهای علمی او آگاهی داریم که تنها تاریخ برخی از آن ها در دست است؛ از آن جمله، استماع در کوفه، در ۳۱۳ق، استماع در مکه ، در ۳۱۸ق، استماع در اسوان ، در همان سال، استماع در دبیل ، در ۳۲۲ق و سرانجام حضور مجدد او در بغداد، در ۳۲۴ق بود. نجاشی یادآور شده است که ابوالمفضل، عمری را در راه سفر برای جستن حدیث سپری کرد.وی در اسانید روایی خود گزارش های پرشماری درباره شنیدن حدیث از عالمان شهرهای مختلف عراق ، جزیره، شام ، عواصم ، حجاز ، یمن و مصر و محدثان نواحی گوناگون ایران و قفقاز به دست داده است که از آن میان می توان از حدیث آموزی او در شهرهای اصفهان ، شیراز و سیرجان در مسیر جنوبی ایران ، شهرهای همدان ، قزوین ، سهرورد زنجان و مراغه در مسیر غرب و شمال غربی ایران، آمل و گرگان در مسیر ساحل جنوبی دریای خزر و برده، باب الابواب و دبیل در منطقه قفقاز یاد کرد.
مشایخ
در زمره مشایخ روایی ابوالمفضل می توان از عالمان بزرگ شیعه ، مانند حمید بن زیاد نینوایی ، ابن عقده همدانی ، محمد بن یعقوب کلینی ، ابن همام اسکافی ، محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری و محمد بن بحر رهنی ، و محدثان نامدار اهل سنت چون: محمد بن جریر طبری ، محمد ابن عباس یزیدی ، محمد بن محمد باغندی ، عبدالله بن محمد بغوی و ابوبکر بن ابی داوود نام برد تنها در سند روایات منقول در امالی طوسی ، نام نزدیک به ۱۳۰ تن از شیوخ ابوالمفضل ضبط گردیده است و همین فزونی شمار مشایخ، شاگردش ابوالفرج محمد بن علی قُنّائی را بر آن داشت تا به تألیف کتابی با عنوان معجم رجال ابی المفضل دست یازد، کتابی که بارها معاصر وی نجاشی در رجال خود از آن بهره گرفته است.
از دیدگاه شاگردان
...
wikifeqh: محمد بن یعقوب کلینی و ابن همام اسکافی درس آموخت. جویندگان حدیث، اعم از شیعه و اهل سنت در حلقه درس او حضور می یافتند. درباره امامی یا زیدی بودن او تردید وجود دارد.
وی راوی یکی از دو نقل زیارت آل یس است که در صورت قابل اعتماد دانستن وی، سند این زیارت نامه حَسَن خواهد بود.
محمد بن عبدالله بن محمد عبیدالله بن بهلول بن همّام بن مطّلب مشهور به ابوالمفضل شیبانی، در اصل از مردمان کوفه بود و کمتر از هفت سال داشت که به بغداد رفت. چنانکه خود او گفته، نخستین استماع صحیح حدیث را در ۳۰۶ق انجام داده و دست کم تا ۳۱۰ق در بغداد به دریافت حدیث اشتغال داشته است.
وی راوی یکی از دو نقل زیارت آل یس است که در صورت قابل اعتماد دانستن وی، سند این زیارت نامه حَسَن خواهد بود.
محمد بن عبدالله بن محمد عبیدالله بن بهلول بن همّام بن مطّلب مشهور به ابوالمفضل شیبانی، در اصل از مردمان کوفه بود و کمتر از هفت سال داشت که به بغداد رفت. چنانکه خود او گفته، نخستین استماع صحیح حدیث را در ۳۰۶ق انجام داده و دست کم تا ۳۱۰ق در بغداد به دریافت حدیث اشتغال داشته است.
wikishia: ابوالمفضل_شیبانی