ام الکتاب

( اسم ) ۱- عقل اول ( تعریفات جرجانی ). ۲ - لوح محفوتظ : یمحوالله مایشائ و یثبت و عنده ام الکتاب . ( سوره ۱۳ رعد آیه ۳۹ ) . ( محو می گرداند خدا آنچه را بخواهد و ثابت میدارد و نزد اوست اصل کتاب

( ~. کِ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - قرآن . ۲ - سورة فاتحه .

ام الکتاب. [ اُم ْ مُل ْ ک ِ ] ( ع اِمرکب ) فاتحه کتاب ( قرآن )، زیرا در هر نماز بدان ابتدا می شود. ( از لسان العرب ). سوره فاتحه از قرآن. ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). ام القرآن. || اصل کتاب ( قرآن ). ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || لوح محفوظ. ( لسان العرب ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || قرآن مجید. ( از لسان العرب ) ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). || معظم قرآن و محکمات آن : هوالذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات. ( قرآن 7/3 )؛ او آن است که فرو فرستاده بر تو این نامه ، از اوست آیتهای استوار داشته و تمام کرده ، معظم قرآن و مایه دین داران و علم جویان آن است. ( کشف الاسرار، ج 2 ص 15 ). و گفته اند هن ام الکتاب یعنی ام کل کتاب انزل اﷲ علی کل نبی فیهن کل ما احل و کل ما حرم ؛ یعنی آن آیات محکمات که در این قرآن بتو فروفرستادیم اصل همه کتاب خدای اند که پیغمبران را داد یعنی که همه را بیان حلال و حرام و فروش و حدود کردیم وروشن کردیم. ( از کشف الاسرار ج 2 ص 17 ). و نیز قول خداوند: یمحوا اﷲ مایشاءُ و یثبت و عنده ام الکتاب. ( قرآن 39/13 ). یعنی می سترد اﷲ تعالی آنچه خواهد و بر جای می دارد و می نهد آنچه می خواهد و مهر همه نسختها آن است که بنزدیک اوست. ( کشف الاسرار ج 5 ص 210 ) :
حرف ظرف آمد درو معنی جواب
بحر معنی عنده ام الکتاب.|| در تداول علوم عقلی ، عقل اول. ( از تعریفات جرجانی ).

۱. ام القرآن، سورۀ فاتحه.
۲. قرآن: فیض ام الکتاب پروردش / لقب امّی خدای ازآن کردش (جامی۱: ۶۸ ).
۳. لوح محفوظ.
۴. (تصوف ) عقل اول که در نظر بعضی مرتبۀ وحدت است و به قول بعضی دیگر عبارت از نور محمدی است.