کلمه جو
صفحه اصلی

انتقام از فرعونیان

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] انتقام از فرعونیان (قرآن). خداوند به دلیل پیمان شکنی و تکذیب آیات الهی و اطاعت از فرعون و فسق و فجور فرعونیان از ایشان انتقام گرفت و آنها را در رود نیل غرق کرد.
خداوند از فرعونیان با غرق کردن آنان به سبب پیمان شکنی و تکذیب آیات الهی انتقام گرفت:«فلما کشفنا عنهم الرجز الی اجل هم بــلغوه اذا هم ینکثون• فانتقمنا منهم فاغرقنـهم فی الیم بانهم کذبوا بـایـتنا...» اما هنگامی که بلا را پس از مدت معینی که به آن می رسیدند از آنها برمی داشتیم پیمان خویش را می شکستند! سرانجام ما از آنها انتقام گرفتیم و آنها را در دریا غرق کردیم زیرا آیات ما را تکذیب کردند و از آن غافل بودند. کلمه نکث به معنای عهد شکستن است ، و جمله «الی اجل هم بالغوه» متعلق است به جمله «کشفنا» ، و از این دو جمله بر می آید عهدهایی که بین موسی و قوم فرعون می گذشته موجل به مدت معینی بوده ، مثلا اگر موسی علیه السلام می گفته که خداوند این عذاب را از شما بر می دارد به شرطی که ایمان بیاورید و بنی اسرائیل را با من روانه کنید در آخر اضافه می کرده که اگر تا فلان مدت به این عهد وفا نکردید عذاب مرتفع نخواهد شد.و همچنین اگر بنی اسرائیل با وی عهد می بسته اند آنان نیز عهد خود را محدود به مدت معین می کردند، لذا آیه شریفه می فرماید: پس از آنکه عذاب برداشته می شد و آن اجل معین سر می رسید عهد خود را که با موسی بسته بودند، می شکستند .
انتقام به دلیل اطاعت از فرعون
انتقام خدا از فرعونیان، به سبب اطاعت از فرعون و به خشم درآوردن خداوند بود:«ونادی فرعون فی قومه قال ...• فاستخف قومه فاطاعوه ...• فلما ءاسفونا انتقمنا منهم فاغرقنـهم اجمعین» فرعون در میان قوم خود ندا داد و گفت: ای قوم من!... • او قوم خود را تحمیق کرد و از وی اطاعت کردند...• اما هنگامی که ما را به خشم آوردند از آنها انتقام گرفتیم و همه را غرق کردیم.
سفسطه فرعون
منطق موسی از یکسو، و معجزات گوناگونش از سوئی دیگر، و بلاهائی که بر سر مردم مصر فرود آمد و به برکت دعای موسی علیه السلام برطرف شد از سوی سوم تأثیر عمیقی در محیط گذاشت، و افکار توده های مردم را نسبت به فرعون متزلزل ساخت و تمام نظام مذهبی و اجتماعی آنها را زیر سؤ ال برد.اینجا بود که فرعون با سفسطه بازی و مغلطه کاری می خواست جلو نفوذ موسی علیه السلام را در افکار مردم مصر بگیرد، دست به دامن ارزشهای پستی می زند که بر آن محیط حاکم بود، و خود را با این ارزشها با موسی مقایسه می کند تا برتری خویش را به ثبوت رساند، چنانکه قرآن در آیات مورد بحث می گوید: فرعون در میان قوم خود ندا داد که ای قوم من! آیا حکومت سرزمین پهناور مصر از آن من نیست؟ و این نهرهای عظیم تحت فرمان من قرار ندارد؟ و از قصر و مزارع و باغهای من نمی گذرد؟ آیا نمی بینید؟ ولی موسی چه دارد؟ هیچ، یک عصا و یک لباس پشمینه! آیا شخصیت از آن او است یا از آن من؟ آیا او سخن حق می گوید یا من می گویم؟ چشمهای خود را باز کنید و درست مطلب را بنگرید.و به این ترتیب فرعون ارزشهای قلابی را به چشم مردم مصر کشید، و همانند بت پرستان عصر جاهلیت در برابر پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم مال و مقام را ارزشهای واقعی انسانی گرفت. در این جمله (ونادی فرعون فی قومه قال...) با آوردن کلمه «قال» جمله بعد را از ما قبل جدا کرد، چون جمله بعد به منزله جواب از سؤالی تقدیری است . بعد از آنکه فرمود فرعون در میان قوم خود ندا کرد کأنه کسی پرسیده : چه گفت ؟ فرمود: «قال یا قوم ...».و معنای اینکه فرمود «و هذه الانهار تجری من تحتی» این است که این نهرها از تحت قصرم و یا از زیر و دامنه بستانم که قصرم در آن است جاری است که به احتمال دوم قصرش در آن باغ و در نقطه مرتفعی قرار داشته ، و بنایی بلند بوده است . و جمله مذکور حال از ما قبل است ، و نیز عطف است بر «ملک مصر» و جمله «تجری من تحتی»حال است از «انهار» و منظور از «انهار» شعبه های رود نیل است .و جمله «افلا تبصرون» در معنای تکرار کردن استفهام سابق است که فرعون می پرسید «الیس لی ملک مصر...» . تعبیر به نادی (ندا داد) نشان می دهد که فرعون مجلس عظیمی از سرشناسان مملکت تشکیل داد و با صدائی رسا و بلند همه را مخاطب ساخته و این جمله ها را بازگو نمود، یا اینکه دستور داد که ندای او را به عنوان یک بخشنامه در سرتاسر کشور منعکس کنند. چرا فرعون مخصوصا روی شاخه های نیل تکیه می کند برای اینکه تمام آبادی مصر و ثروت و قدرت و تمدن آنها از نیل سرچشمه می گرفت، لذا فرعون به آن می نازد و بر موسی فخر می فروشد!
استخفاف عقول
...


کلمات دیگر: