عین الدوله

فرهنگ فارسی

سلطان عبدالمجید میرزا عین الدوله بن سلطان عبدالمجید میرزا ابن فتحعلی شاه قاجار . از رجال دوره مظفرالدین شاه ( و. ۱۲۶۱ ه.ق . - ف. ۷ جمادی الاولی سال ۱۳۴۵ ه.ق . ) وی در جوانی در دارالفنون تهران تحصیل میکد ولی چون در دروس خود کوشا نبود و از استادان اطاعت نمیکرد تقاضا شد که او را از مدرسه خارج کنند. سرانجام با موافقت ناصر الدین شاه که شوهر خواهر او بود از مدرسه اخراج گردید و او را نزد مظفرالدین میرزا به تبریز فرستادند عین الدوله بر حسب مقتضیات زمان در خارج از مردسه بتحصیل پرداخت و بخصوص در فن کتابت و انشائ مرتبتی بسزا تحصیل کرد چنانکه خط او را بامضای عبدالمجید با خط خوش نویس معروف عبدالمجید درویش اشتباه میکردند . عینالدوله پس از چندی اقامت در دربار ولیعهد مرجع کارهایی از قبیل امیر آخوریحکومت شهرهای : انزاب هشترود ارونق میاندواب و امثال آن و بالاخره پیشکاری ولیعهد واقع گردید و لیاقت او بسمع ناصرالدین شاه نیز رسید و او را بلقب عین الدوله مفتخر نمود . مظفرالدین میرزا نیز دختر خود انیس الدوله را بعقد او در آورد و ترقیات وی از این تاریخ شروع گردید مظفرالدین شاه در سال ۱۳۲۱ ه.ق . علی اصغر خان اتابک اعظم را عزل کرد و مجمعی مرکب از پنج تن وزیر برای اداره امور کشور تشکیل داد و طولی نکشید که داماد خود عین الدوله را مقام وزارت داخله منصوب کرد و زمام همه امور را بدست او داد. عین الدوله یک سال بعد بلقب صدر اعظم ملقب گردید و زمام امور کشور را بدست گرفت . نهضت مشروطه طلبان ایران در این زمان پیشرفت میکرد و خودسری و استبداد عین الدوله هم موجب تحریک ملیون گردید. جنبش مشروطه طلبان در بدو امر بصورت اعتراض بروش عین الدوله آغاز شد و مردم او را مستول قرضهای خارجی میدانستند. با حرکت مشروطه طلبان از تهران بحضرت عبدالعظیم شاه در محظور افتاد و عاقبت تسلیم مردم شد و نامه ای بدانان نوشت و قول داد که عینالدوله را از کار برکنار کند و عدالتخانه ای تاسیس نماید . سران انقلاب بتهران بازگشتند . در بهار سال ۱۳۲۳ ه.ق . از طرف مردم عریضه ای بشاه تقدیم شد و تقاضا گردید که شاه وعده خود را وفا نماید عین الدوله که با سکته ناقص شاه کلیه اختیارات را در دست داشت بر آزادی خواهان سخت گرفت . سید جمال الدین واعظ را بقم تبعید کرد سید محمد از مخالفان عین الدولهتوقیف گردید ولی مردم از پا ننشستند و عاقبت بقم مهاجرت کردند و کسبه و تجار دکانهای خود را بستند و بسفارتخانه انگلیس پناهنده شدند . در حدود ۱۲٠٠٠ تن در باغ سفارت چادر زدند و عزل عین الدوله و اعلام قانون اساسی و بازگشت مهاجرین از قم را خواستار شدند . عاقبت شاه تسلیم شد و عین الدوله را بر کنار کرد و میرزا نصرالله خان مشیرالدوله بجای او منصوب گردید. عین الدوله پس از پنجاه سال زندگی سیاسی در سن هشتاد و چهار سالگی در ۷ جمادی الاولی ( ۱۳۴۵ ه.ق . ) در تهران وفات یافت و در جوار حضرت عبدالعظیم جنب مقبره نیاکان خود مدفون گردید.
( ۱۳۴۵ - ۱۲۶۱ قمری ) سلطان عبدالمجید میرزا بن سلطان عبدالمجید میرزا بن فتحعلی شاه قاجرا از رجال دوره مظفر الدین شاه وی در جوانی در دارالفنون تهران تحصیل میکرد

لغت نامه دهخدا

عین الدوله. [ ع َ نُدْ دَ ل َ ] ( اِخ ) سلطان عبدالمجید میرزابن سلطان عبدالمجید میرزابن فتحعلی شاه قاجار( 1261 - 1345 هَ. ق. ). از رجال دوره مظفرالدین شاه. وی در جوانی در دارالفنون تهران تحصیل میکرد، ولی بواسطه عدم کوشش در دروس از مدرسه اخراج شد و او رابه تبریز نزد مظفرالدین شاه فرستادند. وی سپس در خارج از مدرسه به تحصیل خود ادامه داد و بخصوص در فن کتابت و انشاء مرتبتی بسزا تحصیل کرد. عین الدوله در دربار ولیعهد مرجع کارهایی شد و چون لیاقت او به سمع ناصرالدین شاه رسید او را به لقب عین الدوله مفتخر ساخت. مظفرالدین میرزا نیز دختر خود انیس الدوله را به عقداو درآورد. مظفرالدین شاه در سال 1321 هَ. ق. علی اصغرخان اتابک اعظم را عزل کرد و مجمعی مرکب از پنج تن وزیر برای اداره امور مملکت تشکیل داد و چندی بعد داماد خود عین الدوله را به مقام وزارت داخله منصوب کرد و زمام همه امور را به دست او داد. یک سال بعد عین الدوله با لقب صدراعظم زمام امور کشور را به دست گرفت. نهضت مشروطه طلبان ایران در این زمان پیشرفت میکرد و خودسری و استبداد عین الدوله هم موجب تحریک ملّیون گردید. جنبش مشروطه طلبان در بدو امر بصورت اعتراض به روش عین الدوله آغاز شد و مردم او را مسؤول قرضهای خارجی میدانستند. با حرکت مشروطه طلبان از تهران به حضرت عبدالعظیم ، شاه به مردم قول داد که عین الدوله را از کار برکنار کند. عین الدوله که با سکته ناقص شاه کلیه اختیارات را در دست داشت بر آزادی خواهان سخت گرفت و بسیاری از آنان را توقیف و تبعید کرد. مردم از پا ننشستند و به قم مهاجرت کردند و کسبه و تجاربه سفارتخانه انگلیس پناهنده شدند و عزل عین الدوله و اعلام قانون اساسی و بازگشت مهاجران را از قم خواستار شدند. عاقبت شاه تسلیم مردم شد و عین الدوله را برکنار کرد و میرزا نصراﷲخان مشیرالدوله را بجای او منصوب کرد. عین الدوله پس از پنجاه سال زندگی سیاسی درسن هشتادوچهارسالگی در هفتم جمادی الاولای 1345 هَ. ق. در تهران درگذشت و در جوار حضرت عبدالعظیم جنب مقبره نیاکان خود مدفون گشت. ( از فرهنگ فارسی معین ).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] عین الدوله، فردی مستعد حاکم تهران و مقام صدارت را عهدار و فردی مستبد بود.
از یکصد و بیست و چهار پسر "فتحعلی شاه قاجار" یکی "سلطان احمد میرزا عضدالدوله" بود که سه پسر و یک دختر داشت، "عبدالمجید میرزا" در سال ۱۲۶۱ هجری قمری، در تهران متولد شد، در سن هفت سالگی بود که امیرکبیر از دنیا رفت، او را برای تحصیل به مدرسه دارالفنون فرستادند ولی او در مدرسه هرگز شاگرد خوبی نبود و باعث شد که او را از مدرسه اخراج نمایند و به دستور "ناصرالدین شاه" او را به تبریز نزد ولیعهد "مظفرالدین میرزا" فرستادند، او در آنجا به کمک استعداد زیادی که داشت توانست فن کتابت را فراگیرد و از همین راه توانست خود و استعدادهایش را بروز دهد و مورد توجه مظفرالدین میرزا قرار گیرد و جزو کارگزاران دولت درآید و حاکم چند شهر نیز شد و توانست داماد ولیعهد مظفرالدین میرزا شود.
حکومت تهران و مقام صدارت
زمانی که "ناصرالدین شاه" از دنیا رفت و "مظفرالدین میرزا" جای او را گرفت و از تبریز به تهران آمد "عین الدوله" هم پله های ترقی را طی کرد و بعد از مدتی حاکم تهران شد و توانست در مدت کوتاهی اوضاع پایتخت را سامان دهد، او پس از سالیان درازی که با ولیعهد در تبریز و تهران بود، توانست بعد از کناره گیری امین السلطان از مقام صدارت، جای او را بگیرد و صدر اعظم مظفرالدین شاه شود.او که در سال ۱۳۲۱ هجری به این مقام رسید پس از رسیدن به مقام صدارت خرابی ها و کجی های بسیاری در امور کشور در مقابل خود دید و تصمیم به اصلاح آنها گرفت، اما عین الدوله در رسیدن به صدارت ابتدا با آزادیخواهان و علما و کسانی که در عزل امین السلطان کوشیده بودند از در دوستی و ملاطفت درآمد اما کمی بعد چون مردی خودخواه و جاهل و از مصالح کشوری بی خبر بود طریق استبداد در پیش گرفت.
دوران استبداد
بخاطر استبدادی که عین الدوله و اطرافیان مظفرالدین شاه در اداره حکومت در پیش گرفته بودند، این امر باعث شد روز به روز نفرت عامه از عین الدوله و نزدیکان شاه افزایش یابد و در این میان طرفداران امین السلطان هم مردم و علما را به مخالفت با عین الدوله تحریک می کردند بخصوص که عین الدوله زمام امور شرعی و عرفی را تا حدی در اختیار حاج شیخ فضل الله نوری از علمای بسیار متنفذ تهران گذاشته بود و جمعی دیگر از علما از این بابت راضی نبودند و این باعث شد که عده ای از اصلاح خواهان و ناراضیان از اوضاع، در اواخر سال ۱۳۲۲ انجمنی مخفی برای مشروطه کردن ایران تشکیل دادند و از علمای تهران آقا سید محمد طباطبایی را همراهی کردند و چون در اوایل سال ۱۳۲۳ نسخه هائی از عکس از مسیو نوز رئیس بلژیکی گمرک به دست وعاظ و علما افتاد که در آن نوز، عمامه بر سر گذاشته و عبا بر دوش گرفته بود و این موضوع را توهین به اسلام دانستند، بر سر منبر به حکومت وقت حمله کردند و در این کار آقا سید عبدالله بهبهانی که از عین الدوله رنجیده بود پیش قدم متعرضین شد. اما عین الدوله اعتنائی به این اعتراض نکرد، بلکه روز به روز بر اقتدار نوز افزود و برای اینکه شاه باخبر نشود او را به بهانه معالجه به فرنگ فرستاد.
مخالفت مردم
...

wikifeqh: عین_الدوله

کلمات دیگر: