تحصن

wiki: تحصن

wikijoo: تحصن

wikifeqh: دانشنامه جهان اسلام است
تَحَصُّن. پناه بردن به جای مورد احترام مانند مزار امام و امامزاده و نیز نوعی اقامت یا توقف دسته جمعی در یک مکان مهم مانند خانه شاه یا وزیر یا عالم، به نشانه اعتراض سیاسی.
این واژه در لغت به معنای پناه گرفتن در قلعه و در حصارشدن است. تحصن با مفاهیم بست و بست نشینی قرابت معنایی دارد و گاه به معنای بَست و بست نشینی آمده است.
تحصن ابتدا به مفهوم بست نشینی بود، اما به مرور زمان مفهوم متمایزی پیدا کرد و بیشتر در قالب اعتراض سیاسی ظاهر شد، هر چند که بست نشینی نیز گاه همین کارکرد را داشت. بست نشینی در ابتدا به مفهوم پناه بردن افراد مجرم یا مغضوب یا مظلوم به مکان محترم و غالباً مقدّس، برای دادخواهی یا مصون ماندن از تعرض بود. بتدریج در مکانهای خاص دیگری همچون زرادخانه ها و اصطبلها و طویله های شاهان و اعیان و سفارتخانه ها و تلگرافخانه ها نیز بست نشینی می شد.
در طی زمان از مفهوم بست نشینی مفاهیم دیگری، همچون تحت الحمایگی و مصونیت و اعتصاب و امان و کاپیتولاسیون و بیمه و تحصن، پدیدار شد که شکل رسمیتر و قانونیتر یافتند. تحت الحمایگی و کاپیتولاسیون در چارچوب حقوق بین الملل و اعتصاب و بیمه و تحصن در قوانین اساسی داخلی، حدود قانونی دارند.
تا اواسط دوره قاجار غالباً برای دادخواهی بست نشینی می شد، اما با تحولات سریع و رشد آگاهیهای سیاسی و اجتماعی ــ که عمدتاً بر اثر تماس با غرب صورت گرفت ــ مکانهای امن و خاص، محل اعتراضهای سیاسی علیه دولت شد.
علاوه بر این، برخی از مراکز همچون سفارتخانه ها و تلگرافخانه ها ــ که از طریق امتیازات اقتصادی به کشورهای خارجی واگذار شده بود ــ به تدریج به عنوان مراکز تبلیغاتی آن کشورها به محل تحصن مخالفان دولت تبدیل شد. نفوذ اندیشه های تجددطلبی از کشورهای اروپایی و قفقاز، زمینه ساز ایجاد و گسترش تشکلها و اتحادیه های سیاسی و اقتصادی شد که از آن به بعد هستة اصلی مبارزات سیاسی را در قالب اعتصاب و تحصن شکل دادند.
در 1264/1848 اعیان و بزرگان کشور از ظلم حاجی میرزا آقاسی، وزیر محمدشاه به سفارت انگلیس و روس پناهنده شدند و در آنجا بست نشستند و خواستار عزل او از محمدشاه شدند. از آن زمان تحصن در سفارتخانه ها برای اعتراض به دولت رایج گردید.