هانری کربن

[ویکی فقه] هانری کوربَن یا کربن (زادهٔ ۱۴ آوریل ۱۹۰۳ - درگذشتهٔ ژوئیهٔ ۱۹۷۸) فیلسوف، ایران شناس، اسلام شناس، و شیعه شناس فرانسوی بوده است. او بخشی از عمر خود را در ایران و خاورمیانه سپری کرد.
هانری کربن (Henry. Corbin) در چهارم آوریل ۱۹۰۳م. در شهر پاریس دیده به جهان گشود. در دوران کودکی آموزش های مذهب کاتولیک را آموخت. سپس به مدرسه علوم مسیحی رفت و به نهضت پروتستان علاقه مند شد. وی برای ادامه تحصیل به دانشگاه سوربن رفت و در سال ۱۹۲۵م. لیسانس گرفت. یک سال بعد، گواهی نامه عالی فلسفه و در سال ۱۹۲۸م. دیپلم تتبعات عالی دانشگاه پاریس و سرانجام در سال ۱۹۲۹م. دیپلم مدرسه السنه شرقی پاریس را اخذ نمود. در همین سال ها با زبان های عربی، فارسی و پهلوی آشنا شد. وی بعدها، نزد لویی ماسینیون رفت و نسخه ای از کتاب حکمة الاشراق سهروردی را از او دریافت کرد. این کار تاثیر روحی فراوانی بر کربن نهاد او را راهی شرق نمود. نخستین مقاله اش در نشریه بررسی های فلسفی، درباره یکی از آثار سهروردی به طبع رسید و اولین اثر مستقل او به زبان فرانسه، در خصوص سهروردی، در سال ۱۹۳۹م. تحت عنوان «سهروردی مؤسس حکمت اشراق» چاپ شد. کربن مدت ها ریاست انستیتو فرانسه و ایران را عهده دار بود و به همت او مشاهیری چون سهروردی، روزبهان و ملاصدرا برای جامعه علمی و فرهنگی اروپا به نام هایی آشنا مبدل گردید. در جهانی که برخورد میان فرهنگ های گوناگون پیوسته با شکاف های بیش تر مواجه می شد، وی نمونه ای از تلاش فوق العاده برای تفاهم بود. هانری کربن را باید فیلسوف و مفسر حکمت معنوی شیعه نامید. مطالعات او در آثار عرفانی، لطف و جذبه وصف ناپذیری به آثارش بخشیده است. کربن خود در این باره می گوید: پرورش من از آغاز فلسفی بود. به همین دلیل، نه به معنای دقیق کلمه متخصص زبان و فرهنگ آلمانی هستم و نه مستشرق؛ فیلسوفی رهروام به هر دیاری که راهبرم شوند. اگر چه در این سیر و سلوک از فرایبورگ، تهران و اصفهان سر درآورده ام؛ اما این شهرها از نظر من، مدینه های تمثیلی اند؛ منازلی نمادین از راه و سفری همیشگی و پایدار.
آغاز آشنایی
هانری کربن، وقتی آوازه عرفان و فلسفه علامه طباطبایی را شنید، شیفته عظمت علمی، کمالات معنوی و فضایل این حکیم وارسته گردید. از این رو وقتی که به منظور شناخت تشیع، سالی چند ماه از پاریس به ایران می آمد و در این سرزمین به پژوهش در مورد مذهب شیعه می پرداخت، توسط برخی از اساتید دانشگاه، از محضر علامه طباطبایی تقاضا نمود که به وی کمک کند. آن فیلسوف عالی مقام که از فعالیت های علمی و اشتیاق معنوی این محقق با خبر بود، خواسته اش را اجابت کرد و با وجود کهن سالی و ضعف مزاج، هر دو هفته یک بار از قم به تهران می آمد تا در جلسه ای علمی به سؤالات کربن پاسخ دهد و معارف و حقایق گران بهای تشیع را در اختیار او و عده ای از استادان دانشگاه قرار دهد و بدین وسیله شناخت صحیح شیعه، برای جهان غرب، توسط هانری کربن هموار گردید. علامه طباطبایی در جایی گفته بود: از الطاف خداست که معارف اسلامی به وسیله این دانشمند و همکارانش در جهان غرب اشاعه یابد. این ها در فرانسه مجله ای دارند که معارف شیعه را معرفی می نمایند. در محفلی که حلقه اصحاب تاویل نام داشت، دیدار منظم این دو شخصیت صورت می گرفت. با وجود مشکل زبانی به وسیله ترجمه، ارتباط و گفت وگو میان آن دو بزرگوار برقرار می شد.
ملاقات با برکت
کربن مصاحبه های متعددی طی سال های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ ش. با علامه طباطبایی درباره عقاید، تعالیم و تاریخ تشیع به عمل آورد.علامه طباطبایی درباره این مذاکرات گفت: بنا به گفته کربن تاکنون مستشرقین، اطلاعات مربوط به اسلام را از اهل تسنن اخذ می کردند و در نتیجه، حقیقت مذهب تشیع آن گونه که شایسته است، به دنیای غرب معرفی نشده است. بر خلاف باور مستشرقین گذشته، اعتقاد من این است که تشیع یک مذهب حقیقی و اصیل و پابرجاست و دارای مشخصات یک مذهب حقیقی است و غیر از آن است که به غرب معرفی کرده اند. آن چه پس از پژوهش های علمی بدان رسیده ام، این است که به حقایق معنویت اسلام از دریچه شیعه - که نسبت به این آیین واقع بینی دارد باید نگاه کرد. از این رو کوشیده ام این مذهب را به نحوی که باید و در خور واقعیت آن است، به جهان غرب معرفی کنم. بسیار علاقه مندم که با رجال علمی و مشاهیر این مذهب از نزدیک تماس بگیرم و با طرز فکر آنان آشنا شوم و در بررسی اصول و مبانی شیعه، از این بزرگان کمک گرفته و نسبت به هدف خود روشن تر شوم. علامه طباطبایی درباره دومین ملاقات خود با کربن نوشته است: امسال (سال ۱۳۳۸ ش). نیز که نویسنده پس از گذرانیدن تعطیلات تابستانی - در یکی از ییلاقات اطراف دماوند موقع مراجعت به قم، چند روزی در تهران توقف داشتم، شب ۱۶ مهرماه طبق وعده قبل، ملاقات دوم در محیط گرم و دوستانه به عمل آمد. در این مجلس کربن مذاکره را ادامه داده، افزود: امسال موقعی که اروپا بودم، در ژنو کنفرانسی در موضوع امام منتظر (حضرت مهدی (عجّل الله فرجه الشریف)) طبق عقیده شیعه داشتم و این موضوع برای دانشمندان اروپایی که در آن جلسه حضور داشتند، کاملا تازگی داشت!وی همچنین گفت: به عقیده من، مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته، پیوسته ولایت را زنده و پا برجا می دارد.کربن افزود: به اعتقاد من، تمامی ادیان حقیقتی را دنبال می نمایند؛ اما تنها مذهب تشیع است که به این حقیقت لباس دوام و استمرار پوشانیده و معتقد است که این ویژگی میان عالم انسانی و الوهی برای همیشه باقی است. این نظر من است؛ آیا شما نیز این گونه فکر می کنید.گفتم آن چه از نظر اسلام می توان گفت، آن است که نظریه اثبات صانع در تمامی ادیان مشترک است؛ ولی آیینی که ارزش این حقیقت را داشته، دینی است که در آن تنها خدای یگانه پرستش شود و رابطه نبوت را اثبات کرده، معادی قائل شود. آن چه از لوازم احترام و تعظیم می توان در حق یک دین روا داشت، اسلام در حق یهودیت و مسیحیت روا داشته و مقام نبوت حضرت مسیح را تقدیس و تنزیه نموده و شریعت این پیامبر و نیز حضرت موسی (علیه السّلام) را ستوده است و نیز نسبت به دین مجوس، به دیده احترام می نگرد.
← خاطرات
...