تهذیب الاحکام

تَهذیبُ الأحکام، از مهم ترین و مفصل ترین منبع فقهی شیعه و یکی از چهار کتاب عمده حدیث و فقه شیعه (کتب اربعه) نوشته شیخ الطائفه، ابوجعفر محمد طوسی، مشهور به شیخ طوسی است.نبو
ساختار این کتاب بر مبنای شرح کتاب «مُقنِعه» تألیف شیخ مفید، استاد شیخ طوسی است. کتاب مقنعه شامل یک دوره فشرده از اصول عقاید و فروع دین اسلام است و این کتاب (تهذیب الاحکام)، شرح بخش دوم آن کتاب و مسائل مربوط به احکام فرعی است، اگرچه شیخ طوسی ابواب زیارات را در کتابش اضافه کرده است.
طبق شمارش برخی، شامل ۳۹۳ باب و ۱۳۵۹۰ حدیث و بعضی شمارش دیگر ۴۰۹ باب و ۱۳۹۸۸ حدیث است که در ۱۰ جلد گردآمده است. این اختلاف به خاطر اشتباه در شمارش یا مستقل دانستن یا ندانستن برخی ابواب و احادیث ناشی شده است.
تهذیب الاحکام، در واقع، نخستین تألیف شیخ طوسی بوده و در آن به هیچیک از آثارش اشاره نشده، ولی او در دیگر آثار خود بارها به این اثر ارجاع داده است. در این کتاب، علاوه بر ذکر مستندات قطعی هر مسئله و احادیث مشهور، احادیث متعارض نیز آمده و شیوه رفع ناسازگاری این احادیث با همدیگر و تأویل آنها، بیان شده است. تفسیرهای کتاب، خاستگاه کلامی دارد.

تَهْذیبُ الاَحْکام
تألیف شیخ طوسی، کتابی به عربی، در حدیث. از مهم ترین و جامع ترین کتاب های حدیث و اخبار و فقه شیعی به شمار می رود و یکی از کتب اربعۀ شیعه است. در ۳۹۳ باب تدوین شده و دربردارندۀ ۱۳۵۹۰ حدیث است. علما بر این کتاب، که خود شرحی مبسوط بر المُقنعۀ شیخ مفید است، شرح ها و حاشیه های بسیار نوشته اند. تهذیب الاحکام بارها در ایران، عراق و لبنان چاپ شده است.

[ویکی اهل البیت] تهذیب الأحکام. کتاب تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب «المقنعة» شیخ مفید، استاد بزرگ خود نگاشته است.
ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ الطائفه (م 460 ق).
شیخ طوسی در مقدمه کتاب تهذیب انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می فرماید: «یکی از دوستانم که مراعات حق ایشان بر من واجب است از من درخواست نمود تا احادیث اصحاب را جمع آوری و موارد اختلاف، تباین، منافات و تضاد میان آن روایات را بررسی نمایم زیرا خبری نیست مگر آنکه روایتی بر خلاف آن وارد شده است و حدیثی نیست مگر آنکه در برابر آن روایتی که با آن منافات دارد نیز روایت شده. کار اختلاف روایات به آنجا کشیده که مخالفان به ما طعنه می زنند و این را از بزرگترین عیب های مذهب ما به شمار آورده اند و با این وسیله می خواهند مذهب ما را باطل اعلام نمایند. آنها می گویند مشایخ و بزرگان شما همیشه بر مخالفان خود ایراد می گرفتند که شما در دینتان که با آن خدا را عبادت می کنید اختلاف دارید و دچار اختلاف کلمه در فروع دین هستید و چنین عقیده ای را خدای دانا و حکیم اجازه نخواهد داد؛ اما خودتان نسبت به مخالفانتان بیشتر با هم اختلاف دارید. پس این اختلاف با وجود آنکه اعتراف می کنید که دلالت بر فساد می کند دلالت بر فساد مذهب خودتان نیز دارد... در اینجا بود که تصمیم گرفتم درخواست آن دوست عزیز را اجابت کرده و این کتاب را به نگارش درآوردم و اخبار و روایات متعارض را جمع آوری نموده و راه جمع میان آنها را بیان کنم و احادیث صحیح و معتبر را از روایات غیر معتبر جدا سازم. من در این کتاب، رساله استادم شیخ مفید را متن قرار داده ام و در شرح هر بخش از آن به روایات و احادیث وارده و جمع میان آنها اشاره دارم. در آغاز، شیوه من اشاره به تمام روایات بود اعم از روایات اصحاب و مخالفین ولی بعد دیدم که در این صورت نگارش کتاب خیلی به طول خواهد انجامید لذا فقط به روایات اصحاب اکتفا کردم.»
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علماء و فقهای شیعه می باشد. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است.
کتاب تهذیب الاحکام، شامل تمام روایات فروع و احکام شرعی است و برای فقیه و مجتهدی که بخواهد اجتهاد نماید، بیشتر روایات مورد نیاز را فراهم آورده است. این کتاب شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری از مباحث سودمند دیگر است.
شیخ در این کتاب به مباحث اصول عقاید اشاره نکرده و فقط به بیان فروع و احکام شرعی، یعنی از اول تا آخر فقه و از کتاب طهارت تا کتاب دیات، پرداخته است. ترتیب عنوان های این کتاب، همانند کتاب المقنعه است.