کلمه جو
صفحه اصلی

بجستان

فرهنگ فارسی

بخشی از شهرستان گناباد در استان نهم ( خراسان ) شال بافی آن مشهور است .
قصبه مرکز بخش گناباد .

لغت نامه دهخدا

بجستان. [ ب َ ج ِ ] ( اِخ ) از بخشهای دوگانه شهرستان گناباد در شمال باختری گناباد. از شمال به بروسکن ، شرق به جویمند، غرب به نیگنان بشرویه و جنوب به فردوس. ارتفاعات آن گدارعلی و کوه چنگور و سیاه کوه مجموع آبادیها 47 ده. جمعیت 1864 تن است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9 ).

بجستان. [ ب َ ج ِ ] ( اِخ ) قصبه مرکز بخش گناباد. طول 11ر58 درجه و عرض 31ر38 درجه در 51 هزارگزی شمال باختری گناباد. سکنه آن 2496 تن. آب از قنات محصول عمده ٔآن غلات ، زعفران ، ابریشم ، میوه خصوصاً انار. آب انبار آن آب 6 ماه از سال را تأمین میکند. صنایع: قالیچه و چادرشب ابریشمی. مسجد جامع دارد. معدن سنگ آسیای آن معروف است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9 ). و رجوع به نزهة القلوب ج 3 و تاریخ سیستان ص 24 و مرآت البلدان ج 1 ص 163 و از معجم البلدان و تاج العروس شود.

بجستان . [ ب َ ج ِ ] (اِخ ) از بخشهای دوگانه ٔ شهرستان گناباد در شمال باختری گناباد. از شمال به بروسکن ، شرق به جویمند، غرب به نیگنان بشرویه و جنوب به فردوس . ارتفاعات آن گدارعلی و کوه چنگور و سیاه کوه مجموع آبادیها 47 ده . جمعیت 1864 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).


بجستان . [ ب َ ج ِ ] (اِخ ) قصبه ٔ مرکز بخش گناباد. طول 11ر58 درجه و عرض 31ر38 درجه در 51 هزارگزی شمال باختری گناباد. سکنه ٔ آن 2496 تن . آب از قنات محصول عمده ٔآن غلات ، زعفران ، ابریشم ، میوه خصوصاً انار. آب انبار آن آب 6 ماه از سال را تأمین میکند. صنایع: قالیچه و چادرشب ابریشمی . مسجد جامع دارد. معدن سنگ آسیای آن معروف است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9). و رجوع به نزهة القلوب ج 3 و تاریخ سیستان ص 24 و مرآت البلدان ج 1 ص 163 و از معجم البلدان و تاج العروس شود.


دانشنامه عمومی

بَجِستان، مرکز شهرستان بجستان، در استان خراسان رضوی واقع است. انار بجستان معروف است.
مسجد جامع بجستان :
باجستان بوژستان بغستان
شهر بجستان، در جنوب استان خراسان رضوی، در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب گناباد و ۶۲ کیلومتری شمال فردوس و در کنار محور اصلی ارتباطی استان های جنوبی کشور به مشهد (جاده ۹۱ و بزرگراه AH-78) قرار گرفته است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۱٬۷۴۱ نفر (در ۳٬۷۶۸ خانوار) بوده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بَجِسْتان، بخش و شهری در استان خراسان است.
در شمال شهرستان گناباد، در استان خراسان در ولایت قدیم قهستان.
این بخش مشتمل است بر دهستانهای بجستان (حومه)، جزین و یونسی.
منطقه شمالی آن، که درحاشیه کویر واقع است، آب و هوای گرم دارد، و آب و هوای بقیه مناطق آن معتدل است.
آبادیهای تابع در کوهستان و دشت قرار گرفته است و اراضی آن جا با ۱۹۴ قنات آبیاری می شود.
محصولات عمده اش از غلات ، گندم و جو و از میوه ها انار است و زعفران از محصولات عمده ای است که صادر می شود.
پرورش کرم ابریشم در بجستان رواج دارد و در گذشته از صادرات مهم آن به شمار می آمد.
از صنایع دستی بجستان، قالیبافی اهمیت دارد و بَرَک بافی آن در دوره قاجاریه مشهور بود.
بجستان از لحاظ معادن دارای اهمیت است و معادن مس و سنگ آسیا و گِل سرخ (نزدیک آبادی قاسم آباد) و فیروزه و طلای سفید دارد و برخی از آن ها استخراج و صادر می شود.
راههای گناباد به شهر بجستان ـ فردوس و بجستان ـ تربت حیدریه از این بخش می گذرد.
رود موسمی کال شور در شمال آن در دهستان یونسی جریان دارد که در قدیم پلی بر روی آن احداث و بارها تعمیر شده است.
بجستانیها پیرو مذهب تشیع اند.
بخش بجستان طبق تقسیمات کشوری ۱۳۱۶ ش در شهرستان گناباد تشکیل شد.
شهر بَجِسْتان
شهر و مرکز بخش ( جمعیت طبق سرشماری ۱۳۷۰ش: ۸۴۹۳ تن)، در ۵۲ کیلومتری غرب شهر گناباد و ۴۲ کیلومتری شمال شهر فردوس.
جاده قدیمی مشهد ـ یزد از آن می گذشت.
شهر دارای چندین رشته قنات و چهارده مسجد مهم است که یکی از آن ها مسجد جامع (از ۸۲۸، دوره شاهرخ تیموری) است.
مزار منسوب به آصف بن بَرخیا در دهکده مزار قرار دارد و مسجد آبادی مزار نیز قدیمی است و قلعه خرابه ای در کنار ده مزار منسوب به پیروان حسن صباح ، در کوهستانی به نام گردکوه یا کردکوه (نام محلی آن گرکو) برجاست.
کاروانسرایی از دوره شاه عباس صفوی جزو آثار تاریخی شهر بجستان ضبط شده است.
آثار قلعه قدیمی شهر در حسینیه حاجیه دیده می شود.
برخی آن قلعه را قلعه دختر و مسجد (صومعه) مزار را بازمانده ای از معبد مهری می دانند.
بجستان بر اثر زلزله ۱۳۴۷ ش خسارات فراوان دید.
علما و فقها و محدثان بزرگی به بجستان منسوب اند.
ظاهراً شهر در ۱۲۸۹ حدود ۰۰۰، ۴ تن جمعیت داشته است.
← پیشینه
(۱) محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآه البلدان، چاپ عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۷ ـ ۱۳۶۸ ش، ج ۱، ص ۲۷۰، ۶۷۴.
(۲) ایران، وزارت جهاد سازندگی واحد آمار و برنامه ریزی، فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع استان خراسان (۳)، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۳) ایران، وزارت راه و ترابری، دفترچه مسافات راههای کشور، تهران (۱۳۶۶ ش)، ص ۱۶۲.
(۴) ایران، وزارت راه و ترابری، نقشه راههای ایران، تهران ۱۳۶۸ ش.
(۵) ایران، وزارت کشور اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، تهران ۱۳۲۹ ـ ۱۳۳۱ ش، ج ۳.
(۶) علی برزگر، گذر سرزمین ایزد: دگرگردی بجستان و بجستانیان، تهران ۱۳۷۰ ش.
(۷) سلطانحسین تابنده، تاریخ و جغرافی گناباد، تهران ۱۳۴۸ ش، ص ۱۷۲ ـ ۱۸۰.
(۸) تاریخ سیستان، چاپ محمدتقی بهار، تهران (تاریخ مقدمه ۱۳۱۴ ش).
(۹) عبداللّه بن لطف اللّه حافظ ابرو، جغرافیای حافظ ابرو، چاپ مایل هروی، تهران ۱۳۴۹ ش.
(۱۰) محمدبن ابی بکر حمداللّه مستوفی، کتاب نزهه القلوب، چاپ گی لسترنج، تهران ۱۳۶۲ ش.
(۱۱) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)، ج ۹: استان نهم (خراسان)، تهران ۱۳۵۵ ش، ص ۴۷ ـ ۴۸.
(۱۲) مسعود کیهان، جغرافیای مفصل ایران، تهران ۱۳۱۰ ـ ۱۳۱۱ ش، ج ۲، ص ۲۰۴.
(۱۳) آلفونس گابریل، تحقیقات جغرافیائی راجع به ایران، ترجمه فتحعلی خواجه نوری، چاپ هومان خواجه نوری، تهران ۱۳۴۸ ش.
(۱۴) گی لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران ۱۳۶۴ ش، ص ۳۸۴.
(۱۵) مرکز آمار ایران، نتایج آمارگیری جاری جمعیت، تهران ۱۳۷۰ ش.
(۱۶) چارلز متکاف مک گریگور، شرح سفری به ایالت خراسان و شمال غربی افغانستان، ترجمه مجید مهدی زاده، ج ۱، مشهد ۱۳۶۶ ش.
(۱۷) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ ـ ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.


پیشنهاد کاربران

شهر بجستان، در جنوب استان خراسان رضوی، در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب گناباد و ۶۲ کیلومتری شمال فردوس و در کنار محور اصلی ارتباطی استان های جنوبی کشور به مشهد ( جاده ۹۱ و بزرگراه AH - 78 ) قرار گرفته است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۱٬۷۴۱ نفر ( در ۳٬۷۶۸ خانوار ) بوده است. در میان سوغات سفر بجستان می توان ازیاقوت سرخ کویر یا همان انار بجستان نام برد که به بسیار ی از کشورهای شرق دور صادر می شود و کام هر رهگذری و مسافری را که به این شهر می گذارد شیرین می کند. از سوغات مشهور شهر بجستان می توان از کلوچه و حلوای این شهر نام برد که در بازاز شهرهای اطراف، جایگاه ویژهای دارد. از دیگر سوغات و محصولات این منطقه می توان زعفران، زیره، حنا، پسته و محصولات خشکباری اشاره کرد که می تواند بخش زیادی از سبد خرید مسافران را پر نماید. در شهرستان بجستان از دیر باز هنرهای سنتی و مشاغل سنتی جایگاه ویژه ای در تأمین معیشت مردم این سرزمین داشته اند. هنوز در گوشه و کنار شهر و روستاهای این منطقه می توان بخشی از این مشاغل بومی را مشاهده کرد. از این مشاغل می توان به گیوه دوزی در روستاهای جزین، بقچیر و افکان، آهنگ، گلیم بافی در یونسی، فخرآباد، نیان، ابراهیم آباد و قالی بافی، پار چه بافی، نمد مالی، حوله بافی و سبد بافی در سایر مناطق اشاره کرد. در گذشته قالیچه های آن با نقش بلوچی به دلیل کیفیت به خارج صادر می شد.
جستان از شهرهای مقدس زرتشتیان است. وجود محوطه ها و آثار باستانی اطراف بجستان و مسجد جامع با اهمیتی که در دوران شاهرخ تیموری ساخته شد دلیل بر اهمیت و اعتبار تاریخی این شهرستان می باشد. احتمالاً قدمت بجستان به دوره هخامنشی می رسد. این شهر در گذشته به عنوان بوزستان، بزستان و بژستان نیز نامیده شده و به اعتقاد برخی از مورخین توسط سام نریمان قهرمان افسانه ای ایران ساخته شده است. همچنین معتقدند نام بجستان یا بغستان ( سرزمین ایزد ) خود گویای وجود این است که این آبادی از دوران قبل از زرتشت یا دست کم وابستگی آن به آیین های قبل از زرتشت است. سرزمین ایزد هم چنان شهری مذهبی است و مردم آن پایبند به دین اسلام هستند. گویا، یاقوت حموی نخستین جغرافیا نویس مسلمانی است که آن را اسم برده و گوید �دهکده ای است� بجستان در دوران تیموریان از اهمیت برخوردار بوده و اعتبار آنجا آنقدر بوده که حاکمان و بزرگان معاصر تیمور قادر بوده اند تیمور را از خرابی آن شهر بازدارند. از حیث تجارت و داد و ستد بجستان در دوران قاجاریه از اهمیت و رونق بالایی بر خوردار بوده است شبکه گسترده راه ها و رباطهای متعدد از جمله فخر آباد، قاسم آباد، زین آباد و … در راه فیض آباد به بجستان و فردوس دلایل رونق و داد و ستد در این ناحیه است.

بجستان، برآمده از باجستان در زمان حمله مغولها.
در روایات بدجنسان هم تشبیه شده
بهتراست شورا و مردم نام با مسما وزیبایی را جایگزین کنند. مانند اکثر نقاط . شهر سده نزدیک قائن ، تغییر نام داده شده به آرین .
بجستان هیچ معنی قابل قبول وزیبایی ندارد. و من درآوردی بوده. اصلا اسم زیبایی نیست.

اولین منطقه کوهستانی در ورود به منطقه ولایت طبس که حاکمیت محلی آن زمان بوده است در موقع ورود به سرزمین ومنطقه تحت کنترل بهترین منطقه وگذرگاه خاص . لذا محلی برای گرفتن عوارض معمول آن دوره که از این ولایت به ولایت دیگر معمول بوده است . لذانام آن محله را در مراوده عامیانه باجستان می نامیده اندهمه به مرورزمان به بجستان تغییرنام داده است.


کلمات دیگر: