ابوالصلاح حلبی

تقی بن نجم الدین بن عبیدالله حلبی معروف به ابوالصلاح حلبی فقیه و متکلم شام، در شهر حلب متولد گردید. تاریخ ولادتش درست مشخص نیست. با مسلم گرفتن تاریخ مرگ او، احتمالا تولد او در حدود سال ۳۴۷ در اواسط قرن چهارم هجری صورت گرفته باشد. آنچه که یاد و خاطره ابوالصلاح را تا عصر حاضر زنده نگاه داشته، آثار ارزشمندی است که از او به یادگار مانده و همواره مورد استفاده افرادی همچون علامه مجلسی، شهید اول، شهید ثانی، علامه حلی و بسیاری دیگر بوده است؛ هر چند که بیش تر آثار او از میان رفته است. در هرحال، آنچه باقی است برای نشان دادن عظمت و دقّت نظر فقهی و کلامی او کافی است.
سید مرتضی
شیخ طوسی
سلاّر بن عبدالعزیز
ابوالحسن محمد بن محمد مفید محمد بن محمد بصروی
تحصیلات اولیه خود را در زادگاهش به پایان رساند و سپس برای استفاده از دانش بزرگان تشیع، راهی بغداد شد.در بغداد، از محضر سید مرتضی، شیخ طوسی و سلار بن عبدالعزیز بهره های فراوان برد. سفرهای علمی ابوالصلاح از شام به عراق، بالغ بر سه سفر است.ابوالصلاح در فراگیری دانشِ دین تا آن جا پیش رفت که شخصیت رتبه اول دیار شام گشت. او از سوی سید مرتضی (فقیه مشهور قرن پنجم هجری) و پس از او، از سوی شیخ طوسی و سلاّر، مقام نیابت داشت و به نمایندگی از آنان، به حل مشکلات و پاسخ به مسایل شرعی و دینی سرزمین شام می پرداخت.این سه شخصیت، مردم شام را به ابوالصلاح ارجاع می دادند و خود در مسایل آن دیار دخالت نمی کردند. پاسخ آنان به استفتاءکنندگان شامی این بود: ابوالصلاح در بین شماست. او را دریابید.لقب های «خلیفة السید» و «خلیفة الشیخ» بیانگر نیابت ابوالصلاح از سوی سید مرتضی و شیخ طوسی است.
از تفحص در احوال ابوالصلاح برمی آید که حداقل سه بار او از شام به عراق سفر کرده و در هر سفر مدتی از مجالس درس استادان بغداد بهره برده است.
برخی از استادان و شیوخ روایت ابوالصلاح، که وی از آنان روایت و حدیث شنیده است، عبارتند از:

[ویکی فقه] ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم بن عبیدالله، فقیه، متکلم و امامی شام، ثقه جلیل عظیم الشان، شیخ اقدم، عالم فاضل فقیه محدث، از بزرگان شیوخ و علمای شیعه و از شاگردان سید مرتضی و شیخ طوسی است. (۳۷۴-۴۴۷ هـ. ق.)
نام او تقی بن نجم الدین بن عبیداللّه حلبی و شهرتش تقی الدین فقیه بزرگوار و شیخ جـلـیـل القدر، فاضل، محدث، مفسر، ثقه و مورد اعتماد و یکی از بزرگان و مشایخ امامیه در قرن پـنـجـم هـجرت می باشد. وی در ۳۷۴ در حلب به دنیا آمد. در پاره ای منابع، تاریخ تولد او ۳۴۷ ذکر شده که احتمالا ناشی از تصحیف است. وی ظاهرآ فراگیری علم را در زادگاه خود آغاز کرده است. نام او را بیش تر شرح حال نگاران تقی و برخی تقی الدین ذکر کرده اند، همچنان که نام پدرش نجم و نجم الدین ثبت شده است. ابن حجر عسقلانی ، به اشتباه، نام پدر او را عمر ذکر کرده است. متون و منابع موجود و در دسترس، از بیان جزئیات زندگی این شخصیت شهیر تشیع، بخل ورزیده اند و بدین سبب، بسیاری از ابعاد حیات شخصی و علمی ایشان مبهم است. آنچه که یاد و خاطره ابوالصلاح را تا عصر حاضر زنده نگاه داشته، آثار ارزشمندی است که از او به یادگار مانده و همواره مورد استفاده بزرگان و فرزانگانی همچون علامه مجلسی، شهید اول، شهید ثانی، علامه حلی و بسیاری دیگر بوده است هر چند که بیش تر آثار او نیز از میان رفته است. در هرحال، آنچه باقی است برای نشان دادن عظمت و دقت نظر فقهی و کلامی او کافی است.
شهر حلب
حلب شهری است قدیمی که سابقه بنای آن به قرن ها پیش از اسلام باز می گردد. حلب در سال ۱۵ هـ. ق. توسط مسلمانان فتح شد. ناصر خسرو درباره حلب می گوید:«حلب را شهری نیکو دیدم. باره ای عظیم دارد و قلعه ای عظیم، همه برسنگ نهاده. به قیاس چند بلخ باشد. همه آبادان و بناها بر سر هم نهاده. و آن شهر باجگاه است میان بلاد شام و روم و دیار بکر و مصر و عراق و از این همه بلاد، تجار و بازرگانان آنجا روند.» قزوینی نیز می گوید:«حلب مدینه ای است عظیم و کثیرة الخیرات. زجاج گفته: که ابوالانبیاء خلیل علیه السّلام می دوشیده غنم خود را به آنجا در روز جمعه و شیر آن را در راه خدا تصدق می فرموده پس فقرا آنرا حلب خواندند و از آنجا مسمی به حلب گشت.»
← بزرگان حلب
تقی بن نجم تحصیلات اولیه خود را در زادگاهش به پایان رساند و سپس برای استفاده از دانش بزرگان تشیع، راهی بغداد شد.او در بغداد، از محضر سید مرتضی، شیخ طوسی و سلار بن عبدالعزیز بهره های فراوان برد. سفرهای علمی ابوالصلاح از شام به عراق، بالغ بر سه سفر است.
← شخصیت رتبه اول شام
...