یونان باستان

یونان باستان (به انگلیسی: Ancient Greece) به تمدنی گفته می شود که متعلق به دوره ای از تاریخ یونان است که از دورهٔ باستانی هشتم تا ششم قبل از میلاد مسیح شروع شده و تا عصر کلاسیک (حدود قرن ششم تا هفتم) به طول انجامید. بلافاصله بعد از این دوران، آغاز اوایل قرون وسطی و امپراتوری روم شرقی بود.
۱۰۰۰ پیش از میلاد
The پارتنون, a temple dedicated to آتنا, located on the آکروپولیس (معماری) in آتن, is one of the most representative symbols of the culture and sophistication of the ancient Greeks.
مردم یونانی زبان در سرزمین اصلی یونان ساکن شدند. این افراد اوّلین منطقهٔ شهری خود را بنیان گذاری نمودند. این کار همزمان با (یا پس از) سکونت آریاییان در ایران بود.
اولین مسابقات المپیک، در شهر المپیا، در جنوب یونان برگزار گردید.

یونان باستان (Greece, ancient)
آکروپولیس، آتن
آکروپولیس، آتن
تمدنی باستانی که ۲۵۰۰ سال پیش در کرانه های دریای ایونی۱ و دریای اژه۲ (یونان و ساحل غربی ترکیۀ کنونی) شکوفا شد. گرچه جمعیت یونان باستان هرگز از مرز ۲میلیون نفر نگذشت، اما نوآوری های شگرف در فلسفه، سیاست، علوم، معماری و هنر از ویژگی های یونان باستان است.منشأ و مبدأ. با زوال تمدن موکنایی یا میسنی۳ (ح ۱۱۰۰ـ۱۴۰۰پ م)، موجی از مهاجمان شمالی منطقه را اشغال کردند؛ این اقوام ـ آخایایی ها۴، آیولی ها۵، ایونیایی ها۶ و دوری ها۷ ـ در پیش از تاریخ به سر می بردند؛ از این رو اطلاع چندانی از عصر تاریک۸ تا ۸۰۰پ م نداریم؛ از این تاریخ، آنان دارای خط و نگارش شدند و یک جانشین شدند. روستاهای آن ها به دولت ـ شهرهایی با مرکزیت بازار و آکروپولیس۹ (ارگ شهر) برای دفاع تبدیل شدند. موقعیت جغرافیایی کوهستانی و رقابت تنگاتنگ بر سر زمین های حاصل خیز از یکپارچگی شهرها جلوگیری کرد و سبب شد یونانیان به دریا روآورند. در ۷۵۰ـ۵۵۰پ م آنان سوداگران بزرگی شدند که روغن زیتون، شراب و پارچه صادر و غلات، الوار، فلزات و برده وارد می کردند. در سراسر سواحل مدیترانه و دریای سیاه مهاجرنشین های یونانی ساخته شد. نیرومندترین دولت ـ شهرها آتِن، با قدرتمندترین نیروی دریایی، و اسپارت با توانمندترین جنگاوران بودند.
جنگ با امپراتوری هَخامَنِشی. پس از ۵۴۵پ م، ایران شهرهای ایونیا در آسیای صغیر را تصرف کرد. شورش ناموفق آنان (۴۹۴ـ۴۹۹پ م) به کمک آتِنی ها سبب حملۀ داریوش اول، شاهنشاه ایران، به یونان در ۴۹۰پ م شد؛ اما آتِنی ها در جبهۀ ماراتون۱۰ او را شکست دادند. حملۀ دیگر ایرانیان در زمان خشایارشا به شکست دریایی وی در سالامیس۱۱ (۴۸۰پ م) و در خشکی در جبهۀ پلاته۱۲ (۴۷۹پ م) انجامید. شهرهای ایونیا آزاد شدند و با آتن اتحادیه ای دریایی به نام اتحادیۀ دِلوسی۱۳، تشکیل دادند. تمدن یونانی در آتِن قرن ۵ به اوج شکوفایی رسید که آن دوره به «عصر زَرّین۱۴» مشهور شد.
حکومت. یونانیان قدیم گرچه زبان و دین مشترک داشتند، ولی هرگز کشور واحد تشکیل ندادند. دولت ـ شهرها استقلال نظام های سیاسی مختلف خود را حفظ کردند. اغلب آن ها از پادشاهی به حکومت اشراف زمین دار، و از آن به اُلیگارشی۱۵ (حکومت گروهی اندک از ثروتمندان) یا دِموکراسی رسیدند. حکومت اِسپارت، الیگارشی نظامی با پادشاهان موروثی بود. آتِن نمونۀ موفق ترین دموکراسی بود؛ جایی که سولون۱۶ در آن مجموعۀ قوانینی را به اجرا گذاشت (۵۹۴پ م) و کلیس تِنِس۱۷ قانون اساسی دموکراتیک را در ۵۰۷پ م برقرار ساخت. همۀ شهروندان آتِن در مجمع قانون گذاری، خدمت می کردند، و هر سال ۵۰۰ نفر، به حکم قرعه، از بین آنان برای تشکیل شورای حاکم انتخاب می شدند. دموکراسی آتِن انحصاری بود (زنان و بردگانْ شهروند محسوب نمی شدند)، اما آرمان های سیاسی پایدار حکومت مردم، تساوی در برابر قانون و محاکمه با حضور هیئت منصفه از آن ریشه گرفتند.
دین. یونانیان اعتقاد داشتند که خدایان و الهگان جاویدان با قدرت های فراانسانی بر آنان نظارت دارند و رویدادها را هدایت می کنند. اساطیر پیچیده ای به خدایان اصلی افزوده شد؛ خدایانی که تصور می شد در کوه المپ۱۸ زندگی می کنند، همچون زئوس۱۹، هِرا۲۰، آرِس۲۱، آفرودیت۲۲، و آپولون۲۳. در پرستش گاه هایی کاهن ها و کاهنه ها مدعی پیش گویی آینده بودند. جشنواره های مذهبی همواره با رویدادهای ورزشی، همچون بازی های اُلَمپیک، همراه بودند. یونانیان بیشتر به دو و میدانی، مشت زنی، کُشتی و اَرابه رانی علاقه داشتند.
فرهنگ. یونانی ها، به ویژه آتِنی ها، رشد و خلاقیت فردی را تشویق می کردند. از شهروندان انتظار خواندن و نوشتن داشتند. مدارس ویژۀ فن سخنوری، موسیقی، حقوق و پزشکی آموزش می دادند. متفکران یونانی، چون اَفلاطون و اَرَسطو، پایه و اساس فلسفه و علوم را گذاشتند. تکامل نظام مند خرد و اندیشه، آثار پیش گامی در هندسه، زیست شناسی، فیزیک، و تاریخ خلق کرد. هنر با دریافتی از زیبایی براساس اندیشه های نظم و تناسب دگرگون شد. نویسندگان یونانی شکل های نوین بیان، مانند نمایش نامه و شعر حماسی را خلق کردند که به الگویی برای ادبیات بعدی غربی تبدیل شد.
انحطاط. پریکلس۲۴، رهبر دِموکرات آتن (۴۵۵ـ۴۲۹پ م)، کوشید آتِن را به امپراتوری تبدیل کند. بدگمانی به بلندپروازی های او به جنگ پلوپونزی۲۵ (۴۳۱ـ۴۰۴پ م) انجامید، که به عصر زَرّین پایان داد و قدرت نظامی آتن را نابود کرد. اِسپارت به قدرت برتر یونانی تبدیل شد؛ تا این که خود مغلوب تبس (طیوه)۲۶ (۳۷۸ـ۳۷۱پ م) شد. جنگ های مداوم بین شهرها به فیلیپ دوم مقدونی۲۷ فرصت داد تا یونان را در ۳۳۸پ م تسخیر کند. فرزند او اِسکَندَر، امپراتوری ای نظامی پدید آورد که تا هند وسعت داشت. همین امر سبب گسترش فرهنگ یونانی در سراسر جهان شد. در قرن ۳پ م، دولت ـ شهرها کوشیدند استقلال خود را در برابر مَقدونیه، مِصر و روم از طریق تشکیل فدراسیون هایی، مانند اتحادیۀ آخایایی۲۸ و اتحادیۀ اِتولیایی۲۹ حفظ کنند؛ اما اغلب درگیر جنگ با یکدیگر بودند. روم، یونان را در ۱۴۶پ م منضم کرد و دولت ـ شهرها نقش سیاسی خود را به کلی ازدست دادند، اما رومی ها بخش عمدۀ مذهب، فلسفه و هنر یونانی را وام گرفتند. از این رو، برخی از جنبه های اصلی تمدن یونان حفظ شد و آن را با جامعۀ امروزی می توان پیوند زد.Ionian SeaAegean SeaMycenaeanAchaeansAeoliansIoniansDoriansDark AgeAcropolisMarathonSalamisPlataeaDelian LeagueGolden AgeOligarchySolonCleisthenesMount OlympusZeusHeraAresAphroditeApolloPericlesPeloponnesian WarThebesPhilip II of MacedonAchaean LeagueAetolian League

[ویکی فقه] آثار به دست آمده از ادوار کهن یونان باستان حکایت از روحیه مذهبى مردم این سامان دارد. پیشینه عقیدتى یونیان ریشه در مذاهب بدوى دارد: در دین عمومى یونان آثار و بقایاى آئین توتم وجود داشت. یونانیان، در سایه اعتقاد به ارواح خبیث مزاحم، به هزاران خرافه پابند بودند. مردم در یونان قدیم به توحید (یک خدائی) اعتقاد نداشتند و خدایان متفاوتی را می پرستیدند. در دین یونانیان سه عنصر اساسی وجود داشت: خدایان زمینی، خدایان اولمپی (آسمانی)، و اسرار یا عناصر رمزی یا عرفانی. از عوامل عمده ای یونانی گرایی در جهان اسلام ایجاد جریان های فکری، روی آوردن منشیان فلسفه، تجدید حیات سیاسی تسنن ، شکوفایی فلسفه و غیره را می توان نام برد.
یونان شبه جزیره کوچکى در جنوب شرقى اروپا است که از گذشته هاى دور مرکز هنر، فرهنگ و اندیشه بوده است. این کشور در زبان هاى اروپایى (Greece) خوانده مى شود و کلمه عربى اغریق از اینجا مى آید. نام یونان (Ionia) گرفته شده که یکى از بخش هاى یونان است. یونانیان کشور خود را هلاس (Hellas) مى نامند که نام افسانه اى نیاى یونانیان است. یونان یکى از کهن ترین سرزمین هاى مسکونى و متمدن جهان به شمار مى رود. آثار تمدن آن به ده ها قرن قبل از میلاد باز مى گردد. تمدن قدیمى آن به تمدن مینوسى معروف است که مرکز آن جزیره کرت بود. یونانیان باستان از دو نژاد اصلى یونانى و اقوام دورى بودند.یونانی ها در نواحى مرکزى دریاى اژه و در آسیاى صغیر و دوری ها در سراسر جزیره کرت و جزائر مجاور آن زندگی مى کردند. حدود ده قرن قبل از میلاد، در نقاط مختلف یونان، اجتماعات و شهرهاى مستقل و منفردى بوجود آمدند که آنها را پولیس مى نامیدند. مهم ترین شهرهاى یونان، آتن، اسپارت و تب بودند. یونان از قرن پنجم قبل از میلاد، وارث تمدن و فرهنگ فلسفى اجتماعى و هنرى بسیار برجسته اى مى شود که مهد فرهنگ ها و مذاهب علوم جهان غرب است و به حد بسیار زیادى در شرق نیز دست اندرکار بوده است. این فرهنگ و تمدن یونانى که در قرون پنجم و چهارم و سوم (ق.م) به اوج مى رسد، با سقراط، افلاطون، ارسطو و فیزیوکرات ها، قدرت و شکوفائى نبوغ یونانى را به اوج مى برد و بعد به حضیض مى آید و جذب قدرت اجتماعى و امپراطورى عظیم رومى مى شود.
ادیان و مذاهب یونان باستان
آثار به دست آمده از ادوار کهن یونان باستان حکایت از روحیه مذهبى مردم این سامان دارد. پیشینه عقیدتى یونیان ریشه در مذاهب بدوى دارد. در دین عمومى یونان آثار و بقایاى آئین توتم وجود داشت و گیاه مقدس در آن دیده مى شد. نوعى درخت بلوط جنبه تقدس داشت و به عنوان هاتف و غیب گو بکار مى رفت. حیوانات مقدس مانند گاوز مینوتور یعنى غیب گو، از جانب خدا در کریت قرار داشت. در افسانه هاى یونان هر یک از حیوانات مقدس غالبا جهت قربانی براى خدایان به کار مى رفت.مانند سوسمار که قربانى معبد آپولون سوروکتون بود. مرگ برخى از حیوانات با خدایان همراه بود؛ عقاب با زئوس بود و جغد در کنار آتته قرار داشت. تغییر شکل خدایان به شکل حیوانات غالبا در تاریخ دین به تکرار آمده است. زئوس به شکل قو درآمد تا لذا را که در جهان تخم مى گذارد فریب دهد. قو مربوط به توتمى است که سپس در مقام خدائى شناخته شد و به عنوان پدر براى فرزندان انسان به کار رفت.قربانى حیوان مقدس یکى از مراسم بشمار مى رفت در آتن قربانى سالیانه گاو ملکوتى تحت تشریفاتى به نام بوفونیا انجام مى شد. در آتن دختران جوان لباس پوست خرس در بر مى کردند و نام حیوان را بر خود نهاده و به رقص مشغول مى گشتند. اقوام اژه و آکئوس از نظر اصول به یک نیروى الهى بدون شخصیت عقیده داشتند که با ماناى بدوى قابل تطبیق است. این نیرو به طور خصوصى در بعضى از سنگ هاى مقدس که گمان داشتند از آسمان افتاده است برقرار بود.زنان روحانى جهت تازه وارد در دین تشریفاتى انجام مى دادند تا او را از گناه رهائى بخشیده و در دین نیروى مانا داخل نمایند. مردم یونان به ارواح بسیارى عقیده داشتند که در طبیعت ساکن بودند و مى توانستند به صورت انسان یا حیوان در آیند. ممکن بود روحى که در چشمه قرار داشت به صورت اسب نمایان گردد. ارواح مردگان به شکل مار و پرندگان، مخصوصا پروانه ظاهر مى شد، در زبان یونانى کلمه پروانه و روح یک معنى دارد.
← باورهاى مذهبى یونان باستان
مردم در یونان قدیم به توحید (یک خدائی) اعتقاد نداشتند و خدایان متفاوتی را می پرستیدند. منشا اصلی این تصورات در یونان قدیم و چگونگی دقیق پیدایش آن ناروشن است. شناخت امروزی از این تصورات بیشتر متعلق به دوران های بعد هستند. اشعار هومر (Homer) که حدود ٩٠٠ سال قبل از میلاد مسیح می زیست و هزوید (Hesoid) که حدود ٧٠٠ سال قبل از میلاد مسیح می زیسته است از قدیمی ترین نوشته هائی هستند که البته تصورات دوران جدیدتر را منعکس می سازند.ظاهرا در سرائیدن افسانه های مزبور نه فقط این دو شاعر و نویسنده بلکه نویسندگان، متفکرین و شاعران متعددی شرکت داشته اند که هر کدام به فراخور حال و زمان این حق را برای خود قائل می شدند که بجای کاری که امروز آن را تاریخ نویسی می گوئیم. در بسیاری از موارد با حرکت از شخصیت های تاریخی واقعی افسانه های مزبور را بال و پر داده و خود دانسته هائی به آنها اضافه کنند. به این خاطر مرز بین واقعیت های تاریخی و افسانه ها در این نوشته ها روشن نیست. این مساله در شاهنامه فردوسی نیز به نوع خود وجود دارد. خدایان یونان در المپ (Olymp) زندگی می کردند و به همین خاطر خدایان المپ نیز نامیده می شوند. آنان که عمر جاویدان دارند در قصرهائی که هفائیستو (Hephaistos شخصیت وی در زیر توضیح داده خواهد شد، زندگی می کنند. خوراک آنان خوراک خدایان و مشربه آنان مشربه خدایان است که به آنها زندگی جاوید می بخشد. برخلاف آنچه که در ادیان دیگر به خدایان نسبت داده می شود، خدایان المپ قدرت بی پایان و لایزال ندارند و قدرت آنان توسط سرنوشت محدود است.
← ریشه چندخدایی
...