اعتکاف

wikiahlb: قرآن کریم استعمال نشده است؛ اما مشتقات ثلاثی مجرد این واژه به صورت «مَعْکُوفًا» «یَعْکُفُونَ» «الْعَاکِفُ،عَاکِفًا» «الْعَاکِفِینَ،عَاکِفِینَ» «عَاکِفُونَ» به معنای معتکفین هم به معنای لغوی و هم به معنای اصطلاحی استعمال شده است و در آیۀ ۲۵ فتح به معنای محبوس بکار رفته است. «هم الذین کفر وا وصدوکم عن المسجد الحر ام والهدی معکوفا ان یبلغ محله ولولا ر جال مؤمنون ونساء مؤمنات لم تعلموهم ان تطئوهم فتصیبکم منهم معر ة بغیر علم لیدخل اللـه فی ر حمته من یشاء لو تزیلوا لعذبنا الذین کفر وا منهم عذابا الیما: آنها کسانی هستند که کافر شدند و شما را از (زیارت) مسجد الحرام و رسیدن قربانیهایتان به محل قربانگاه بازداشتند؛ و هرگاه مردان و زنان با ایمانی در این میان بدون آگاهی شما، زیر دست و پا، از بین نمی رفتند که از این راه عیب و عاری ناآگاهانه به شما می رسید، (خداوند هرگز مانع این جنگ نمی شد)! هدف این بود که خدا هر کس را می خواهد در رحمت خود وارد کند؛ و اگر مؤمنان و کفار (در مکه) از هم جدا می شدند، کافران را عذاب دردناکی می کردیم! » آیاتی که در قرآن کریم پیرامون اعتکاف وارد شده اند، عبارتند از: آیات ۹۰ سوره طه؛ ۱۳۸ سوره اعراف؛ ۵۱ تا ۵۳ سوره انبیا؛ ۶۹ تا ۷۴ سوره شعراء.
اعتکاف در روایات
روایات زیادی پیرامون اصل اعتکاف و مسائل مربوط به آن، در جوامع روائی وارد شده است. به عنوان مثال به موارد ذیل اشاره می شود: از امام صادق علیه السّلام روایت شده است: «رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم وقتی ده روز آخر ماه رمضان فرا می رسید، در مسجد اعتکاف می کرد و مؤمنان برای او خیمه ای بپا می کردند و ایشان کمر همت بر عبادت می بست و بستر خود را جمع می کرد. بعضی گفتند: و از زنان کناره می گرفت»؛ پس (در ادامه)، امام صادق علیه السّلام فرمود: اما کناره گرفتن از زنان؛ پس این طور نبود، (بلکه) حضرتش ایشان را از مکالمه و خدمت و همنشینی خود باز نمی داشت». مرحوم صدوق در این باره می گوید: «معنای سخن امام علیه السّلام که می فرماید: «اما کناره رفتن از زنان، پس چنین نبود»؛ این است که ایشان را از خدمت و همنشینی با او منع نمی کرد، و اما از مجامعت امتناع می کرد، همان طور که آن را منع فرمود؛ و از جمله «و بستر خود را جمع می کرد»؛ ترک مجامعت دانسته می شود». همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم در باره اعتکاف دهه آخر ماه مبارک رمضان می فرماید: «هرکس در ماه رمضان ده روز معتکف شود، ارزش آن معادل دو حج و عمره می باشد». رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم فرمود: «هر کس روزی را برای خدا اعتکاف کند، خداوند بین او و آتش جهنم سه خندق فاصله قرار می دهد، که طول آن بیشتر از فاصله بین مشرق و مغرب است». امام صادق علیه السّلام می فرماید: «جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم نتوانست معتکف شود، پس در سال آینده بیست روز اعتکاف کرد، ده روز برای همان سال و ده روز بابت قضای سال گذشته». بنابر این، سیره نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم و ائمه اطهار علیهم السّلام ، در دهه آخر ماه مبارک رمضان، از ادله مشروعیت اعتکاف به شمار می آیند.
پیشینه تاریخی اعتکاف
...