فرقه های اسلامی

[ویکی فقه] معرف مذهب شیعه، مسئله خلافت بلافصل علی (علیه السلام) و فرزندان اوست و ملاک انشعابات اصلی در فِرق شیعه نیز باید همین امر دانسته شود؛ و دیگر اختلافات را نمی توان ملاک انشعاب اصلی فرق شیعه دانست؛ بلکه دیگر اختلافات، اگر تعیین کننده باشند، موجب پیدایش فرق فرعی می شوند. بر این اساس می توان گفت که فرقه های اصلی شیعه، عبارت اند از: زیدیه، کیسانیه، امامیه (شیعه دوازده امامی)، اسماعیلیه، فطحیه و ناووسیه؛ ولی از این فرقه های شش گانه، تنها سه فرقه باقی مانده اند که عبارت اند از: زیدیه، اسماعیلیه و امامیه و سه فرقه دیگر منقرض شده اند. فرقه های دیگری نیز در مسئله امامت در تاریخ پدید آمده اند که چند صباحی بیش نپاییده و خیلی زود منقرض شده اند؛ لذا علمای ملل و نحل هنگام پرداختن به فرق شیعه به آن ها اعتناء نمی کنند.
فرق بین موثق و صحیح ـ بعد از اشتراک هر دو در وثاقت راوی ـ به مذهب است. اگر راوی معتقد به یک مذهب صحیح باشد، روایت صحیحه است؛ و اگر ثقه باشد، و لکن به مذهب غیر صحیحی گردن نهاده باشد، روایت، موثقه است. این مطلب ما را بر آن می دارد که فِرق اسلامیه را در محدوده آن چه در کتب رجالی آمده است، بیاوریم تا محدث بر صاحبان این مذاهب و عقاید آن ها به صورت اجمال واقف گردد. و الا تفصیل دربارة فرق و عقاید آن ها و کتاب هایشان و صاحبان آن ها به کتب ملل و نحل مربوط است.
فرقه های اصلی اهل سنت
(اهل حدیث و گذشتگان معتزله و خوارج و مرجئه، بلکه اشاعره را جزء اهل سنت نمی دانستند و به آن ها اهل حدیث اطلاق می نمودند و ما در این جا مقید به اصطلاح آن ها نیستیم؛ بلکه ما اهل سنت را به هر کس که در عقل شیعه قرار می گیرد و امامت را انتخابی می داند، اطلاق می نماییم).نوبختی که از اعلام قرن سوم است، گفته که جمیع فرق اسلامی چهار فرقه است:۱. شیعه؛ ۲. معتزله؛ ۳. مرجئه؛ ۴. خوارج. و براساس این تقسیم: اهل سنت عبارت اند از: سه فرقة اخیر، با این که اهل سنت در بعد از عصر نوبختی این مطلب را قبول ندارند، بلکه خودشان را خارج از این فرق سه گانه می دانند و به هر جهت ما فرقه های آن ها را به صورتی که با کلمات متأخرین از مؤلفین فرق اسلامی سازگار باشد، می آوریم. مانند: ابی الحسن اشعری (۲۶۰-۳۲۴ هجری) نویسندة «مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین» و ابی منصور بغدادی (ت ۴۲۹ هجری) مؤلف «الفرق بین الفرق» و ابن حزم ظاهری اندلسی (ت ۴۵۶ هجری) نویسندة «الفصل» و شهرستانی (ت ۵۴۸ هجری) نویسندة «الملل و النحل».سخنان آن ها را به صورت اجمال بیان می کنیم:
اهل حدیث
اهل حدیث کسانی هستند که در اصول و فروع به ظواهر عمل می کنند و عقل را در عقاید و معارف کنار می گذارند. سنت برای آن ها اصل است، موافق عقل باشد یا مخالف عقل؛ و برای همین است که فریب بعضی ظواهر را خورده اند تا جایی که برای خدا صورت و چشم و دست و انگشتان و پا و نفس و ساق، ... اثبات کرده اند. فقط به خاطر این که در سنت وارد شده است، بدون این که سند حدیث و دلالت آن را بررسی کنند.
← دیدگاه سیوطی
...