عدالت اجتماعی

عدالت اجتماعی یکی از دلالت های مفهوم عدالت است که منظور از آن تخصیص «منصفانه ی» منابع در یک جامعه است. به این معنا قانون باید به سطح قابل قبولی از عدالت واقعی و رسمی دست یابد و باید توزیع منصفانهٔ منابع و برابر فرصت ها را تضمین کند.
امروزه در جریان اصلی سیاسی سه نظریهٔ فلسفهٔ سیاسی سه مکتب اصلی عدالت وجود دارد:
جان رالز سعی کرد با ارائهٔ نظریه ای جایگزین که بدون این که در خصوص رفاه جامعه سازش کند فردگرایانه باشد، بر قدرت سودمندگرایی فائق آید. این او را به برساخته ای نظری رهنمون کرد که دهه ها مباحثه در خصوص این موضوع را به خود معطوف کرد. در نظر رالز، هر شخص از حقوق اولیهٔ تخطی ناپذیری برخوردار است که بنیان آن عدالت است و حتی رفاه جامعه در کلیتش نمی تواند آن را نقض کند. نابرابری اجتماعی باید (از طریق مداخله حکومت) تا حدی کاهش یابد که (الف) هستهٔ اصلی حقوق دست نخورده بماند و (ب) بازدهی اقتصادی که برای رفاه جامعه لازم است، شدیداً ضربه نخورد. بر این اساس از نظر رالز احترام به آزادی فردی و رعایت حد اکثری این آزادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سند سال ۲۰۰۶ میلادی سازمان ملل با نام عدالت اجتماعی در دنیایی باز: نقش سازمان ملل (به انگلیسی: Social Justice in an Open World: The Role of the United Nations)، بیان می کند که «عدالت اجتماعی می تواند به طور وسیع، به عنوان توزیع منصفانه و مهربانانه ثمره های رشد اقتصادی فهمیده شود…» (ترجمه به مضمون)

[ویکی فقه] عدالت اجتماعی از اصطلاحات علوم اجتماعی و علوم سیاسی است و همواره آرزوی انسان بوده است.
عدالت اجتماعی به معنای رعایت تناسب، استحقاق ها و شایستگی‏ ها در ساحت اجتماع است. در این تعریف، هر گروه و صنف و طبقه‏ای باید در جایگاه شایسته خویش جای گیرد و در پی جایگاه دیگران برنیاید. عدالت اجتماعی مبتنی بر احوال و افعال اعضای جامعه است و مرتبت هر کس بنابر استحقاق و استعداد او تعیین می‏شود .
عدالت و اسلام
نگاه دین مبین اسلام به عدالت با مکاتب بشری متفاوت است.
اهمیّت عدالت در اسلام از آن جا سرچشمه می‏گیرد که بنابر آموزه‏های اسلامی، خداوند، عادل است و همه افعال الهی عین دادگری و عدالت‏ اند و ستم و افراط و تفریط بدان‏ها راه ندارد. عدل در تشیع اهمیّتی ویژه دارد؛ چونان که از اصول دین و مذهب به شمار می‏آید. قرآن کریم، برای بعثت پیامبران و نزول کتب آسمانی از دو هدف یاد می‏کند: برقرار ساختن عدالت میان انسان‏ها و تأمین سعادت دنیوی و اخروی آنان و دیگر هدایت انسانها از تاریکی‏های شرک و کفر به سوی نور توحید و بندگی خدا . ا نسان موظّف است بر پایه تعالیم دینی، فعّالیت‏های فردی و اجتماعی خویش را با عدالت همراه سازد و از این گذر به سعادت دست یابد.
عدالت اجتماعی در سیره معصومین (ع)
چون پیامبر اسلام (ص) به مدینه هجرت کرد و حکومت دینی خویش را بنیان نهاد، عدالت اجتماعی از پایه‏های آن بود. در نظام‏نامه‏ای که پیامبر (ص) پدید آورد و به مثابه قانون اساسی مدینة النبی بود، آشکارا می‏توان سلطه قسط و عدل را بر همه اصول و قوانین بازدید. در این نظام نامه، هر کس و هر گروه و جماعتی بر سر جای خویش بود و روابط مسلمانان با دیگر طوایف نیز در آن به گونه‏ای عدالت‏محورانه تشریح گشته بود . امام علی (ع) نخستین امام معصوم (ع) نیز حکومت خویش را با عدالت‏گستری آغاز کرد و از ویژگی‏های مشهور او سخت‏گیری‏اش در دادگری و قسط و عدل بود. عهدنامه مالک اشتر امام علی (ع) که با تفصیل تمام، چگونگی رفتار عادلانه حاکم اسلامی را با صنف‏های گوناگون جامعه بیان می‏کند، گواهی روشن بر این حقیقت است . بنابر معتقدات شیعی، عدالت راستین و جهانگیر آن گاه حاصل می‏آید که دوازدهمین امام معصوم (ع) ظهور کند و حکومت جهانی خویش را بنیان نهد. در روایتی از پیامبر اسلام (ص) آمده است: «دنیا به پایان نمی‏رسد مگر مردی از اهل بیت من ظهور کند.... او زمین را از قسط و عدل سرشار می‏کند؛ همان سان که پیش از او از ستم پر می‏شود.»